Czy można pić alkohol podczas stosowania antybiotyków? 

Podczas antybiotykoterapii nie zaleca się spożywania alkoholu, a w przypadku niektórych, bezwzględnie nie wolno spożywać alkoholu podczas ich stosowania. W przypadku wątpliwości warto sięgnąć do ulotki lub skonsultować się z lekarzem. Spożycie alkoholu przy jednoczesnym przyjmowaniu antybiotyku może prowadzić do szeregu działań niepożądanych takich jak bóle głowy, wymioty, nudności czy drgawki. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do reakcji disulfiramowej (nagromadzenia aldehydu octowego w organizmie), co może wywołać problemy sercowo-naczyniowe, osłabienie czy zaczerwienienie twarzy. Dodatkowo alkohol osłabia działanie większości antybiotyków, co spowalnia proces leczenia [1,2]. 

Czy można przyjmować antybiotyk w trakcie jedzenia? 

Części antybiotyków nie powinno łączyć z pokarmem, ponieważ pokarm zmniejsza ich wchłanianie z przewodu pokarmowego. Należy przyjmować je co najmniej godzinę przed jedzeniem lub dwie godziny po posiłku. Do antybiotyków, których nie powinno się przyjmować z posiłkami, należą m.in. tetracykliny (wchłanianie hamowane przez pokarmy, mleko, wapń, magnezu, glin, preparaty alkalizujące czy żelazo), fluorochinolony (pokarm opóźnia wchłanianie, a magnez, glin czy środki alkalizujące hamują wchłanianie). Należy pamiętać, by antybiotyki popijać wodą, a nie sokiem, kefirem, jogurtem czy mlekiem. Nie powinno się tego również robić napojami zawierającymi kofeinę takimi jak cola, kawa czy herbata, ponieważ mogą wpłynąć na wchłanianie antybiotyków [1,3].

Jakie są popularne interakcje antybiotyków z lekami?

Antybiotyki β-laktamowe

Są to jedne z najczęściej używanych antybiotyków na świecie. Należą tu penicyliny takie jak amoksacylina np. Amotaks, kloksacylina np. Syntarpen, cefalosporyny takie jak cefuroksym np. Zinacef, cefaklor np. Ceclor, cefadroksyl np. Duracef, karpapenemy takie jak imipenem np. Imiprenem/Cilastin Kabi, oraz monobaktamy takie jak aztreonam np. Cayston. Antybiotyki z tej grupy, a w szczególności penicyliny, mogą zwiększać ryzyko powikłań krwotocznych u pacjentów przyjmujących jednocześnie antykoagulanty, takie jak acenokumarol np. Sintrom. Co więcej, antybiotyki z tej grupy mogą zmniejszać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych. Z kolei stosowany w leczeniu dny moczanowej probenacyd może zwiększać działanie antybiotyków β-laktamowych. Imipenem nie powinien być łączony z innymi antybiotykami z tej grupy, ponieważ mogą one znosić swoje działanie. Z kolei cefalosporyny stosowane razem z diuretykami pętlowymi takimi jak furosemid (np. Furosemidum Polpharma), torasemid (np. Diuver) czy aminoglikozydami takimi jak neomycyna czy gentamtycyna, mogą zwiększać działanie nefrotoksyczne tych leków [2,3]. 

Antybiotyki aminoglikozydowe

Do tej grupy antybiotyków należą m.in. neomycyna (np. Neomycinum TZF), gentamycyna (np. Gentamycin Krka), streptomycyna (np. Streptomycinum TZF) czy amikacyna (np. Biodacyna). Jak już wspomniano powyżej łączenie tej grupy antybiotyków z cefalosporynami, czy diuretykami pętlowymi zwiększa ryzyko działania nefrotoksycznego aminoglikozydów. Podobna interakcja jest obserwowana w przypadku ich łącznego stosowania z antybiotykami glikopeptydowymi takimi jak wankomycyna np. Edicin oraz antybiotykami polipeptydowymi takimi jak kolistyna np. Colistin TZF [2,3].

