Stany zapalne w obrębie dróg moczowych są wynikiem wniknięcia bakterii do ich światła, które w normalnych warunkach powinny pozostać jałowe. Zakażenia układu moczowego (ZUM) występują częściej u kobiet, niż u mężczyzn, co jest konsekwencją odmiennej budowy anatomicznej. Co więcej, schorzenie to dotyczy częściej kobiet ciężarnych, ze względu na ucisk stale powiększającej się macicy na moczowody i ograniczony odpływ moczu. Zmniejszony odpływ moczu jest wynikiem także zmian hormonalnych w trakcie ciąży. Inną przyczyną ZUM u ciężarnych jest często występująca glikozuria — obecność glukozy w moczu [1].

Jakie patogeny odpowiadają za zapalenie pęcherza?

Za niespełna 90% wszelkich infekcji dróg moczowych odpowiada Escherichia coli. Innymi czynnikami wywołującymi infekcje mogą być także Klebsiella spp., Streptococcus agalactiae, Pseudomonas spp., Proteus mirabilis, Enterobacter spp. i Staphylococcus oraz inne patogeny [2].

Czym się objawia zapalenie pęcherza moczowego?

Typowe objawy zapalenia pęcherza moczowego są następujące:

• częstsze oddawanie moczu;
• ból w dolnej części brzucha;
• uczucie pieczenia;
• niekiedy bolesność podczas oddawania moczu;
• rzadko krwiomocz [3].

Do czego może doprowadzić ZUM u kobiet ciężarnych?

Zakażenia układu moczowego, w tym zapalenie pęcherza moczowego, może okazać się bardzo niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dla płodu. Może ono bowiem doprowadzić do przedwczesnego porodu, w wyniku uwalniania przez patogenne drobnoustroje związków prozapalnych — cytokin i prostaglandyn. Co więcej, choroby te mogą stanowić również przyczynę niskiej masy urodzeniowej dziecka. Ważne jest zatem, aby przeprowadzać dokładną diagnostykę u ciężarnych i w razie konieczności wdrożyć właściwą farmakoterapię. Jej celem jest podanie skutecznego, a jednocześnie najbardziej bezpiecznego dla płodu, antybiotyku [4].

Jak leczyć zapalenie pęcherza u ciężarnych?

W przypadku bakteriomoczu u kobiet ciężarnych stosuje się poniższe antybiotyki:

• amoksycylinę: 500 mg co 8 h przez 3-5 dni;
• amoksycylinę z kwasem klawulanowym: 625 mg co 12 h przez 3-5 dni;
• cefaleksynę: 500 mg co 6 h;
• fosfomycynę: 3,0 g jednorazowo;
• trimetoprim: 100 mg co 12 h.

Należy jednak pamiętać, że trimetoprim nie powinien być stosowany w I trymestrze ciąży oraz w okresie przedporodowym. Najbezpieczniejszymi lekami, należącymi do klasy A wg ADEC (leki, które w dobrze kontrolowanych badaniach u kobiet nie wykazały żadnego zagrożenia dla płodu), są amoksycylina i cefaleksyna [3].

 Furagina w ciąży – czy można stosować?

Furazydyna, znana powszechnie jako furagina, jest lekiem przeciwdrobnoustrojowym dostępnym bez recepty. Wskazana jest w leczeniu zakażeń dróg moczowych. Niemniej, nie powinna być ona stosowana przez kobiety ciężarne, ze względu na brak danych dotyczących jej potencjalnego działania teratogennego. Co więcej, może ona także zwiększać ryzyko niedokrwistości hemolitycznej u płodu. Bezwzględnie nie można jej stosować w I i III trymestrze ciąży [5].

Czy można stosować wspomagająco surowce roślinne?

W przebiegu zapalenia pęcherza moczowego w ciąży można stosować preparaty z owocami żurawiny wielkoowocowej.  Jej owoce wykazują działanie przeciwzapalne, ściągające oraz przeciwbakteryjne. Sok i ekstrakt z owoców żurawiny działają napotnie, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie [6].

Pomocna może okazać się również pokrzywa zwyczajna. Działa delikatnie moczopędnie, dzięki czemu ułatwia usuwanie patogennych drobnoustrojów z dróg moczowych, a także pomaga pozbyć się nadmiaru wody z organizmu i zminimalizować obrzęki, które są częstą bolączką ciężarnych [7].

Warto sięgnąć także po preparaty zawierające skrzyp polny. Dzięki właściwościom moczopędnym, usuwa chorobotwórcze bakterie ze światła dróg moczowych. Ponadto działa przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Jest szeroko stosowany w zakażeniach bakteryjnych dróg moczowych [6].

Czy są gotowe preparaty na zapalenie pęcherza moczowego u ciężarnych?

Farmakoterapia zapalenia pęcherza moczowego w ciąży wymaga wdrożenia leków dostępnych wyłącznie na receptę. Wymienionych wyżej antybiotyków nie można nabyć bez przepisu lekarza i bez konsultacji z nim. Wszelkie objawy zakażeń dróg moczowych, zwłaszcza u ciężarnych, powinny być konsultowane ze specjalistą, gdyż zaniechane leczenie może przynieść negatywne konsekwencje zdrowotne, zarówno dla matki, jak i dla płodu.

Niemniej, w trakcie leczenia zapalenia pęcherza moczowego można pomocniczo stosować powyższe zioła. Owoc żurawiny można nabyć pod następującymi nazwami handlowymi:

• Żuravit, kapsułki;
• Urinal, kapsułki;
• Żurawina Solgar, kapsułki.

Ziele skrzypu znajduje się m.in. w:

• Skrzyp Colfarm, tabletki powlekane;
• Pharmovit Skrzyp polny, kapsułki;
• Fix Skrzyp Herbapol, saszetki do zaparzania.

Natomiast pokrzywa występuje w:

• Urtix, tabletki;
• Solgar Pokrzywa ekstrakt z liści, kapsułki;
• Pokrzywa EkaMedica, sok;
• Pokrzywa Colfarm, tabletki powlekane;
• Fix Pokrzywa Herbapol, saszetki do zaparzania.

Czasami pacjentki zastanawiają się, czy mogą przyjmować ziołowe preparaty złożone, np. Urosept. Jednak ze względu na brak danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania nie zaleca się stosowania produktów w okresie ciąży i karmienia piersią.