Czym jest alergiczne zapalenie spojówek?

Podczas sezonu pylenia ok. 40% Polaków dotykają choroby alergiczne. Oprócz alergicznego nieżytu nosa najczęstszym objawem alergii jest alergiczne zapalenie spojówek (często występują jednocześnie). Objawia się ono stanem zapalnym, który powoduje pieczenie, świąd, obrzęk, łzawienie i zaczerwienienie spojówek [1].

Podział alergicznego zapalenia spojówek:

• sezonowe alergiczne zapalenie spojówek — zwykle od wiosny do jesieni (w sezonie pylenia);
• całoroczne alergiczne zapalenie spojówek — występuje cały rok, niezależnie od pylenia (najczęściej roztocza, sierść zwierząt);
• wiosenne zapalenie spojówki i rogówki — głównie w klimacie tropikalnym, najczęściej dotyczy chłopców w wieku 4-12 lat, zanika samoistnie po okresie dojrzewania;
• atopowe zapalenie spojówki i rogówki — najczęściej dotyka młodych dorosłych;
• kontaktowe zapalenie spojówki i rogówki — w wyniku bezpośredniego kontaktu spojówki lub powieki z alergenem [1].

Jakie są przyczyny alergicznego zapalania spojówek?

Najczęściej ma charakter sezonowy (ale nie zawsze!) i jest związana z alergią na:

• pyłki roślin (drzewa, trawy i inne rośliny pylące);
• roztocza;
• kurz;
• grzyby;
• pleśń;
• sierść zwierząt lub ich wydzieliny (wystarczy kontakt z właścicielem zwierzęcia, który przeniesie sierść na ubraniu);
• metale np. platyna, chrom, nikiel, aluminium (może się nasilać podczas tygodnia pracy i ustępować w weekend, jeżeli w pracy występuje kontakt z alergizującym metalem);
• środki do dezynfekcji;
• kosmetyki (najczęściej konserwanty w nich zawarte);
• farby, lakiery do włosów;
• chloramina;
• kalafonia;
• chlorek winylu;
• sztuczne barwniki [2];

Jak rozpoznać alergiczne zapalenie spojówek?

Do pełnego rozpoznania najczęściej konieczna jest wizyta u alergologa i okulisty, którzy ocenią czy zapalenie spojówek jest spowodowane przez alergen, czy mają inną przyczynę (np. zakażenie). W zaostrzonych przypadkach mogą być konieczne testy skórne z całorocznymi alergenami. W niektórych przypadkach stosuje się również oznaczenie swoistych przeciwciał we krwi lub przeprowadzenie prowokacji dospojówkowej (zakroplenie alergenu do oka) [2].

Jak odróżnić alergiczne zapalenie spojówek od wirusowego, bakteryjnego czy zespołu suchego oka?

• wirusowe zapalenie spojówek charakteryzuje się występowaniem gródek w spojówce oraz obfitą wydzieliną i najczęściej towarzyszy lub występuje po przebytym zapaleniu płuc, gardła czy ucha;
• bakteryjne zapalenie spojówek trwa krócej niż wirusowe (ok. 7 dni w porównaniu do 2-3 tygodni wirusowego) i objawia się obfitą wydzieliną ropną;
• zespół suchego oka — pieczenie, często towarzyszy mu suchość ust, nie ustępuje samoistnie [3];

Kiedy należy skontaktować się z lekarzem?

• brak poprawy lub zaostrzenie objawów pomimo stosowanego leczenia;
• jeżeli objawy wskazują na sezonowe alergiczne zapalenie spojówek;
• jeżeli występują współistniejące objawy takie jak astma, alergiczny nieżyt nosa, obrzęk naczynioruchowy, atopowe zapalenie skóry lub pokrzywka.

Jakie są objawy alergicznego zapalenia spojówek?

• świąd oczu;
• zaczerwienienie spojówek;
• obrzęk powieki i spojówki;
• obfite łzawienie;
• pieczenie oczu;
• nadwrażliwość na światło;
• często towarzyszy im: alergiczny nieżyt nosa, astma, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry.

Jak leczyć alergiczne zapalenie spojówek?

• profilaktyka (unikanie alergenu, częste płukanie oka roztworem soli fizjologicznej lub kroplami do oczu tzw. sztucznymi łzami);
• chłodne kompresy (łagodzą opuchliznę);
• płukanie oczu wywarami z ziół o działaniu przeciwzapalnych takich jak: nagietek, kolendra, koper włoski czy świetlik;
• odczulanie (pod kontrolą alergologa);
• leki przeciwalergiczne (krople do oczu na alergię o działaniu antyhistaminowym i przeciwzapalnym) np. Zabak, Ektin czy Allergocrom  [4-5].

Krople bez recepty na alergiczne zapalenie spojówek

Obecnie bez recepty znajdziemy sporą ilość preparatów, które możemy zastosować na alergiczne zapalenie spojówek. Warto jednak podkreślić, że ciężko samodzielnie rozpoznać przyczynę występowania zapalenia spojówek. W przypadku wystąpienia objawów powinno się udać do lekarza.

Krople zawierają substancje przeciwalergiczne:

• Kromoglikan sodu: jest to substancja hamująca uwalnianie mediatorów reakcji alergicznej. Nie ma działania przeciwhistaminowego, ale oddziałuje na błonę komórkową w taki sposób, aby nie uwalniać substancji indukujących alergie. Można stosować zapobiegawczo. Kromoglikan zawierają krople do oczu pod nazwami: Allergo-Comod, Allergocrom, Polcrom [6].
• Ketotifen: substancja antyhistaminowa. Hamuje wydzielanie histaminy i innych mediatorów reakcji alergicznej. Znajdziesz go w leku Zabak [7].
• Olopatadyna: hamuje aktywność histaminy oraz komórek tucznych, co dodatkowo chroni przed wydzielaniem innych substancji wywołujących dolegliwości. Znajdziesz ja w kroplach do oczu: Oftahist, Starazolin Alergia [8].
• Azelastyna: działa antyhistaminowo oraz reguluje przepływ wapnia w komórkach, co zapobiega napływowi białych krwinek, tym samym zapobiega występowaniu reakcji alergicznej. Azelastyna znajduje się w kroplach Allergodil, Azelastin-Comod [9].

Inne leki na alergiczne zapalenie spojówek

Poza kroplami do oczu można zastosować przeciwhistaminowe leki doustne. Są one dostępne bez recepty w aptekach. Warto sięgnąć po substancje nowej generacji takie jak:

• cetyryzyna;
• feksofenadyna;
• lewocetyryzyna;
• desloratadyna;
• loratadyna.

Leki hamują aktywność receptorów histaminowych znajdujących się w całym organizmie. Substancje nowej generacji przenikają w minimalnym stopniu barierę krew-mózg, wobec tego po ich zażyciu nie powinno się odczuwać senności. Jednak mając na uwadze możliwość występowania lekkiego znużenia, warto stosować tabletki na wieczór.