Co to jest hiperglikemia?

Podwyższony poziom cukru to hiperglikemia, oznaczająca, że glukozy krążącej we krwi jest za dużo i nie może być ona wprowadzona do komórek, by została tam zużyta. W konsekwencji komórki są niedożywione, a krążąca glukoza we krwi może uszkadzać naczynia krwionośne i narządy prowadząc do mikro i makroangiopatii, które są poważnymi następstwami nieleczonej cukrzycy.

Chorzy na cukrzycę typu 1 stosujący insulinoterapię muszą dostosować swój rytm dnia do posiłków i wysiłku fizycznego. Konieczne są regularne podania insuliny. Obfitszy, bardziej kaloryczny posiłek wymaga modyfikacji dawki insuliny. Podobnij intensywny wysiłek fizyczny będzie wpływał na szybsze zużycie glukozy i będzie wymagał zmniejszenia dawki podawanej insuliny (chorzy na cukrzycę typu 2).

Jak obniżyć poziom cukru we krwi?

Insuliny

Do szybkiego zmniejszenia poziomu cukru we krwi  stosuje się insulinę. Pacjent chory na cukrzycę typu 1 i typu 2, który stosuje insulinoterapię, za pomocą glukometru może oznaczyć jej poziom we krwi. Gdy jest on wysoki, zachodzi konieczność wstrzyknąć jednostek insuliny, Na rynku dostępne są różne insuliny. Podział ten dokonany jest na podstawie szybkości wywołania efektu przeciwhiperglikemicznego, jak i utrzymywania się stanu prawidłowej glikemii.

Insulina krótkodziałająca, rozpuszczalna

Podawana jest przed posiłkami, jest rozpuszczalną insuliną, niezawierającą dodatków opóźniających jej wchłanianie. Działanie hipoglikemiczne następuje po 30 minutach i utrzymuje się przez 4-6 godzin.

Wadą takiego rodzaju insulin jest konieczność oczekiwania około pół godziny na posiłek po jej podaniu. Jest korzystna dla zdyscyplinowanych pacjentów. Trzeba pamiętać, że jej działanie wynosi do 6 godzin i może zajść konieczność dodania kolejnej dawki przy większym posiłku lub wręcz konieczność zjedzenia przekąski, gdy pacjent zdecyduje się na wysiłek fizyczny.

Nazwy handlowe: Actrapid, Gensulin R, Humulin R, Insuman Rapid, Polhumin R

Insulina — analog szybkodziałający

Bardzo szybko obniżają poziom glukozy, ze względu na specyficzną budowę cząsteczki. Wchłaniają się szybko z tkanki podskórnej, początek ich działania wynosi 15 minut po podaniu. Efekt hipoglikemiczny utrzymuje się 2-3 godziny. Ich podanie wymaga przyjęcia posiłku po około 15 minutach.

Wyróżniamy:

• insulinę aspart — Novorapid;
• insulinę lispro — Humalog;
• insulinę glulizynową — Apidra.

Insuliny krótkodziałające to tak zwane insuliny doposiłkowe, kolejnym rodzajem są insuliny średnio i długo działające, które zapewniają właściwy poziom glikemii przez dłuższy czas. są tak zwanymi insulinami bazowymi.

Insuliny średnio długodziałające

Ich działanie hipoglikemiczne pojawia się od 1 do 2 godzin po podaniu i utrzymuje się od 8 do 12 godzin. Opóźnione uwalnianie tych insulin związane jest z dodaniem substancji o charakterze zasadowym — protaminy, która modyfikuje uwalnianie i je wydłuża.

Określane są one jako insuliny NPH (neutral protamine Hagedorn) – obojętna insulina protaminowa. Są one dostępne jako stałe połączenia z insulinami krótkodziałającymi.

• Insulina NPH Gensulin N, Humulin N, Insulatard, Insuman Basal;
• Insulina NPH i insulina naturalna Gensulin M30, M50, Humulin M3, Polhumin Mix2, Mixtard 30 Penfill;
• Insulina lispro plus zawiesina insuliny protaminowa insuliny lispro Humalog Mix 25, Humalog Mix 50;
• Insulina rozpuszczalna aspart plus krystalizowana insulina aspart z protaminą Novomix 30 i Novomix 50.

Insuliny o wydłużonym czasie działania

Dostępne analogi insuliny: insulina detemir i glargine są preparatami bez szczytowymi, o niezbyt dużej sile działania hipoglikemicznego. Zaczynają działać po 3-4 godzinach od podania a ich działanie trwa od 16 do 20 godzin lub od 20 do 30 godzin.

Insuliny te uwalniają się stopniowo, poprzez tworzenie m.in. kompleksów z albuminami i precypitatów.

