Co to jest heparyna? W jakim celu się ją stosuje?

Heparyna jest związkiem, który zapobiega procesowi krzepnięcia krwi (hamuje wszystkie etapy krzepnięcia krwi, działa głównie na trombinę i czynnik Xa). Jest to związek należący do grupy wielocukrów. Naturalnie występuje w komórkach tucznych człowieka. Wyróżniamy heparyny niefrakcjonowanej — stosowane dożylnie (lub rzadziej podskórnie), które przeznaczone są do lecznictwa zamkniętego w szpitalach oraz heparyny drobnocząsteczkowe — stosowane podskórnie w warunkach zarówno szpitalnych jak i domowych.

Heparyny drobnocząsteczkowe są powszechnie stosowane w terapii przeciwzakrzepowej. Wskazaniem do ich stosowania jest m.in.:

• profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (przede wszystkim u osób po zabiegach chirurgicznych/ortopedycznych, a także u osób unieruchomionych z różnych względów),
• leczenie zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej,
• leczenie ostrych zespołów wieńcowych,
• hemodializa, w celu zapobiegania tworzenia się skrzepów [2].

Czytaj także: Leki przeciwzakrzepowe – co to za grupa leków?

Jak wykonać zastrzyk z heparyny?

Heparyny drobnocząsteczkowe to leki powszechnie stosowane w lecznictwie przez pacjentów w warunkach domowych. Najczęściej stosowana jest enoksaparyna (np. Clexane, Neoparin), a także nadroparyna (Fraxiparine). Jak zrobić zastrzyk podskórny w brzuch?

Heparyny drobnocząsteczkowe dostępne są w postaci ampułkostrzykawek. Aby prawidłowo wykonać zastrzyk podskórny w brzuch z heparyny, wykonujemy po kolei poniższe kroki.

1. Dokładnie umyj ręce wodą z mydłem, a następnie starannie je osusz.
2. Przyjmij pozycję siedzącą lub półleżącą, tak, aby z łatwością uchwycić fałd skóry na brzuchu.
3. Zdezynfekuj miejsce na skórze, w którym zamierzasz wykonać zastrzyk. W tym celu zastosuj np. gotowe gaziki nasączone etanolem.
4. Chwyć fałd skórny na brzuchu pomiędzy kciuk a palec wskazujący. Charakterystyka produktu leczniczego dla heparyn drobnocząsteczkowych określa miejsce podania leku, jest to lewa lub prawa przednio-boczna lub tylno-boczna część powłok brzusznych. W praktyce należy chwycić fałd brzuszny w odległości ok. 5 cm od pępka w prawą lub lewą stronę (najlepiej podawać lek naprzemiennie raz po stronie prawej, a raz po lewej). Innym miejscem, w które można podać zastrzyk z heparyną, jest ramię, jednak ciężko jest samodzielnie wykonać go w tym miejscu.
5. Zdejmij nakładkę zabezpieczającą igłę ampułkostrzykawki. Igłę wbij w całości, prostopadle do fałdu skórnego i powoli wprowadzić całą zawartość strzykawki podskórnie. 
6. Wyjmij igłę z fałdu skórnego i dopiero po wykonaniu tej czynności rozluźnij fałd skórny.
7. W miejscu ukłucia przytrzymaj przez kilka sekund jałowy gazik.

Po podaniu heparyny może powstać siniak. Jest to całkiem normalne zjawisko i nie powinno być powodem do niepokoju. Niekiedy mogą pojawić się również niegroźne grudki, które z czasem samoistnie znikną. 

W przypadku pojawienia się siniaków należy unikać podawania heparyny ponownie w to samo miejsce, aby ich nie powiększać [1]. 

Na co zwrócić uwagę podając zastrzyk heparyny w brzuch?

• Dezynfekując miejsce, gdzie ma zostać wykonanie ukłucie, wystarczy jednokrotne przetarcie go gazikiem, nie należy pocierać wielokrotnie.
• Z ampułkostrzykawki z heparyną nie usuwaj pęcherzyków powietrza, podaj podskórnie całą zawartość strzykawki razem z pęcherzykami.
• Pamiętaj o zmianie miejsc wkłucia.
• Jeśli po ukłuciu pojawi się wyciek krwi, zatamuj go jałowym gazikiem, wystarczy go delikatnie przyłożyć, natomiast nie powinno się pocierać ani uciskać miejsca wkłucia, aby zminimalizować ryzyko powstania siniaka.
• Zużytych igieł po wykonanym zastrzyku nigdy nie wrzucaj do zwykłego pojemnika na śmieci; najlepiej wyrzucić je do zamkniętego pojemnika igłą skierowaną w dół i oddaj do specjalnego punktu, który zajmuje się utylizacją tego typu odpadów medycznych [1].