Co oznacza ostry ból gardła przy przełykaniu?

Ból gardła przy przełykaniu, czyli odynofagia, nie jest sama w sobie chorobą, a jedynie objawem innych chorób. Może być wywołana przez infekcję, nowotwory, palenie papierosów,  refluks przełykowy czy choroby żołądka. Z tego względu, najważniejsze jest ustalenie przyczyny występowania tego bólu. W tym artykule opisano ból gardła występujący w przypadku refluksu [1].

Jakie leki na refluks krtaniowo-gardłowy?

Najczęściej stosowanymi lekami w przypadku wszystkich rodzajów refluksu są inhibitory pompy protonowej (IPP), które zmniejszają wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Są one stosowane z reguły raz dziennie, na czczo, pół godziny przed pierwszym posiłkiem. Wiele preparatów zawierających IPP można znaleźć w aptece bez recepty. Do przedstawicieli IPP należą m.in.: pantoprazol (np. Anesteloc Max czy Pantoprazol Teva), omeprazol (np. Polprazol Max czy Bioprazol Bio Max), lanzoprazol (wszystkie preparaty na receptę np. Lanzul) czy esomeprazol (np. Esomeprazol Alugastrin). Terapia z reguły trwa od 2 do 4 tygodni. Do niedawna często stosowane i lubiane przez pacjentów były preparaty zawierające ranitydynę np. Ranigast. Jednakże 19 września 2019 r. Główny Inspektor Farmaceutyczny wycofał ze sprzedaży leki zawierające ranitydynę. Do chwili obecnej nie została ona przywrócona do sprzedaży i w chwili obecnej ciężko przewidzieć czy i kiedy zostanie ona przywrócona do stosowania przez pacjentów. Bez recepty dostępne są natomiast preparaty z substancją z tej samej grupy — famotydynąranity, np. Ranigast Famotydyna[[1].

W przypadku refluksu doraźnie stosuje się również środki zobojętniające kwas żołądkowy i jednocześnie osłaniające błonę śluzową żołądka. Tego typu preparaty zawierają różne związki magnezu, glinu, kwas alginowy i sukralfat. Można je spotkać w wielu postaciach leku jak, chociażby tabletki do ssania, tabletki do rozgryzania, zawiesiny doustne czy jednorazowe saszetki z zawiesiną. Preparaty te przyjmuje się z reguły na godzinę po głównych posiłkach i przed snem. Nie są przeznaczone do długotrwałego stosowania i powinny być stosowane tylko doraźnie. Przykładowe preparaty: Alugastrin zawiesina, Ranigast S-O-S tabletki do ssania czy Essox One proszek do sporządzania płynu [1].

Jak złagodzić ból gardła przy refluksie domowymi sposobami?

W przypadku refluksu, oprócz farmakoterapii, ważne są również dieta, odpowiednią ilość snu czy brak stresu. Aby zmniejszyć ból gardła w przebiegu refluksu, należy zadbać przede wszystkim o zdrowe nawyki żywieniowe:

• dieta powinna być lekkostrawna, należy unikać używek, jak alkohol, kawa, czarna herbata, jak również napojów gazowanych, kwaśnych soków owocowych, smażonych i tłustych potraw, czekolady, tzw. jedzenia fast-food, cytrusów, ananasa, ogórków czy czosnku;
• zalecane są z kolei łagodne warzywa, takie jak dynia, marchew, cukinia, szpinak, ziemniaki, pietruszka czy koperek;
• z potraw mięsnych najlepiej spożywać chude mięso, takie jak drób, cielęcina czy wołowina w formie gotowanej, duszonej lub pieczonej bez dodatku tłuszczu;
• z przypraw można stosować koperek, bazylię, oregano, majeranek, rozmaryn, tymianek i szałwię;
• można jeść kaszę jaglaną, kaszę manną, kaszę kuskus, a ze słodkości biszkopty, ciasto drożdżowe czy delikatny kisiel owocowy bez pestek;
• warto zadbać również o kulturę posiłków, czyli unikać przejadania (5-6 małych posiłków w ciągu dnia), a ostatni posiłek powinno się spożywać ok. 3 godziny przed snem;
• podczas spożywania posiłków nie wolno się spieszyć, należy go jeść powoli, dokładnie przeżuwając każdy kęs.
• pomiędzy posiłkami dobrze jest pić wodę mineralną niegazowaną lub delikatne soki warzywne np. z marchwi, lub buraka albo herbatki ziołowe;
• niewskazane jest również palenie papierosów.

