Co to jest kaszel palacza?

Palenie papierosów dostarcza do naszego organizmu bardzo dużo szkodliwych substancji. Nasze drogi oddechowe skonstruowane są tak, że ich celem jest m.in. usuwanie wdychanych zanieczyszczeń. Odpowiadają za to, np. specjalne rzęski na błonie śluzowej. Po ekspozycji na zanieczyszczenia dochodzi też do zwiększenia wydzielania śluzu. Wspomniane rzeczy indukują kaszel, który jest naturalnym odruchem obronnym, a jego celem jest usunięcie zanieczyszczeń z układu oddechowego. Jednak czy kaszel palacza to tylko reakcja obronna organizmu?

Kiedy pojawia się kaszel palacza?

Oczywiście nie każdy kaszel po zapaleniu papierosa można określać jako kaszel palacza. To poważne schorzenie, które dotyka głównie długoletnich palaczy. Najczęściej występuje po 40. roku życia. Kaszel palacza jest objawem poważniejszej choroby, czyli chronicznego zapalenia oskrzeli [1].

Jak wygląda kaszel palacza?

Kaszel palacza jest bardzo uciążliwy dla chorego. Objawia się nadprodukcją śluzu, co generuje mokry kaszel. Człowiek kaszle i odkrztusza flegmę, która najczęściej ma biały kolor. Największa intensywność kaszlu zwykle przypada na poranne godziny – zaraz po przebudzeniu. Często chory podczas kaszlu wydaje odgłosy świszczenia i charakterystycznego “trzaskania”. Powoduje to zalegająca wydzielina [1,2].

Dlaczego kaszel palacza jest intensywniejszy rano?

Substancje toksyczne zawarte w papierosach osłabiają zdolność nabłonka rzęskowego dróg oddechowych do działania. Z tego powodu pacjent może rzadziej kaszleć w dzień, kiedy pali. W nocy – podczas okresu bez palenia – dochodzi do niewielkiej regeneracji i dlatego rano proces usuwania śluzu z dróg oddechowych może być intensywniejszy [2,3].

Poznaj fakty i mity na temat kaszlu palacza

Fakt 1: Kaszel palacza to jedna z wielu konsekwencji palenia tytoniu

Dym tytoniowy zawiera nawet 4,2 tys. związków chemicznych, m.in. akroleinę (stosowaną jako gaz bojowy w czasie I Wojny Światowej), aceton, aldehyd octowy, masłowy, akrylonitryl oraz aminy aromatyczne. Wymienione związki wywołują podrażnienie błony śluzowej dróg oddechowych, a co za tym idzie, objawy ze strony układu oddechowego, m.in. nadprodukcję wydzieliny, chrypkę, ból gardła oraz kaszel.

Jednak kaszel nie jest jedynym następstwem permanentnego kontaktu organizmu z toksycznymi substancjami obecnymi w dymie tytoniowym. Wykazano bowiem szkodliwy wpływ poszczególnych toksyn na nerki, wątrobę, układ krwionośny, a także rozrodczy oraz nerwowy. Przykładowo, benzen obecny w dymie nikotynowym ma silny potencjał rakotwórczy i może wywołać zmiany w obrazie krwi, strukturach serca, nadnerczy, a nawet pęcherza moczowego. Nie wspominając o obecności cyjanowodoru, który jest uznawany za jeden z najbardziej toksycznych związków chemicznych!

Fakt 2: Kaszel palacza jest związany z nadprodukcją śluzu w drogach oddechowych

Jak wspomniano wcześniej, palenie papierosów jest równoznaczne z wdychaniem kilku tysięcy toksyn, a to może prowadzić do groźnych powikłań. Jednym z nich jest podrażnienie i uszkodzenie nabłonka migawkowego wyściełającego drogi oddechowe. Struktura ta jest zbudowana w taki sposób, aby ułatwiać usuwanie wdychanych zanieczyszczeń, zapobiegając ich przedostawaniu się w głębsze partie dróg oddechowych. Co więcej, chroni także przed wnikaniem drobnoustrojów.

