Rany w cukrzycy — kiedy powstają?

Rany w cukrzycy to złożony problem. Przede wszystkim dlatego, że leczenie jest trudne, długotrwałe i często nieskuteczne. U zdrowego człowieka układ odpornościowy radzi sobie szybko nawet z rozległymi ranami. Natomiast układ odpornościowy osoby chorej na cukrzycę reaguje inaczej. Już niewielkie skaleczenie prowadzi do rozległych ran. Okoliczności powstania uszkodzeń tkanek w cukrzycy są różne. Przeważają przede wszystkim te, które powstały w trakcie codziennej aktywności, ale także:

• urazy ortopedyczne — złamanie kończyny, 
• skaleczenia, oparzenia, zranienia w trakcie pracy zawodowej,
• zmiany chorobowe — np. żylaki,
• niezbędne zabiegi chirurgiczne. 

Uszkodzenie tkanki u chorych na cukrzycę przekształca się w trudne do wygojenia rany, a nawet owrzodzenia. Jeśli pacjent dodatkowo cierpi na neuropatię cukrzycową, rozwija się zespół stopy cukrzycowej. Dlatego ważna jest zarówno profilaktyka, jak i leczenie małych zranień [1]. 

Rany w cukrzycy — jak się chronić?

Na zranienia najbardziej narażone są osoby starsze, od wielu lat chore, u których pojawiły się zaburzenia równowagi, niedowidzenie, brak czucia. Im wcześniej wprowadzisz się działania prewencyjne, tym lepiej. Jeśli chcesz uchronić się przed ranami w cukrzycy, pamiętaj o kilku istotnych kwestiach.

1. Kontroluj glikemię i lecz cukrzycę

Najważniejszym działaniem prewencyjnym jest kontrola i wyrównanie poziomu cukru we krwi. Dotyczy to zarówno osób z cukrzycą, jak i z insulinoopornością i stanem przedcukrzycowym. Bez względu na stan, stosuj się do zaleceń personelu fachowego i jak najszybciej wprowadź modyfikacje w diecie, aktywności fizycznej oraz przyjmuj leki zgodnie z ordynacją lekarską. Regularnie kontroluj poziom cukru, w razie wahań kontaktuj się z lekarzem. Przy okazji, zapytaj w aptece o glukometr. 

2. Dbaj o nawilżenie skóry

Przesuszona skóra łuszczy się, swędzi i pęka. Jeśli nie zabezpieczysz odpowiednio uszkodzenia, stanie się źródłem infekcji bakteryjnej lub grzybiczej i powstanie rana. Dbaj o skórę w cukrzycy, przestrzegaj higieny, codziennie myj całe ciało łagodnym środkiem myjącym. Natomiast po kąpieli zastosuj nawilżający krem lub balsam. Zatroszcz się o stopy i ręce. Pamiętaj o nawodnieniu, szczególnie w upalne dni. 

3. Wygodne obuwie i zdrowe stopy

Słabo ukrwiona i sucha skóra stóp skłonna jest do rogowacenia. Z kolei w źle dopasowanym obuwiu powstają otarcia i budują modzele, odciski. Nie usuwaj ich na własną rękę. Zwróć się o pomoc do podologa lub lekarza. Oglądaj stopy codziennie, zwracaj uwagę na wszelkie zmiany. 

4. Zadbaj o bezpieczne otoczenie  

Tutaj warto poprosić o radę kogoś doświadczonego. W Twoim mieszkaniu może się roić od pułapek, których zwyczajnie nie dostrzegasz, bo się przyzwyczaiłeś. A tymczasem  poślizgniesz się lub przewrócisz przez zwinięty chodnik, przewód na podłodze lub skaleczysz wystającym gwoździem. Zranisz się lub zwichniesz, złamiesz nogę lub rękę.  Dlatego spójrz na swoje mieszkanie i pomyśl, co może Ci zagrażać. Tak samo obejrzyj ogród, garaż i pozostałe otoczenie. Zlikwiduj potencjalne źródła skaleczeń i urazów. Poproś rodzinę o pomoc [2]. 

