Co to jest testosteron?

Testosteron, a dokładnie 17β-hydroksy-4-androsten-3-on, jest podstawowym męskim steroidowym hormonem płciowym. Wytwarzany jest przez komórki śródmiąższowe Leydiga w jądrach pod wpływem hormonu luteinizującego, ale także w niewielkich ilościach w korze nadnerczy, jajnikach (jest on również potrzebny kobietom) czy łożysku. Jest on hormonem androgenicznym, czyli odpowiadającym za męskie cechy organizmu (z języka greckiego androgen oznacza „czyniący mężczyznę”).

W lecznictwie wykorzystywane są pochodne testosteronu takie jak jego estry. Mogą być stosowane doustnie lub jako iniekcja o powolnym uwalnianiu z tkanki mięśniowej. Normalny poziom testosteronu u mężczyzny to ok. 2,2–9,8 ng/ml krwi. Po trzydziestce poziom testosteronu powoli spada, a ok.  80 roku życia może wynosić nawet 50% tej wartości. O szybkości postępowania procesu decyduje stan zdrowia, styl życia czy sposób odżywiania [1,2].

Jak działa testosteron?

• odpowiada za rozwój męskich narządów płciowych (jąder, pęcherzyków nasiennych, moszny, gruczołu krokowego, prącia);
• stymuluje i utrzymuje funkcje seksualne, inicjację seksualną oraz odpowiada za prawidłowy przebieg spermatogenezy, czyli produkcję spermy;
• bierze udział w procesach rozwoju cech męskich takich jak porost owłosienia, rozkład tkanki tłuszczowej czy kształtowanie męskich zachowań (skłonność do ryzyka, itd.);
• wskazuje działanie anaboliczne (przerost komórek mięśniowych bez zwiększenia ich ilości) oraz stymuluje wzrost kości długich synergistycznie z hormonem wzrostu (proliferacja tkanki kostnej);
• zwiększa produkcję czynników krzepnięcia, lipazy, kwasu N-acetyloneuraminowego,  alfa-1-antytrypsyny (AAT), erytropoetyny i haptoglobiny, a zmniejsza stężenia globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG), transferyny, cholesterolu HDL i fibrynogenu [3].

Zbyt niski poziom testosteronu — jakie ma objawy?

• nie u wszystkich mężczyzn da się zaobserwować objawy obniżonego poziomu testosteronu we krwi;
• oprócz wieku, zmniejszenie tego poziomu może być skutkiem przewlekłego stresu, palenia papierosów, nadużywania spożywania alkoholu czy chorób takich jak cukrzyca, miażdżyca, itd.;
• sylwetka mężczyzny może stać się bardziej „kobieca”, zmniejsza się owłosienie na ciele, zarysowuje brzuch i piersi, biodra stają się bardziej okrągłe czy zmniejsza się rozmiar jąder;
• może zmniejszyć się popęd seksualny, wystąpić apatia, niska samoocena czy przewlekłe zmęczenie [1,4].

Jak podnieść testosteron?

Jak brać testosteron? Na pewno nie powinno się robić tego samodzielnie, bez żadnej kontroli lekarza oraz co najważniejsze, bez wskazań medycznych. Sterydy anaboliczne, do których należy również testosteron, są często wykorzystywane przez kulturystów, którzy chcą szybko zwiększyć przyrost mięśni.

Jako że preparaty zawierające testosteron dostępne są z przepisu lekarza, często takie osoby sięgają po preparaty z czarnego rynku. Należy jednak pamiętać, że takie zachowanie grozi poważnymi konsekwencjami. Produkty z nielegalnego źródła nie podlegają żadnym testom, w przeciwieństwie do produktów leczniczych znajdujących się w aptece. Dodatkowo często produkty niewiadomego pochodzenia są fałszowane, co tylko zwiększa ryzyko uszczerbku na zdrowiu czy nawet zagrożenia życia. Co więcej, już samo stosowanie testosteronu bez kontroli lekarza może mieć negatywny wpływ na płodność czy zwiększyć ryzyko zatorów i zakrzepów. Co gorsze, osoby stosujące sterydy anaboliczne często  mają problemy z depresją lub nagłymi atakami agresji [2,4].

Przegląd preparatów zawierających testosteron

Wszystkie preparaty zawierające testosteron są dostępne tylko i wyłącznie na receptę. Powinny one być stosowane tylko i wyłącznie pod kontrolą lekarza i zgodnie ze wskazaniami. Używanie testosteronu na własną rękę może mieć poważne konsekwencje zdrowotne! W aptekach znajduje się nie tylko testosteron w zastrzykach, ale również w żelach np. Androtop, Testavan czy Testim.