Naturalną konsekwencją uszkodzenia nabłonka migawkowego jest więc nadprodukcja flegmy, która zawiera toksyny obecne w dymie papierosowym. Śluz może być wówczas „czysty” lub zielonożółty (w przypadku towarzyszącej infekcji dróg oddechowych o etiologii wirusowej bądź bakteryjnej), a w skrajnych przypadkach podbarwiony krwią. Co ważne, kaszel produktywny może wystąpić zarówno u palaczy z długoletnim stażem, jak i osób, które dopiero zaczęły swoją „przygodę” z nałogiem. Generalnie, im dłużej trwa nałóg, tym ryzyko rozwoju objawów zwiększa się.

Fakt 3: Leki wykrztuśne pomogą pozbyć się zalegającej wydzieliny

Leki wykrztuśne obniżają lepkość zalegającej wydzieliny, upłynniają ją i ułatwiają jej usuwanie z dróg oddechowych. Jednak jest to rozwiązanie doraźne, a najlepszym wyjściem jest oczywiście porzucenie nałogu. W innym przypadku mamy do czynienia z efektem błędnego koła – palimy papierosy, stosujemy leki wykrztuśne, palimy papierosy, stosujemy leki wykrztuśne… Pomimo przyjmowania preparatów mukoaktywnych, nie rezygnujemy z nałogu i stale dostarczamy toksyny do kolejnych pięter układu oddechowego. Nie tak to powinno wyglądać.

Uwaga! Decydując się na stosowanie preparatów wykrztuśnych (np. ACC, Flegamina, Mucosolvan, Deflegmin, Mukolina, Flegamax, Hederasal, Prospan) pamiętajmy, że mogą być one stosowane nie dłużej niż 4-5 dni. Dłuższa kuracja powinna być skonsultowana z lekarzem.

Mit 1: Pastylki na kaszel zniwelują problem suchego kaszlu palacza

Bywa, że kaszel palacza przybiera postać bezproduktywną. W takiej sytuacji sięgamy najczęściej po pastylki do ssania na bazie ziół – porostu islandzkiego, malwy, prawoślazu, babki lancetowatej czy podbiału (np. Fiorda, Isla, Detusan, SmokerStop). Preparaty tego typu działają powlekająco na błonę śluzową, łagodzą podrażnienia oraz niwelują suchość jamy ustnej i gardła. Jednak w przypadku palaczy jest to leczenie objawowe, czyli takie, które nie wyeliminuje przyczyny suchego kaszlu, a jedynie chwilowo wygłuszy symptomy. Podobnie jak w przypadku mokrego kaszlu palacza, najlepszym rozwiązaniem jest oczywiście porzucenie nałogu.

Mit 2: Leki przeciwkaszlowe wyeliminują problem mokrego kaszlu palacza

W miarę upływu czasu kaszel palacza staje się coraz bardziej uporczywy. Zalegający w drogach oddechowych śluz jest gęsty i lepki, a także trudny do odksztuszenia. W takiej sytuacji niektórzy palacze sięgają po różnego rodzaju środki, które (w ich ocenie) pozwolą pozbyć się problemu. Jedną z grup leków są preparaty przeciwkaszlowe dostępne w postaci syropów oraz tabletek. „Cieszą się” one niesłabnącą popularnością, ze względu na efekt hamujący dolegliwości.

Jednak pamiętajmy, że kaszel to naturalny odruch – taki, który pozwala pozbyć się zanieczyszczeń zalegających w drogach oddechowych. Stosowanie leków przeciwkaszlowych (np. Levopront, Sinecod, Supremin, Solvetusan, Acodin, Thiocodin) doprowadzi do nagromadzenia toksycznej wydzieliny w organizmie, a to może być przyczyną groźnych powikłań.

