Czym jest stomia?

Stomia to nie zabieg kosmetyczny, to nie „jakaś tam przypadłość” i nie wada. Stomia to chirurgicznie wytworzone połączenie części jelita z powierzchnią ciała. Konieczność przeprowadzenia operacji jej wyłonienia może być spowodowana wieloma czynnikami, które szczegółowo powinien wyjaśnić lekarz prowadzący oraz pielęgniarka.

Innymi słowy, stomia to trudny kompromis, jaki staje się udziałem bardzo wielu ludzi. Szacuje się, że w Polsce z wyłonioną stomią funkcjonuje około 65000 osób, przy czym trend ten jest wzrostowy. 65000 osób boryka się nie tylko z nową, zupełnie inną jakością i rutyną życia. Wiele z tych osób boryka się również z licznymi sprawami, które urastają do rangi dużych problemów tylko dlatego, że brakuje rzetelnego ich usystematyzowania i uproszczenia.

Jak żyć ze stomią? Co należy wiedzieć?

Wiedzieć trzeba, że temat stomii to temat dynamiczny. Nie ma w nim czasu na odkładanie wiedzy na później. Świeżo wyłoniony stomik, w zasadzie zaraz po przebudzeniu z narkozy zaczyna „szkolenie”. Już w szpitalu dowiaduje się jak zmieniać woreczek, w jakiej kolejności przebiega cała procedura i jakich użyć kosmetyków, by zminimalizować uciążliwości związane ze stomią do minimum.

To temat absolutnie priorytetowy, choć nie jedyny. Wraz z wyłonieniem stomii, pytań pojawia się coraz więcej. Jednym z głównych i najważniejszych jest: co jeść, by mając stomię czuć się dobrze i – co robić, by unikać zaparć lub biegunek, które zdarzają się stomikom w zasadzie, w równym stopniu. Właściwe uporządkowanie wiedzy w tych obszarach może pomóc stomikom i ich bliskim poprawić jakość i komfort życia i, co jest bardzo ważne, spowodować zmianę podejścia do życia z woreczkiem.

Jak powinna wyglądać dieta przy stomii?

Zacznijmy od tego, że nie istnieje coś takiego jak: „specjalna dieta stomijna”.

Można więc optymistycznie przyjąć, że ten konkretny kłopot stomikowi odpada. Zdrowa dieta stomika powinna być zdrową dietą sensum stricte. Najlepiej lekkostrawną, z uwagi na często ograniczoną pracę jelit.

Nie ma w niej jednak dodatkowych obostrzeń, choć, jak w przypadku każdej diety i tu istnieją ogólne wytyczne i sugestie, którym warto się przyjrzeć podczas komponowania własnego menu. Oczywiście, jak w każdym temacie, i w tym należy kierować się zdrowym rozsądkiem oraz indywidualnym podejściem, pamiętając, że nie wszystkim szkodzi to samo, tak jak i to samo nie pomaga. Nie należy zapominać, że ogromne znaczenie ma tu również ilość.

Indywidualne podejście polega na obserwacji swojego organizmu i jego reakcji na poszczególne spożywane produkty. Nic mądrzejszego w tej dziedzinie nie wymyślono.

Dieta lekkostrawna

W przypadku wyłonienia stomii, menu rozszerzać należy powoli, rozpoczynając od diety lekkostrawnej. Charakteryzuje się ona mniejszą ilością błonnika, co znacznie ogranicza ryzyko wystąpienia wzdęć i biegunek. Z czasem stomik może, a nawet powinien włączać do swojej diety kolejne zdrowe i jakościowe produkty – obserwując ich działanie na swój organizm. Zwłaszcza podczas rekonwalescencji warto zwrócić się ku daniom pieczonym, duszonym i gotowym, wybierając je częściej lub w ogóle — zamiast ich smażonych odpowiedników.

Błonnik i probiotyki

Z kolei już rozszerzona dieta stomika zdecydowanie powinna być bogata w błonnik, o ile stomik nie ma przeciwwskazań do tego, by spożywać produkty, które go zawierają.