Testosteron w zastrzykach

Omnadren 250 iniekcja 250 mg/1 ml, produkt leczniczy na receptę

• 1 ml roztworu zawiera 30 mg propionianu testosteronu, 60 mg fenylopropionianu testosteronu 60 mg izokapronianu testosteronu i 100 mg dekanonianu testosteronu;
• wskazaniem do stosowania leku u mężczyzn jest hipogonadyzm, czyli niedoczynność narządów płciowych oraz impotencja powodowana hipogonadyzmem, a u kobiet m.in. zaawansowany rak sutka wraz z przerzutami czy rak endometrium, czyli błony śluzowej macicy;
• dawkowanie musi się odbywać zgodnie z zaleceniami lekarza;
• lek może powodować bardzo dużo potencjalnych działań niepożądanych m.in. zatrzymanie wody w organizmie, zahamowanie wzrostu kości długich u osób młodych, toksyczny wpływ na wątrobę, stan zapalny i ból w miejscu wstrzyknięcia, a dodatkowo u mężczyzn może to być zanik jąder, zaburzenia produkcji plemników, przerost gruczołów piersiowych, u kobiet są to m.in. trądzik, łysienie typu męskiego, zaburzenia miesiączkowania czy brak owulacji [5].

Testosteronum prolongatum, roztwór do wstrzykiwań, 100 mg/1 ml ampułki, produkt leczniczy na receptę

• 1 ml roztworu do wstrzykiwań zawiera 100 mg testosteronu enantanu;
• wskazaniem do stosowania leku jest u mężczyzn hipogonadyzm pierwotny i wtórny, zespół pokastracyjny, impotencja spowodowana hipogonadyzmem, a u kobiet zaawansowany rak sutka wraz z przerzutami czy rak endometrium;
• dawkowanie musi się odbywać zgodnie z zaleceniami lekarza;
• działania niepożądane zbliżone do preparatu Omnadren.

Jaki testosteron w tabletkach?

Jaki testosteron w tabletkach wybrać? Warto podkreślić, że nie istnieją tabletki z testosteronem, chociaż w aptece na takie hasło można dostać kilka preparatów. Co prawda nie są to stricte tabletki zawierające testosteron, ale tzw. boostery testosteronu. Ich funkcją jest stymulowanie organizmu do naturalnej produkcji większej ilości tego hormonu.

Suplementy diety dostępne w aptece nie będą miały analogicznego działania jak zastrzyki zawierające testosteron. Zawierają one m.in. dehydroepiandrosteron, który stymuluję produkcję testosteronu i innych silnych androgenów. Takie preparaty znajdują zastosowanie pomocniczo w przypadku m.in. andropauzy, zaburzeń erekcji, insulinoodporności, otyłości, zmniejszeniu odporności czy zaburzeniach pracy nadnerczy. Jednakże, branie takich tabletek nie przyniesie efektu w postaci przyrostu masy mięśniowej. Mają one zupełnie inne działania i wskazania.

Biosteron 25 mg tabletki, produkt leczniczy OTC

• 1 tabletka zawiera 25 mg dehydroepiandrosteronu (DHEA);
• u kobiet zaleca się stosowanie jednorazowej dobowej dawki wynoszącej 5 mg (dawka maksymalna 25 mg),  u mężczyzn odpowiednio 10 mg i 50 mg;
• dawkę powinno ustalić się po konsultacji z lekarzem na podstawie wyników badań;
• preparat stosowany jest w celu uzupełnienie niedoborów DHEA.

DHEA Eljot 25 mg tabletki powlekane, produkt leczniczy OTC

• 1 tabletka zawiera 25 mg DHEA;
• zwykle stosowana dawka wynosi 1 tabletkę na dobę (najlepiej ustalić po konsultacji z lekarzem);
• lek uzupełnia niedobory DHEA w organizmie.

Stymen 10 mg tabletki, produkt leczniczy OTC

• 1 tabletka powlekana zawiera 10 mg DHEA;
• zwykle stosowana dawka to 1 tabletka na dobę;
• preparat jest wskazany w leczeniu niedoboru DHEA u mężczyzn z potwierdzonym laboratoryjnie niedoborem DHEA.

Podsumowanie

Gospodarka hormonalna organizmu, dopóki działa odpowiednio, daje szereg korzyści. Niestety czasami zdarza się tak, że pewne choroby jak np. hipogonadyzmem czy nowotwory np. zaawansowany rak sutka wraz z przerzutami, wymagają użycie substancji takich jak testosteron.

Używanie go jednak w celach zwiększenia masy po lekturze forów internetowych czy informacji w internecie typu „testosteron efekty po miesiącu”, może mieć bardzo poważne skutki zdrowotne. Faktycznie, w pierwszej chwili taka terapia może pozornie dać siłę i zwiększyć przyrost masy mięśniowej, jednak w dłuższej perspektywie — zaburza gospodarkę hormonalną organizmu, co prowadzi do problemów z wydzielanie endogennego testosteronu. Może to spowodować nawet zanik jąder. Dlatego należy pamiętać, aby tak silne preparaty brać tylko zgodnie ze wskazaniami i pod kontrolą lekarza. A już na pewno nie kupować szemranych preparatów niewiadomego pochodzenia.