Jak pozbyć się flegmy palacza?

Poniżej przedstawiamy leki na kaszel palacza, które można kupić w aptece bez recepty oraz inne sposoby, które redukują męczący kaszel.

Leki na kaszel palacza

W aptece znajdziemy dużo tabletek i syropów na kaszel palacza, które dostępne bez recepty lub na receptę.

Tabletki na kaszel palacza

Jak już zostało wspomniane wcześniej, należy usuwać zalegającą wydzielinę. Pomogą w tym leki mukolityczne, które sprawiają, że łatwiej odkrztusza się wydzielinę. Krótko mówiąc, zaburzają one strukturę śluzu i sprawiają, że jest mniej lepki, bardziej płynny, a przez to łatwiej się odkrztusza [5].

Do tabletek na kaszel palacza, które działają mukolitycznie należą:

• Acetylocysteina – dostępna w preparatach do rozpuszczania (np. ACC Optima, ACC, Fluimucil Muko – saszetki).
• Karbocysteina – znajdziemy ją w Mucopect Control, Strepsils na kaszel, PectoDrill. Karbocysteina dodatkowo zwiększa objętość śluzu, co ułatwia jego usuwanie [5].
• Erdosteina – dostępna jedynie w kapsułkach w preparacie Erdomed (na receptę), a bez recepty w formie saszetek (Erdomed Muko).

Syrop na kaszel palacza

Substancje mukolityczne występują także w syropach. Przykładowe preparaty to:

• Acetylocysteina – np. ACC Classic.
• Karbocysteina – bez recepty, np. Flegamax, Mucopect Kids, Mukolina i na receptę, np. Mucopect, PectoDrill.
• Erdosteina – preparat na receptę Erdomed.

Nawilżenie dróg oddechowych

Dobrym sposobem na pozbycie się flegmy palacza jest częste nawilżanie dróg oddechowych. Idealnie nada się do tego sól fizjologiczna i nebulizacja. Sól fizjologiczna świetnie nawilża i oczyszcza drogi oddechowe. Upłynnia wydzielinę i pomaga jej opuścić drogi oddechowe.

Można stosować również tabletki lub syropy na kaszel palacza o działaniu nawilżający błony śluzowe. To szereg preparatów dostępnych bez recepty na bazie: prawoślazu, porostu islandzkiego lub malwy.

Przykładowe tabletki o działaniu nawilżającym to: Natursept Gardło, Amolowe na gardło, Gardlox, Fiorda, Vocaler, Detusan.

Syropy o działaniu nawilżającym i powlekającym drogi oddechowe to, np.: Syrop prawoślazowy, Syrop islandzki, Tretussin Med, Thonsilan, Herbapect, Gardlox.

Jakie są domowe sposoby na kaszel palacza?

Jeśli cierpisz na kaszel palacza, to pamiętaj jeszcze o kilku zaleceniach niefarmakologicznych.

Utrzymuj wysoką wilgotność powietrza w pomieszczeniach, w których się znajdujesz. Suche powietrze może dodatkowo podrażniać błony śluzowe – szczególnie w nocy – i indukować kaszel.

Pij dużo wody. Przy leczeniu kaszlu ważne jest odpowiednie nawodnienie, aby rozrzedzać zalegającą wydzielinę i nawilżać błony śluzowe.

Jeśli możesz, to podejmuj umiarkowaną aktywność fizyczną. To również pomoże w usuwanie zalegającej wydzieliny.

Czy kaszel palacza kiedykolwiek zniknie? Czy da się go wyleczyć?

Choć rzucenie palenia może pomóc poprawić objawy kaszlu palacza, nie ma gwarantowanego sposobu na jego całkowite wyleczenie. Kaszel palacza może utrzymywać się przez wiele miesięcy lub nawet lat, a w niektórych przypadkach może stać się przewlekły.