Niewydolność serca

Niewydolność jest ostatnim etapem przewlekłych schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Bardzo dokuczliwym i niebezpiecznym dla zdrowia pacjenta. 

Jest  wiele przyczyn powstawania niewydolności, jednak wśród osób powyżej 65 roku życia przodują dwie. Są to 

• Choroba niedokrwienna serca — 60-87% przypadków; 
• Nadciśnienie tętnicze;

Nadciśnienie tętnicze — czy leki to jedyne wyjście?

Choroba rozwija się, gdy serce nie pompuje krwi w ilościach potrzebnych do normalnego funkcjonowania. Początkowo organizm się ratuje, zwiększa ciśnienia napełniania serca. Dzięki temu mięsień sercowy odzyskuje moc, a produkty odżywcze i tlen znów docierają do komórek. Jednak na krótko, dlatego z czasem niewydolność serca się pogłębia, a rokowania pogarszają. Schorzenie nie tylko obniża jakość życia pacjenta, jest także przyczyną niepełnosprawności, wyłączenia z życia zawodowego i społecznego. Dodatkowo choroby współistniejące, w tym cukrzyca typu 2 pogarszają stan chorego. Objawami niewydolności serca są: 

• zmęczenie, nawet przy niewielkim wysiłku,
• duszność w spoczynku, przy wysiłku lub w nocy,
• obrzęki, związane z zatrzymaniem płynów w organizmie,
• suchy kaszel z rdzawo podbarwioną plwociną,
• wyniszczenie w zaawansowanej niewydolności.

Pociesza fakt, że średnia długość życia chorych wydłużyła, nawet o kilka lat. Jest to niewątpliwie zasługa skutecznych terapii lekowych. Dlatego wciąż poszukuje się nowych rozwiązań farmakologicznych. Na uwagę zasługuje grupa leków kojarzona do tej pory z leczeniem cukrzycy. Inhibitory SGLT-2 (flozyny) przechodzą pozytywne testy w leczeniu niewydolności serca [1,2].

Związek między cukrzycą a niewydolnością krążenia

Obserwacje wskazują na ścisły związek między niewydolnością krążenia a cukrzycą typu 2. Chorzy zapadają na niewydolność kilkakrotnie częściej niż osoby, bez cukrzycy.  Dotyczy to także osób z kontrolowaną glikemią. Niewydolność krążenia najbardziej wpływa na  obniżenie komfortu życia. Natomiast stany ostre są główną przyczyną zgonów u osób z cukrzycą. 

Z drugiej strony typowe objawy w cukrzycy są jednocześnie przyczyną chorób serca. Dlatego w przebiegu choroby, rozwijają się schorzenia sercowo-naczyniowe. U osób z gorszą tolerancją glukozy i insulinoopornością, lekarze obserwują:

• powiększoną lewą komorę serca,
• zwiększoną sztywność naczyń,
• wyższy poziom trójglicerydów,
• nadwaga i otyłość.

Wymienione objawy predysponują do wystąpienia niewydolności serca [3].

https://leki.pl/aktualnosci/lek-na-cukrzyce-w-terapii-otylosci/

Inhibitory SGLT-2 w cukrzycy

Inhibitory SGLT-2 (sodium-glucoselinked transporter 2) stosowano do tej pory jedynie w leczeniu cukrzycy. Ich mechanizm działania polega na zwiększonym wydalaniu glukozy z moczem. W stanie fizjologicznym w nerkach wraca do krwi około 180 g glukozy. Tylko w przypadku znacznego podwyższenia poziomu cukru, organizm pozbywa się nadmiaru z moczem. Droga powrotna glukozy do krwi prowadzi przez specjalny zespół białek. Transporter SGLT-2 odpowiada za powrót glukozy i sodu z moczu do krwi. Proces wykorzystuje się w leczeniu cukrzycy. Grupa leków inhibitorów SGLT-2 (flozyn) blokuje transporter i tym samym hamuje powrót cukru. Glukozie została tylko jedna droga — wydalanie z moczem. Dzięki temu poziom glikemii (cukru we krwi) się wyrównuje. Obecnie w leczeniu stosuje się następujące inhibitory SGLT-2:

• kanagliflozyna,
• depagliflozyna,
• empagliflozyna.