Rany w cukrzycy goją się długo

Rany w cukrzycy goją się długo. Oczywiście zależy od stanu chorego, wyrównania cukru we krwi i jak długo trwa cukrzyca. W szybkim gojeniu ran przeszkadzają powikłania cukrzycy. Przede wszystkim:

• zmiany w naczyniach krwionośnych — miażdżyca

U chorych na cukrzycę występuje miażdżyca naczyń krwionośnych. Blaszki miażdżycowe zwężają światło naczyń i utrudniają przepływ krwi. To z tego powodu tkanki komórki otrzymują mnie tlenu i składników odżywczych. Z trudem docierają także składniki krwi odpowiedzialne za tamowanie krwotoku oraz leczenie ran. Bez trombocytu oraz fibrynogenu nie powstanie skrzep, a rana się nie zasklepi.

• Zaburzenie czucia bólu — neuropatia cukrzycowa

 Chory z neuropatią cukrzycową nie odczuwa bólu, nie reaguje w odpowiednim momencie na uszkodzenia i zranienia. Przez to opóźnia opatrzenie rany i fachową pomoc. W tym czasie nawet niewielkie skaleczenie przerodzi się w głęboką ranę, a nawet w owrzodzenie. Jeśli zranienie jest na nodze, rozwinie się zespołu stopy cukrzycowej, leczenie się przedłuży. Będzie potrzebna interwencja chirurga. 

• Zaburzenia układu odpornościowego

Z powodu miażdżycy naczyń krwionośnych układ odpornościowy nie działa prawidłowo. Przede wszystkim zaburzona jest wczesna reakcja obronna, czyli komórki układu odpornościowego — limfocyty T nie dotrą na czas do rany i nie zablokują rozprzestrzeniania się drobnoustrojów. Poza tym, przy wysokim poziomie cukru we krwi, komórki układu odpornościowego działają nieprawidłowo. 

Leczenie ran w cukrzycy można skrócić, jeśli zadbasz o odpowiednie nawodnienie, wyrównanie cukru i jak najszybciej opatrzysz rany [3]. 

Jestem cukrzykiem, skaleczyłem się — co robić? 

Jak postępować z niewielkimi ranami w cukrzycy. Warto postarać się, aby domowa apteczka była zawsze pod ręką. Nie stracisz cennych minut na poszukiwanie środków opatrunkowych. Gdy się zranisz, postępuj zgodnie z instrukcją.

1. Zachowaj spokój, aby jak najszybciej zaopatrzyć ranę.
2. Uciskaj zranienie, aby zatamować krwawienie. 
3. Oczyść ranę, usuń zabrudzenia, użyj roztworu soli fizjologicznej i środka dezynfekcyjnego.
4. Załóż jałowy opatrunek, zabezpiecz bandażem. 
5. Wymieniaj opatrunki przynajmniej raz na dobę. 
6. Nie używaj żadnej maści, ani kremu. 
7. Używaj zranionej ręki, lub nogi, jak najrzadziej.
8. Jeśli coś Cię niepokoi — powiadom rodzinę i zgłoś się do lekarza [4].

   

Podręczna apteczka cukrzyka

Gdy skaleczysz się lub zranisz, opatrz rany jak najszybciej. Dzięki temu uchronisz się od rozwoju infekcji, nadkażenia rany i powstania owrzodzeń. Dlatego wcześniej przygotuj podręczną apteczkę z produktami niezbędnymi do pielęgnacji i opatrzenia skaleczeń. Do specjalnego pojemnika włóż:

• nożyczki, torbę foliową, 
• plaster bez opatrunku o szerokości 25 mm,
• plaster z opatrunkiem (różne szerokości),
• kompresy jałowe w różnych rozmiarach,
• bandaże, opaski podtrzymujące,
• opatrunek polimerowy AquaGel na wypadek oparzenia,
• środki do przemywania rany np. fizjologiczny roztwór soli lub środek dezynfekcyjny.

Sprawdzaj regularnie daty ważność środków oraz uzupełniaj zawartość w razie potrzeby. Pojemnik oznacz i połóż w bezpiecznym miejscu, chroń przed światłem oraz wysoką temperaturą [4].