Warto poprawić również higienę snu, kłaść się z wyżej uniesioną głową, pod kątem ok. 30 stopni (można zastosować dwie poduszki zamiast jednej). Co więcej, nie powinno się kłaść bezpośrednio po jedzeniu, najlepiej odczekać przynajmniej pół godziny [1,2].

Czym płukać gardło przy refluksie? Przykładowe preparaty

Gargarin proszek do sporządzenia płynu do płukania gardła, lek bez recepty

Skład

• 5 g preparatu zawiera 1,74 g tetraboranu sodu, 1,74 g wodorowęglanu  sodu, 750 mg chlorku sodu, 750 mg benzoesanu sodu i 20 mg mentolu.

Stosowanie

• Ok. 5 g proszku, czyli 1 łyżeczkę, należy rozpuścić w szklance ciepłej wody i płukać gardło od 2 do 3 razy na dobę. W przypadku, gdy objawy nasilają się lub nie ustępują po kilku dniach, należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Wskazania

• Lek jest stosowany pomocniczo w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej.

O produkcie

• nie należy stosować produktu leczniczego długotrwale, na rozległe uszkodzenia błony śluzowej, w okresie ciąży i laktacji oraz w przypadku nadwrażliwości na którykolwiek z jego składników;
• preparat może powodować podrażnienie błon śluzowych;
• lek należy chronić od światła i wilgoci [3].

Tantum Verde 0,15%, roztwór do płukania jamy ustnej i gardła, lek bez recepty

Skład

• 100 ml roztworu zawiera 0,15 g benzydaminy chlorowodorku.

Stosowanie

• Płyn można stosować 2 do 3 razy dziennie, płucząc jamę ustną i gardło używając 15 ml płynu (może być rozcieńczony niewielką ilością wody) przez 20 do 30 sekund (nie dłużej niż tydzień bez konsultacji z lekarzem).

Wskazania

• Lek jest stosowany w leczeniu objawów, takich jak ból, zaczerwienienie czy obrzęk związane ze stanem zapalnym jamy ustnej i gardła, zapaleniem błon śluzowych po radioterapii, po zabiegach operacyjnych w laryngologii i stomatologii lub po intubacji.

O produkcie

• nie należy stosować leku, jeśli pacjent ma uczulenie na substancję czynną lub którykolwiek z pozostałych jego składników;
• podczas stosowania produktu leczniczego mogą wystąpić działania niepożądane takie jak: reakcja alergiczna, wstrząs  anafilaktyczny, uczucie pieczenia błony śluzowej jamy ustnej, suchość w jamie ustnej, nudności, wymioty, zaburzenia czucia, drętwienie, zawroty, bóle głowy czy wysypka [4].

Jakie tabletki na ból gardła stosować przy refluksie krtaniowo-gardłowym?

Orofar MAX 2 mg + 1 mg, pastylki twarde, lek bez recepty

Skład

• Jedna pastylka twarda zawiera 2 mg cetylopirydyniowego chlorku i 1 mg lidokainy chlorowodorku.

Stosowanie

• dzieci w wieku od 6 do 12 lat mogą stosować 1 pastylkę co 3-4 godziny, w zależności od nasilenia bólu (nie więcej niż 3 pastylki na dobę);
• dzieci w wieku powyżej 12 lat i osoby dorosłe mogą stosować 1 pastylkę co 1 lub 2 godziny, w zależności od nasilenia bólu (nie więcej niż 6 pastylek na dobę);
• jeżeli ból gardła nie ustępuje po 5 dniach stosowania, należy udać się do lekarza.