Błonnik najłatwiej znaleźć w pełnoziarnistym pieczywie, owocach i warzywach (z wyłączeniem tych, które powodują wzdęcia i gazy), jak również w płatkach owsianych i brązowym ryżu. Dużą rolę w dobrze zbilansowanej diecie odgrywają też probiotyki. Wskazane jest więc, by dieta stomika zawierała produkty, które je zawierają. Są nimi np. naturalne jogurty.

Odwodnienie przy stomii. Ile płynów powinien przyjmować stomik?

Rzeczą niebywale istotną w temacie stomii i w tym wypadku – absolutnie obligatoryjną jest właściwa podaż płynów. Temat ten dotyczy zwłaszcza osób z wyłonioną ileostomią, ponieważ w ich przypadku straty wody i elektrolitów są znacznie większe niż u osób z innym typem stomii – oraz, co zrozumiałe – u osób z w pełni funkcjonalnymi jelitami.

Przyjmuje się, że ileostomik powinien wypijać dziennie około 2 litrów wody niegazowanej i innych rekomendowanych płynów. Co istotne, nie należy czekać na przypływ pragnienia. Ten objaw znacznie przybliża widmo odwodnienia, dlatego stomik – zwłaszcza ileostomik, powinien reagować wcześniej, z nawadniania się tworząc swoistą rutynę. Warto zaznaczyć, że odwodnienie jest groźne. Powoduje liczne komplikacje zdrowotne, takie jak: zmiany w rytmie serca, zmęczenie, omdlenia, a także zaparcia.

Regularne nawadnianie to, obok zdrowej i racjonalnej diety, istotna składowa wpływająca na dobrą jakość życia stomika. Właściwie nawodniony i jakościowo odżywiony stomik ma siłę stawić czoła innym tematom, których w jego nowym życiu nie brakuje.

Czego nie wolno jeść przy stomii?

Zdecydowanie rekomenduje się natomiast wykluczenie z diety, bądź znaczne ograniczenie w niej, alkoholu i ostrych przypraw, oraz cukru i produktów powodujących wzdęcia. W przypadku warzyw będą to warzywa strączkowe – kapusta, szparagi, a także cebula.

Gdzie szukać pomocy?

Jeśli Ty albo ktoś z Twoich bliskich ma lub będzie miał wyłonioną stomię, możesz zasugerować mi kontakt z licznymi Fundacjami i Stowarzyszeniami, pomagającymi osobom ze stomią. Jedną z Fundacji prężnie wspierającą stomików jest STOMALife.

Fundacja STOMALife to zarówno ludzie jak i przestrzeń. Przestrzeń, w której wszyscy czują się ludzko i bezpiecznie i gdzie nikt nie jest wykluczony ze względu na niewidoczną niepełnosprawność, jaką jest również stomia. Statutowo fundacja zajmuje się szerzeniem wiedzy na temat stomii. Edukują, odkłamują stereotypy, odpowiadają na wszelkie pytania. Szkolą, rozmawiają i pokazują na przykładach, że stomia nie odczłowiecza, że to poważny zabieg, który ratuje życie, choć jednocześnie bardzo je zmienia.

Podsumowanie

Stosując te zasady, przy braku innych przeciwwskazań, z czasem stomik prawie na pewno wróci nie tylko do pełni sił, ale też do normalnego życia, jakie wiódł przed operacją wyłonienia.

Raz jeszcze należy podkreślić, że informacje te są zaledwie wskazaniami, pewnymi drogowskazami w „kulinarnej podróży” stomika. Należy podejść do nich z wielką dozą empiryzmu i samoobserwacji. Z naszego doświadczenia wiemy, że dieta w stomii to rzecz absolutnie indywidualna. Ogromne znaczenie w tym temacie ma kondycja fizyczna, sylwetka, prehabilitacja, jaką stomik odbył przed operacją wyłonienia, jak również kultura życia, jaką prowadził zarówno przed wyłonieniem, jak i po operacji. Niepoślednie znaczenie ma tu ruch na świeżym powietrzu oraz zdrowy tryb życia.