Wysiłek fizyczny

To kolejny ważny element zdrowego trybu życia u pacjentów z ryzykiem cukrzycy typu 2 i chorych na cukrzycę. Wpływ aktywności fizycznej na zmniejszenie hiperglikemii jest nieoceniony. Udowodniono, że bycie aktywnym pozwala dłużej zachować zdrowie i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy.

Jeśli pacjent cierpi na cukrzycę, a chce zmienić swoje nawyki żywieniowe i do tego zacząć się ruszać, należy pamiętać o dostosowaniu wysiłku do jego możliwości. Na początek nie może to być zbyt duży wysiłek o wysokiej intensywności. Najlepiej zacząć od spacerów (nordic walking), jazdy na rowerze, po równym, terenie czy pływania. Bardzo intensywny wysiłek fizyczny może sprzyjać wytwarzaniu ciał ketonowych i u pacjenta z cukrzycą w wyjątkowych przypadkach wywołać śpiączkę. Z czasem warto wydłużać długość spacerów i spróbować ćwiczeń aerobowych.

U pacjentów po 65 tym roku życia zaleca się 150 minut aktywności fizycznej w tygodniu zgodnie z  wytycznymi WHO.

Warto pamiętać by przy długim i intensywnym wysiłku nie doszło do spadku cukru. Pacjenci zażywający insulinę mogą zaopatrzyć się w przekąskę (sok owocowy, baton węglowodanowy czy tabletki zawierające glukozę) na wypadek spadku wartości glikemii.

Zdrowa dieta

Bardzo ważnym aspektem profilaktyki cukrzycy jest odpowiednio dobrana dieta. Warto dbać o zdrowe i urozmaicone posiłki, bogate przede wszystkim w warzywa i potrzebny błonnik. Regularność posiłków odgrywa ważną rolę w zachowaniu właściwych wartości glikemii.

Osoby z podwyższonym cukrem (o nieprawidłowych wynikach glikemii na czczo i po posiłkach) powinny dbać o zdrowe, posiłki, o niskim indeksie glikemicznym, zapewniające odpowiednią podaż kalorii. Z diety należy wykluczyć wysokoprzetworzone produkty zawierające cukry proste (glukozę i fruktozę) oraz ograniczyć tłuszcze zwierzęce. Mają one wysoką kaloryczność i udowodniony udział w  ryzyku rozwoju cukrzycy i chorób układu krążenia.

Nadwaga i otyłość sprzyjają nieprawidłowej tolerancji glukozy i prowadzą do cukrzycy typu 2.

Zdrowe posiłki zawierają: węglowodany złożone, stopniowo trawione do dwucukrów i cukrów prostych, odpowiednią ilość białka (roślinnego i zwierzęcego) oraz zdrowe tłuszcze – te najzdrowsze zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe (oleje roślinne z wyjątkiem palmowego i kokosowego) i oliwa z oliwek.

W posiłkach powinno znajdować się najwięcej warzyw a najmniej tłuszczu zawierającego nasycone kwasy tłuszczowe. Chorzy na cukrzycę powinni unikać niektórych owoców (winogrono) ze względu na wysoką zawartość cukrów prostych.

Zdecydowanie korzystniej jest spożywać pięć regularnych mniejszych posiłków niż trzy obfite. Wieczorny posiłek nie powinien być wysoko kaloryczny, gdyż osłabione trawienie podczas snu może przyczynić się do wzrostów poziomów cukru we krwi.

Zioła i preparaty apteczne na zbicie cukru

Mogą pomóc w prawidłowy metabolizmie glukozy, ale nie zastąpią insuliny ani leków przeciwcukrzycowych zleconych przez lekarza.

Kora cynamonowca, liście morwy białej czy ziele jałowca działają na enzymy trawienne i spowalniają metabolizm węglowodanów złożonych, nie dopuszczając do wchłonięcia glukozy z jelit do krążenia. Część niestrawionych cukrów zostaje wydalona z organizmu. Preparaty te działają powoli i nie nadają się do stosowania w celu szybkiego obniżenia cukru we krwi.

Preparaty: Morwa biała Plus-suplement diety, Liść Morwy białej-suplement diety

Podsumowanie

Hiperglikemia, a więc nieprawidłowo wysoki poziom glukozy we krwi jest stanem niebezpiecznym dla organizmu. Należy wówczas właściwie rozpoznać zagrożenie, niezbędna jest do tego konsultacja lekarska. Pacjenci z cukrzycą typu 1 powinni po właściwym przeszkoleniu podawać sobie jednostki insuliny i dopasować jej dawkę do kaloryczności posiłku i trybu życia, uwzględniając wysiłek fizyczny.

Pacjenci z cukrzycą typu 2 stosujący insulinę czy doustne leki przeciwcukrzycowe powinni również pamiętać o systematycznym stosowaniu leków i regularnych kontrolach u diabetologa. Cukrzycę da się ujarzmić i dbając o siebie, można żyć pełnią życia.