Antybiotyki tetracyklinowe

Do tetracyklin zalicza się m.in. doksycyklinę (np. Unidox Solutab), limecyklinę (np. Tetralysal) czy tetracyklinę (np. Tetracyclinum TZF). Ta grupa znosi wzajemnie swoje działanie z wcześniej już wymienionymi cefalosporynsmi i penicylinami. Podobnie jak antybiotyki β-laktamowe, również tetracykliny zmniejszają działanie doustnej antykoncepcji. Nasilają za to działanie leków przeciwcukrzycowych, dlatego w przypadku cukrzycy powinien wybrany zostać antybiotyk z innej grupy. Podobnie jak penicyliny, nasilają działanie leków przeciwzakrzepowych. Tetracykliny nie powinny być stosowane łącznie z cyklosporyną (np. Equoral), metoksyfluranem (np. Penthrox), teofiliną (np. Theospirex) i metotreksatem (np. Metex), ponieważ nasilają działania niepożądane tych substancji. Z kolei środki alkalizujące sok żołądkowy (np. Manti), zawierające jony wapnia, glinu czy magnezu, w tym również mleko czy nabiał znacznie zmniejszają wchłanianie z przewodu pokarmowego tetracyklin. Z tego względu antybiotyk należy podawać 2-3 h po spożyciu lub przyjęciu tych produktów [1-3].

Antybiotyki makrolidowe 

Do grupy antybiotyków makrolidowych należą m.in. klarytromycyna (np. Klacid), erytromycyna (np. Zineryt), roksytromycyna (np. Rolicyn) czy azytromycyna  (np. Sumamed). Zdecydowanie najczęściej stosowana jest azytromycyna, która wykazuje najmniej interakcji lekowych i ma najmniej działań niepożądanych z tej grupy antybiotyków. Pozostałe, ze względu na hamujący wpływ na metabolizm wątrobowy, powinny być stosowane ostrożnie, bo wykazują interakcje z bardzo duża grupa innych leków [1,3]. 

Najczęściej zadawane pytania

Czy przy antybiotyku można brać ibuprofen lub paracetamol?

Tak, można. Często paracetamol lub ibuprofen jest przypisywany przez lekarza, jako środek przeciwbólowy podczas infekcji [3].

Czy można brać antybiotyk i sterydy?

Jeżeli lekarz zalecił przyjmowanie jednocześnie sterydu i antybiotyku, to najwidoczniej uznał, że jest to wskazane. Nie ma przeciwwskazań zabraniających łączenie takich preparatów. Niektóre preparaty miejscowe wręcz zawierają połączenia antybiotyków ze sterydami. Należy jednak pamiętać,  że leki będące sterydami nie stanowią alternatywy dla antybiotyków w przypadku infekcji bakteryjnej [3].

Czy można brać leki przeciwwirusowe (np. Groprinosin) z antybiotykiem?

Tak, można, aczkolwiek takie połączenie mija się z celem. Warto skonsultować się z lekarzem, aby zdecydował czy potrzebne jest leczenie przeciwwirusowe, czy przeciwbakteryjne [3]. 

Podsumowanie 

W sytuacji otrzymania antybiotyku od lekarza zawsze należy go poinformować o wszystkich przyjmowanych preparatach, nie tylko lekach, ale również suplementach diety. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto zapytać farmaceutę, który będzie wydawał antybiotyk, o jego możliwe interakcje. Dodatkowo zawsze należy pamiętać, aby podczas antybiotykoterapii, jak również nawet do 3 miesięcy po jej zakończeniu, stosować probiotyk. Mogą to być probiotyczne bakterie lub drożdże. Pozwoli to uzupełnić naturalną florę bakteryjną i zmniejszyć potencjalne działania niepożądane spowodowane przyjmowaniem antybiotyków.