Wskazania

• Miejscowe leczenie bólu gardła, stanu zapalnego jamy ustnej i podrażnienia wynikającego z tych dolegliwości.

O produkcie

• nie stosować produktu leczniczego w przypadku, gdy pacjent ma uczulenie na cetylopirydyniowy chlorek, lidokainy chlorowodorek lub inne leki miejscowo znieczulające z grupy amidów lub na którykolwiek z pozostałych składników tego leku;
• podczas stosowania preparatu mogą wystąpić m.in. nudności, podrażnienie jamy ustnej lub gardła, jak również wysypki skórne;
• podczas stosowania leku należy unikać jednoczesnego spożywania alkoholu, ponieważ zwiększa on wchłanianie chlorku cetylopirydyniowego, co może prowadzić do przedawkowania.
• zawiera sorbitol (pacjenci z nietolerancją cukrów powinni zachować szczególną ostrożność);
• kobiety w ciąży lub karmiące piersią powinny poradzić się lekarza lub farmaceuty przed zastosowaniem tego leku [5].

Strepsils Intensive, tabletki do ssania, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka do ssania zawiera 8,75 mg flurbiprofenu.

Stosowanie

• Młodzieży powyżej 12 roku życia i osoby dorosłe mogą stosować 1 tabletkę do ssania co 3 do 6 godzin w razie potrzeby, ale nie więcej niż 5 tabletek do ssania na dobę i nie dłużej niż 3 dni bez konsultacji z lekarzem.

Wskazania

• Do krótkotrwałego objawowego leczenia bólu gardła.

O produkcie

• nie należy stosować, jeśli pacjent ma uczulenie na flurbiprofen, kwas acetylosalicylowy, inne niesteroidowe leki przeciwzapalne lub którykolwiek ze składników tego leku;
• lek nie jest zalecany u pacjentów z istniejącą lub przebytą chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy oraz z  ciężkim zapaleniem jelita grubego;
• nie wolno go stosować u pacjentów z krwawieniem lub perforacją przewodu pokarmowego, zaburzeniami  krwotocznymi lub dotyczącymi wytwarzania krwi, związanymi z wcześniejszym leczeniem przy użyciu NLPZ;
• pod żadnym pozorem nie powinien być stosowany przez pacjentki w III trymestrze ciąży, a w I i II trymestrze oraz karmiące piersią powinny skonsultować się z lekarzem przed jego użyciem;
• tabletek do ssania nie należy stosować u pacjentów z ciężką niewydolnością serca, wątroby lub nerek;
• najczęściej występujące działania niepożądane występujące podczas stosowania preparatu to m.in. zaburzenia smaku, zawroty i bóle głowy, parestezja, podrażnienie gardła, biegunka, owrzodzenie jamy ustnej, nudności, ból jamy ustnej, parestezje w jamie ustnej, ból gardła i brzucha czy kserostomia;
• flurbiprofen może nieznacznie zwiększać ryzyko zawału mięśnia sercowego lub udaru;
• alkohol może zwiększać ryzyko reakcji niepożądanych, szczególnie krwawień w obrębie przewodu pokarmowego [6].

Podsumowanie

Leczenie bólu gardła w przypadku występowania refluksu nie różni się znacznie od leczenia bólu gardła spowodowanego przez chociażby infekcje. Jest jednak jedna zasadnicza różnica. Tak jak w przypadku infekcji, tak samo w przypadku refluksu, bez wyeliminowania przyczyny bólu gardła, będzie on nawracał, dlatego kluczowe jest zadbanie o zdrowy tryb życia i wyleczenie refluksu. Doraźnie, aby złagodzić ból gardła, można używać tabletek do ssania czy płynów stosowanych w leczeniu bólu gardła. Należy pamiętać jednak, że nie mogą one być przyjmowane przewlekle, a jedynie doraźnie.