Co to jest trądzik hormonalny?

Jak nietrudno się domyślić, za przyczynę trądziku hormonalnego uznaje się brak równowagi hormonalnej i związaną z tym nadprodukcję łoju. Łój, potocznie określany jako sebum, stanowi mieszaninę substancji o charakterze tłuszczowym. Chroni skórę przed odwodnieniem, a także pełni funkcję przeciwdrobnoustrojową.

Zbyt intensywna produkcja sebum jest charakterystyczna dla skóry trądzikowej oraz tłustej. Jeśli główną przyczyną występowania trądziku jest zachwianie gospodarki hormonalnej, ważne jest nie tylko jej wyrównanie, ale również stosowanie odpowiednich preparatów na skórę [1].

Jakie hormony odpowiadają za trądzik?

Spośród wielu hormonów oddziałujących na organizm, to androgeny wydają się mieć kluczowy wpływ na stan naszej skóry. Hormony te są produkowane w głównej mierze przez nadnercza, jądra oraz jajniki, przy czym ich stężenie jest znacznie wyższe we krwi mężczyzn. U płci męskiej androgeny odpowiadają bowiem m.in. za wykształcenie niskiego tonu głosu, typu owłosienia czy budowy ciała.

Chyba najbardziej znanym androgenem jest testosteron, jednak we krwi obecne są również jego prekursory: androstendion (AD), dehydroepiandrostendion (DHEA) oraz siarczan dehydroepiandrostendionu (DHEA-S). Wpływ androgenów na skórę manifestuje się poprzez zwiększanie gruczołów produkujących łój i tym samym wzrost wydzielania sebum. Hormony te są również odpowiedzialne za rogowacenie przewodów łojowych.

Co ciekawe, w skórze obecny jest enzym 5α-reduktaza, który bierze udział w procesie przekształcania testosteronu w DHT (dihydrotestosteron). Wykazano, że zarówno testosteron, jak i DHT wpływają na proces rozmnażania się komórek określanych jako sebocyty (struktury produkujące sebum) [1, 2].

Jak leczyć trądzik hormonalny?

W przypadku podejrzenia występowania trądziku o podłożu hormonalnym warto rozważyć przeprowadzenie badań endokrynologicznych. Odpowiednia diagnostyka może być bardzo przydatna w dobraniu właściwej terapii zmian skórnych. W przypadku trądziku wywołanego hiperandrogenizmem towarzyszą mu zwykle inne objawy takie jak np. zaburzenia miesiączkowania i płodności, obniżenie popędu płciowego, a nawet hirsutyzm (nadmierne owłosienie ciała u kobiet).

W leczeniu trądziku hormonalnego stosuje się różne grupy leków do aplikacji miejscowej lub zażywania doustnego. Wybór metody leczenia należy do lekarza prowadzącego [1,2].

Terapia miejscowa

Terapia miejscowa trądziku jest tak naprawdę jednym z pierwszych kroków w walce o zdrową skórę. Do tej grupy leków zaliczamy preparaty zarówno dostępne bez recepty, jak i te wydawane z przepisu lekarza. Stosowane są substancje utleniające (nadtlenek benzoilu), antybiotyki (erytromycyna, klindamycyna), pochodne retinolu lub działające podobnie (tretynoina, adapalen) oraz cynk.

Jeśli zachodzi taka potrzeba, preparaty miejscowe mogą być stosowane jednocześnie z lekami doustnymi.

• Nadtlenek benzoilu (Benzacne, Acneroxid) – wykazuje efekt przeciwzaskórnikowy (komedolityczny), działa bakteriobójczo i przeciwzapalnie [3];
• Kwas azelainowy (Skinoren, Acne-derm) – wywiera podobny efekt jak nadtlenek benzoilu, jednak ma łagodniejsze działanie komedolityczne i jest skuteczny w niwelowaniu przebarwień [4];
• Adapalen (Acnelec, Differin)* – pochodna retinolu, wykazuje działanie keratolityczne, przeciwzapalne, a także zapobiega wykształcaniu zaskórnikiów i mikrozaskórników [5];
• Izotretynoina (Izotziaja)* – pochodna retinolu, hamuje nadmierną aktywność gruczołów łojowych, redukuje produkcję sebum, działa przeciwzapalnie oraz spowalnia namnażanie bakterii [6];
• Trifaroten (Aklief)* – pochodna retinolu, działa silnie komedolitycznie, depigmentacyjnie oraz przeciwzapalnie [7];
• Klindamycyna (Dalacin T, Normaclin, Clindacne)* – antybiotyk linkozamidowy działający przeciwbakteryjnie. Obecnie preferowana na niekorzyść erytromycyny (obserwowany jest rozwój oporności na Cutibacterium acnes — bakterię, która może być czynnikiem wywołującym trądzik) [8];
• Erytromycyna (Aknemycin)* – antybiotyk makrolidowy.

W celu zwiększenia skuteczności terapii stosuje się również połączenia poszczególnych substancji aktywnych:

• nadtlenek benzoilu + klindamycyna (Duac)* – zmiany zapalne wywołane o lekkim lub umiarkowanym nasileniu [9];
• nadtlenek benzoilu + adapalen (Epiduo, Epiduo Forte)* – preparat stosuje się w przypadku trądziku z towarzyszczącymi zaskórnikami i grudkami [10];
• klindamycyna + tretynoina (Acnatac) – zalecenia podobne jak w przypadku leków Epiduo i Epiduo Forte [11];
• erytromycyna + tretynoina  (Aknemycin Plus)* – leczenie trądziku zapalnego z grudkami lub niezapalnego z zaskórnikami, a także w przypadku mocno nasilonego łojotoku [12];
• erytromycyna + cynk (Zineryt)* – taka kombinacja substancji czynnych może być stosowana w terapii umiarkowanej i ciężkiej postaci trądziku [13].

