Jakie są leki na grzybicę bez recepty?

Na rynku aptecznym znajdziemy wiele preparatów przeciwgrzybiczych stosowanych miejscowo, które mają status leków OTC (ang. over-the-counteer), co oznacza, że możemy zakupić je bez recepty. Są to głównie maści, kremy, żele, płyny i zawiesiny na skórę, a także pudry oraz szampony. Preparaty te zawierają m.in. klotrimazol, cyklopiroks (z olaminą), terbinafinę, mikonazol, bifonazol, a także ketokonazol i naftyfinę. Wymienione substancje lecznicze stosuje się w celu zwalczania grzybic stóp, pachwin, drożdżyc i wielu innych zakażeń grzybiczych.

Jakie są leki na grzybicę na receptę?

Sprawa wygląda nieco inaczej w przypadku doustnych leków przeciwgrzybicznych. Po pierwsze, są one przeznaczone do leczenia systemowego (układowego), podczas którego terapii poddaje się cały organizm pacjenta. Stosuje się je najczęściej wtedy, gdy dana osoba zmaga się z rozległymi zmianami grzybiczymi, a także w sytuacji, w której organizm nie reaguje odpowiednio na leczenie miejscowe. Co ważne, doustne leki przeciwgrzybicze są w Polsce wydawane jedynie na podstawie recepty lekarskiej.

Istnieje kilka grup doustnych leków przeciwgrzybiczych dostępnych na receptę. Poszczególne substancje różnią się zakresem (spektrum) działania, a także mniejszym lub większym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych.

Antybiotyki polienowe na grzybicę

Polieny mają szczególne znaczenie kliniczne, ponieważ to właśnie ta grupa leków była stosowana jako pierwsza w terapii przeciwgrzybiczej. Mechanizm ich działania polega na wiązaniu się z ergosterolem zawartym w błonie komórkowej grzybów, co w konsekwencji doprowadza do śmierci jego komórek. Antybiotyki polienowe wykazują najszersze spektrum działania wśród wszystkich leków przeciwgrzybiczych, są skuteczne m.in. wobec: Candida, Aspergillus, Blastomyces, a także Cryptococcus neoformans.

W lecznictwie wykorzystuje się obecnie trzy cząsteczki: amfoterycynę B, natamycynę oraz nystatynę. Podczas gdy amfoterycyna B jest podawana głównie w postaci infuzji dożylnych, nystatyna wykazuje skuteczność zarówno po zastosowaniu miejscowym, jak i doustnym. Tę ostatnią wykorzystuje się szeroko zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu pleśniawek pojawiających się na błonie śluzowej dziąseł, języka, gardła oraz czerwieni wargowej (zawiesina: Nystatyna VP, Nystapol). Tabletki z nystatyną  (Nystatyna Teva, Nystatyna VP) są z kolei przeznaczone zarówno do leczenia grzybic przewodu pokarmowego, jak i profilaktyki pacjentów poddawanych dużym dawkom leków steroidowych i/lub antybiotyków [1, 2, 3] .

Do grupy polienów zaliczamy również natamycynę — składnik czynny kremów oraz globulek dopochwowych dostępnych na receptę (Pimafucin).

Leki na grzybicę zawierające pochodne azolu

Azole możemy podzielić na dwie “rodziny”: imidazole (zawierające dwa atomy azotu w cząsteczce), czyli ketokonazol, mikonazol, fentikonazol oraz klotrimazol, a także triazole (posiadają wbudowane trzy atomy azotu): itrakonazol, flukonazol, worikonazol, izawukonazol, posakonazol. Zarówno imidazole, jak i triazole charakteryzują się jednakowym mechanizmem działania polegającym na blokowaniu produkcji ergosterolu, jednego ze składników budulcowych komórek grzyba.

Choć imidazole są skuteczne w leczeniu zakażeń dermatofitami i drożdżakami, stosuje się je miejscowo (grzybica skóry, kandydoza pochwy) ze względu na toksyczne działanie na ustrój człowieka. Triazole zaś wykazują znacznie mniejszą toksyczność i jednocześnie wyższe powinowactwo do błon komórkowych grzybów (silniej hamują syntezę ergosterolu).

Na przykład, flukonazol (Flucofast, Fluconazole Polfarmex, Mycosyst, Flucorta) jest skuteczny wobec drożdżaków, Candida albicans, a także Cryptococcus neoformans. W przeciwieństwie do innego leku z tej grupy, worikonazolu, nie jest natomiast aktywny wobec grzybów pleśniowych, np. Aspergillus.

Worikonazol (Voriconazole Sandoz, Vfend), podobnie jak flukonazol bardzo dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, ale wykazuje szerszy zakres działania (stąd często stosuje się go w przypadku oporności na flukonazol).

Nieco słabiej wchłania się natomiast itrakonazol dostępny w postaci kapsułek (Orungal, Itrax, Trioxal, Itragen, Itromyx).

Wśród wskazań do stosowania pochodnych triazolu wymienia się m.in.:

• grzybice skóry, błon śluzowych i paznokci,
• grzybice układowe,
• kandydozy w obrębie narządów płciowych,
• zakażenia drożdżakowe pęcherza moczowego,
• łupież pstry.