W trakcie leczenia flozynami chorzy rzadziej zapadali na niewydolność serca i tym samym przebywali na oddziałach kardiologicznych. Dlatego z czasem, ta grupa lekowa znalazła nowe zastosowania [4].

SGLT-2 w niewydolności serca

Zwiększenie wydalania moczu (diurezy) wpłynęło korzystnie nie tylko na glikemię, ale także na parametry układu sercowo-naczyniowego. Na podkreślenie zasługują dwa przypadki. Podczas stosowania  SGLT-2 się obserwuje

• obniżenie ciśnienia krwi — ponieważ zwiększa się diureza i wydalanie jonów sodu;
• redukcję masy ciała — ponieważ 1 gram cukru to 4 kcal, więc wydalanie cukru znacznie obniża bilans energetyczny.

Objawy zmniejszają ryzyko chorób serca, więc stosowanie leków przynosi podwójną korzyść. Dlatego coraz częściej inhibitory wykorzystuje się w zapobieganiu i leczeniu niewydolności układu sercowo-naczyniowego. Warto podkreślić, że dotyczy to także osób bez cukrzycy. Dodatkowo trwają badania nad zastosowaniem SGLT-2 w leczeniu otyłości. 

Badania i obserwacje odkryły dodatkowe mechanizmy ochronnego działania leków na serce. Krótko opiszę je w kolejnych akapitach [5].

Ochronne działanie SGLT- 2 na serce

SGLT-2 zmniejszają stężenia czynników zapalnych 

Co prawda mechanizm nie jest dokładnie poznany, ale efekty działania są obiecujące.  Wiadomo jedynie, że czynniki zapalne odgrywają dużą rolę w rozwoju przewlekłych chorób, w tym niewydolności krążenia. Leczenie polega na pozbyciu się przyczyn stanu zapalnego, czyli pozbyciu się substancji, które wywołują zapalenie w komórce. Jest już pewne, że SGLT-2 obniżają stężenia czynników zapalnych, między innymi CRP, TNF-α i IL-6. Dzięki temu nie tworzą się reaktywne formy tlenu, które hamują produkcję ważnego związku NO (tlenku azotu). Niskie stężenie tlenku azotu powoduje sztywnienie komórek sercowych i rozwój choroby wieńcowej i niewydolności.

Stres antyoksydacyjny chroni przed niewydolnością serca

Stres oksydacyjny to kolejny ważny mechanizm powstawania chorób sercowo-naczyniowych, w tym niewydolności serca. Charakteryzuje się niewystarczającą ilością wewnętrznych przeciwutleniaczy. 

Eksperymenty wykazały, że inhibitory SGLT-2 działają jak antyutleniacze. Mechanizm jest wielotorowy. Przede wszystkim, flozyny:

• obniżają produkcję wolnych rodników,
• zwiększają produkcję przeciwutleniaczy, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa, 
• hamują produkcję czynników prozapalnych np. CRP.

Inhibitory SGLT2 — korzystne działanie w insulinooporności

SGLT-2 obniżają podwyższony poziom glukozy. Warto podkreślić, że działają niezależne od insuliny, nie wywołują hipoglikemii. Mniej cukru to także, niższy poziom insuliny. Dzięki temu nie buduje się tkanka tłuszczowa — czynnik rozwoju insulinooporności. Pacjent nie zwiększa masy ciała i obniża ryzyko choroby niedokrwiennej serca.

Inne mechanizmy ochronne SGLT-2

Korzyści ze stosowania leków jest więcej. Obserwacje dowiodły, że kolejne działania mogą być stosowane w leczeniu niewydolności sercowej. Leki z grupy flozyn:

• Zmniejszają stężenie kwasu moczowego. Osoby z niewydolnością krążenia mają wysoki poziomem kwasu moczowego. Jest to związane ze zmniejszoną diurezą. Działanie inhibitorów korzystnie wpływa na pozbywanie się nadmiaru kwasu. 
• Ograniczają gromadzenie się tłuszczu i wytwarzanie adipokiny. Otyłość jest czynnikiem ryzyka nie tylko cukrzycy, ale także niewydolności serca. Zgromadzony tłuszcz wydziela prozapalne substancje. Blokada adipokin wpływa na zmniejszenie ryzyka chorób serca [5].