Antybiotykoterapia i retinoidy

Terapia doustna opiera się m.in. na zażywaniu antybiotyków lub izotretynoiny. Są one stosowane w przypadku występowania trądziku zapalnego o nasileniu umiarkowym lub ciężkim. Leczenie doustne może być z powodzeniem łączone z aplikacją preparatów o działaniu miejscowym.

Wśród preparatów, które mogą być stosowane w terapii trądziku hormonalnego, można wymienić antybiotyki, takie jak np. doksycyklina (Unidox Solutab)* i limecyklina (Tetralysal)* oraz pochodną witaminy A, czyli izotretynoinę (Aknenormin, Axotret, Curacne, Izotek, Tretoskin)* zalecaną w ciężkich postaciach trądziku [1, 2].

Terapia hormonalna

Bywa, że mimo stosowania terapii miejscowej oraz doustnej (antybiotyki, pochodne witaminy A), nie dochodzi do poprawy stanu cery. W takiej sytuacji lekarz może zadecydować o wdrożeniu środków hormonalnych.

Jednym z takich leków jest octan cyproteronu (Androcur)*. Substancja działa m.in. antyandrogennie, przez co wypiera DHT i testosteron z receptorów, a to spowalnia podział sebocytów. Na rynku dostępne są również preparaty dwuskładnikowe, które zawierają octan cyproteronu oraz etynyloestradiol (Diane-35, OC-35, Syndi-35)*. Takie połączenie znalazło zastosowanie w leczeniu trądziku wieku dorosłego oraz okołomiesiączkowego [1, 2, 14].

Ponadto badania wykazały skuteczność połączenia etynyloestradiolu i lewonorgestrelu (Levomine, Microgynon 21, Stediril 30)* – obserwowano złagodzenie zmian zapalnych oraz redukcję liczby zaskórników. Zmniejszenie wykwitów wystąpiło również w przypadku połączenia etynyloestradiolu i norgestymatu (Elin, Liberelle)* [2].

*Leki dostępne na receptę

Jakie są naturalne metody leczenia trądziku hormonalnego?

Leczenie naturalne trądziku hormonalnego może opierać się na zmianach stylu życia oraz stosowaniu naturalnych metod łagodzących objawy trądziku. Należy zwrócić uwagę na swoją dietę i unikać jedzenia o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak słodycze, biały chleb, czy napoje słodzone. Ważne jest także stosowanie odpowiedniej pielęgnacji skóry zawierającej naturalne składniki aktywne. W przypadku silniejszych objawów trądziku hormonalnego, warto skonsultować się ze swoim lekarzem, który może przepisać leki na bazie kwasu salicylowego, retinoidów lub antybiotyków, które łagodzą objawy trądziku, a ich działanie jest dodatkowo wspomagane przez naturalne metody leczenia.

Zioła na trądzik hormonalny

Nie ma jednego konkretnego zioła, które jest powszechnie uznawane za skuteczne w leczeniu trądziku hormonalnego. Jednak istnieje kilka ziół, które są często stosowane ze względu na swoje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i wyregulowujące równowagę hormonalną.

Niektóre zióła, które można stosować na trądzik hormonalny, to:

1. Herbata z pokrzywy: Pokrzywa ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, które mogą pomóc w redukcji trądziku hormonalnego;
2. Zielona herbata: Zielona herbata zawiera polifenole, które mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Mogą one pomóc w ograniczeniu infekcji bakteryjnych i zmniejszeniu stanu zapalnego skóry;
3. Skrzyp polny: Skrzyp polny ma właściwości oczyszczające i przeciwzapalne. Może pomóc w redukcji trądziku hormonalnego i zapobieganiu tworzeniu się zaskórników [15,16].

Jaką rolę odgrywa dieta w leczeniu trądziku hormonalnego?

Dieta odgrywa istotną rolę w leczeniu trądziku hormonalnego. W przypadku tego rodzaju trądziku, który jest wywoływany zaburzeniami hormonalnymi, pewne składniki diety mogą wpływać na zmniejszenie objawów trądziku.

Istnieje kilka zaleceń dotyczących diety, w tym:

1. Unikanie produktów wysokoprzetworzonych i żywności typu fast food, które często są bogate w tłuszcze trans i nasycone tłuszcze. Te produkty mogą zwiększać stan zapalny w organizmie, co może przyczyniać się do nasilenia trądziku;
2. Ograniczenie spożycia cukru i produktów o wysokiej zawartości cukru. Zbyt duża ilość cukru w diecie może prowadzić do wzrostu poziomu insuliny we krwi, co z kolei może wywoływać wzmożoną produkcję sebum i nasilać trądzik;
3. Ograniczenie spożycia produktów mlecznych. Mleko i jego przetwory mogą mieć potencjalny wpływ na nasilenie trądziku hormonalnego u niektórych osób. Jednakże, wpływ mleka na trądzik jest nadal przedmiotem badań i nie dotyczy to wszystkich osób;
4. Zwiększenie spożycia owoców i warzyw. Owoce i warzywa są bogate w przeciwutleniacze oraz składniki odżywcze, które mogą pomóc w utrzymaniu zdrowej skóry;
5. Spożywanie zdrowych tłuszczów, takich jak tłuszcze zawarte w rybach, orzechach, nasionach i olejach roślinnych. Te tłuszcze mogą pomóc w regulacji poziomu hormonów oraz w zmniejszeniu stanu zapalnego w organizmie.