Podczas stosowania doustnych leków triazolowych mogą pojawić się nudności, wymioty, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, a także bóle głowy. Może dochodzić również do zwiększenia aktywności enzymów wątrobowych [1, 4, 5, 6].

Terbinafina na grzybicę — maści i tabletki z apteki

Terbinafina jest znana wśród pacjentów głównie jako lek występujący pod postacią kremów oraz aerozoli na skórę (Myconafine, Tersilat, Terbinafina Ziaja – dostępne bez recepty). Jednak gdy leczenie miejscowe zawodzi, w pewnych sytuacjach może być stosowana doustnie (tabletki: Erfin 250, Myconafine, Lamisil).

Terbinafina podawana doustnie jest skuteczna wobec dermatofitów, pleśni oraz grzybów z rodzajów Malassezia i Candida. To sprawia, że wykorzystuje się ją w przypadku zakażeń grzybiczych skóry oraz grzybic paznokci. Co ciekawe, w przeciwieństwie do doustnych pochodnych triazolu, terbinafina nie jest skuteczna w leczeniu łupieżu pstrego [7].

Jak bezpiecznie stosować leki na grzybicę?

Oto ogólne wskazówki dotyczące stosowania leków przeciwgrzybiczych:

1. Dokładnie zapoznaj się z ulotką leku: Przed rozpoczęciem stosowania leku, przeczytaj uważnie ulotkę, która zawiera informacje na temat dawkowania, sposobu stosowania i ewentualnych efektów ubocznych. Postępuj zgodnie z zaleceniami podanymi na ulotce.
2. Długotrwałe stosowanie: Grzybica może wymagać długotrwałego leczenia, nawet przez kilka tygodni lub miesięcy. Ważne jest, aby systematycznie przyjmować leki zgodnie z zaleceniami i nie przerywać leczenia wcześniej, nawet jeśli objawy ustępują. Nieregularne lub niedokończone leczenie może prowadzić do nawrotu infekcji.
3. Przygotuj skórę przed aplikacją: Przed nałożeniem leku na skórę lub paznokcie, upewnij się, że są one czyste i suche. Możesz umyć i wysuszyć odpowiednie obszary przed nałożeniem leku.
4. Użyj odpowiedniej ilości leku: Stosuj zalecaną ilość leku, tak jak podano na ulotce lub zgodnie z instrukcjami lekarza. Nie stosuj większej ilości leku, niż zalecono.
5. Unikaj kontaktu z oczami i błonami śluzowymi: Nie stosuj leków przeciwgrzybiczych w okolicach oczu, ust lub innych obszarów wrażliwych na ich działanie. Może to spowodować podrażnienie lub uszkodzenie.
6. Kontynuuj leczenie, nawet jeśli objawy ustąpią: Chociaż objawy grzybicy mogą ustąpić po pewnym czasie, ważne jest, aby kontynuować leczenie przez cały okres zalecany przez lekarza lub podane na ulotce. To pomoże całkowicie wyeliminować infekcję i zapobiec jej nawrotom.
7. Monitoruj ewentualne efekty uboczne: Jeżeli podczas stosowania leków przeciwgrzybiczych pojawią się jakiekolwiek nieprzyjemne objawy lub uczulenie, takie jak pieczenie, swędzenie, zaczerwienienie, obrzęk lub wysypka, należy przerwać stosowanie i skonsultować się z lekarzem.

Czego nie lubią grzyby w organizmie? 7 wskazówek profilaktycznych grzybicy

Profilaktyka przeciwgrzybicza ma na celu zapobieganie rozwojowi i pojawieniu się grzybic. Oto kilka zasad i zaleceń, które mogą pomóc w profilaktyce przeciwgrzybiczej:

1. Dbaj o higienę: Pamiętaj o regularnym myciu i suszeniu skóry, w szczególności między palcami u stóp i rąk, aby uniknąć powstawania wilgoci. Unikaj również chodzenia boso w miejscach publicznych, takich jak baseny i prysznice, i używaj oddzielnych ręczników i mydła.
2. Noś właściwe obuwie: Obuwie powinno być wygodne i zapewniać właściwą wentylację, aby uniknąć tworzenia się wilgoci. Unikaj noszenia długotrwałych butów, takich jak adidasy lub buty sportowe, zwłaszcza w warunkach ciepłych i wilgotnych.
3. Używaj oddzielnych narzędzi: Używaj oddzielnych narzędzi do pielęgnacji stóp i paznokci, takich jak pilniki i nożyczki, i nie wymieniaj ich z innymi osobami.
4. Unikaj odzieży przylegającej: Unikaj noszenia ciasnych ubrań, które mogą blokować wentylację skóry.
5. Korzystaj tylko z własnych rzeczy: Unikaj używania wspólnych przedmiotów, takich jak ręcznik,  czy materac.
6. Unikaj nadmiernej wilgoci: Unikaj przebywania w wilgotnym miejscu i kontroluj poziom wilgoci w swoim domu. Można użyć oczyszczaczy powietrza i wentylatorów do wentylacji powietrza.
7. Kontrola cukrzycy: osoby z cukrzycą są bardziej narażone na grzybicę, dlatego ważne jest utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi.