Czym jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) występuje zarówno u dzieci jak i dorosłych. Najczęstszymi objawami są bóle brzucha, biegunki, zaparcia, wzdęcia. Może występować tylko część z nich, lub wszystkie na zmianę. Charakterystyczne dla choroby jest to, że objawy występują często i przewlekle. Dokładna przyczyna występowania zespołu jelita drażliwego nie jest do końca znana. Uważa się, że u chorych dochodzi do zaburzenia na osi jelitowo-mózgowej. W leczeniu wykorzystujemy przede wszystkim leki łagodzące objawy [1].

Jakie są przyczyny zespołu jelita drażliwego?

Na występowanie zespołu jelita drażliwego składa się wiele przyczyn. Między innymi są to zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej. Zmniejsza się ilość bakterii szczepów Lactobacillus i Bifidobacterium, a zwiększa Escherichia Coli, Streptococcus i Clostridium. Wynikiem tego jest powstanie nieprawidłowości w interakcji jelitowo-mózgowej. Podłożem zaburzeń mogą być czynniki genetyczne oraz niewłaściwa dieta [5,6].

Zespół jelita drażliwego – gdzie boli?

W zespole jelita drażliwego występuje nawracający ból brzucha, który jest bezpośrednio związany z pracą przewodu pokarmowego. Określamy go jako nadwrażliwość trzewna, ponieważ występuje w związku z pasażem jelitowym, zbyt częstym, lub zbyt rzadkim oddawaniem stolca. Oprócz tego w zespole jelita drażliwego można zauważyć niespecyficzne bóle w okolicach odcinka lędźwiowego pleców oraz bóle głowy [5,6].

Jak diagnozuje się IBS?

W diagnostyce zespołu jelita drażliwego  kluczowe znaczenie ma dokładne wywiad medyczny, badanie fizykalne oraz wykluczenie innych schorzeń, które mogą wywoływać podobne objawy. Nie istnieje jednoznaczny test laboratoryjny lub obrazowe, który potwierdzałby obecność IBS. Diagnoza opiera się głównie na klinicznych kryteriach diagnostycznych, takich jak kryteria Rzymskie IV.

Podczas wywiadu medycznego lekarz może zadać pytania dotyczące charakterystyki objawów, jak często występują, jak długo trwają, a także ich wpływu na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Ważne jest również ustalenie obecności objawów alarmowych, które mogą sugerować konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań mających na celu wykluczenie innych chorób, takich jak choroba zapalna jelit (IBD), celiakia czy rak jelita grubego.

Badanie fizykalne może obejmować palpacyjne ocenę jamy brzusznej w celu wykrycia zmian w obrębie jelit, a także ocenę obecności obrzęków, wzdęć czy bolesności uciskowej. Badanie per rectum (PR) może być również przeprowadzone w celu oceny narządów miednicy mniejszej i odbytnicy.

Przy podejrzeniu IBS nie zawsze są potrzebne badania dodatkowe, ale lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu testów w celu wykluczenia innych chorób. Niektóre z możliwych badań obejmować mogą:

• Badania krwi: w celu wykluczenia innych schorzeń, takich jak celiakia czy niedobory żelaza.
• Badania kału: w celu oceny obecności krwi utajonej, infekcji czy problemy z wchłanianiem.
• Endoskopia: mogą być przeprowadzone badanie gastroskopowe lub kolonoskopia w celu oceny błony śluzowej przewodu pokarmowego i wykluczenia innych chorób, takich jak wrzodziejące zapalenie jelit (UC) czy choroba Leśniowskiego-Crohna (CD) [7-9].

Ważne jest, aby zgłosić się do specjalisty, takiego jak gastroenterolog, który na podstawie zebranych informacji oraz wyników badań będzie w stanie postawić dokładną diagnozę.

Jak uspokoić jelito drażliwe? Poznaj najnowsze leki na zespół jelita drażliwego

Na półkach aptecznych znajdziemy leki, które pomogą złagodzić objawy zespołu jelita drażliwego. Do najpopularniejszych oraz najnowszych leków na zespół jelita drażliwego bez recepty należą Iberogast, Debutir oraz Ibesan. Różnią się one składnikami i działaniem.

Iberogast

Iberogast to lek w postaci płynu zawierający ekstrakty roślinne z następujących roślin: ubiorek gorzki, arcydzięgiel, rumianek, kminek, ostropest, mięta, glistnik jaskółcze ziele, lukrecja. Lek działa poprzez pobudzenie motoryki jelit, co dzieje się za sprawą wzmocnienia napięcia odcinków przewodu pokarmowego, które są osłabione. Drugi kierunek działania polega na rozkurczaniu mięśni gładkich przewodu pokarmowego, co skutkuje uczuciem ulgi w bólu i towarzyszących wzdęciach bardzo częstych w zespole jelita drażliwego. Ponadto Iberogast stymuluje produkcję prostaglandyn, które chronią błonę śluzową żołądka. Ekstrakty roślinne zawarte w leku wykazują działanie przeciwzapalne, wiatropędne.

Jeśli chodzi o Iberogast, dawkowanie należy dobrać do wieku pacjenta. Zaleca się stosować 3 razy dziennie przed lub podczas posiłku rozpuszczając w niewielkiej ilości wody. Dla dzieci między 6, a 12 rokiem życia 15 kropel, a dla osób powyżej 12 roku życia 20 kropel.

Iberogast jest lekiem dosyć drogim, w związku z tym nasuwa się pytanie o zamiennik? Na rynku aptecznym istnieją suplementy diety o zbliżonym składzie. Niestety nie ma identycznego preparatu tym bardziej o statusie leku [2].

Iberogast, krople doustne, lek bez recepty

Iberogast, krople doustne

Ibesan

Ibesan posiada w składzie naturalną glinkę mineralną, która ma zdolności absorbujące substancje w jelitach, co sprzyja zapobieganiu występowania biegunek. Ponadto badania dowiodły, że łagodzi objawy zespołu jelita wrażliwego, w szczególności ból brzucha i biegunki. Dzieje się to za sprawą poprawy integralności błony śluzowej jelit oraz stymulacji aktywności enzymów trawiennych. Wyrób medyczny na jelito wrażliwe Ibesan posiada w składzie także simetikon, który mechanicznie rozbija zgromadzony w jelitach gaz, który powoduje wzdęcia. W wyniku jego działania pęcherzyki gazu stają się mniejsze i są łatwiej usuwane razem z kałem. Jeśli chodzi o Ibesan i jego skutki uboczne, to należy zwrócić uwagę na to, że glinka powoduje wzrost mikroflory jelitowej. Nadmierna ilość flory może spowodować zaostrzenie dolegliwości zespołu jelita drażliwego [3].

Ibesan maślan, kapsułki, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

Skład:

• maślan sodu 150 mg

Stosowanie:

• 2-4 kapsułek dziennie

Wskazania:

• Wspomagająco dla osób z zaburzeniami jelitowymi.

O produkcie:

• Producent specjalizujący się w IBS.
• Stosunkowo wysoka cena.
• Niska zawartość maślanu sodu.
• Trzeba przyjmować sporo tabletek dziennie.

Debutir

Preparat zawiera maślan sodu. Jest to substancja należąca do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, która bierze udział w trawieniu za sprawą wpływu na florę jelitową przewodu pokarmowego. Ponadto ma działanie przeciwzapalne polegające na hamowaniu cytokin zapalnych. Przyspiesza gojenie nabłonka jelitowego i utrzymywanie jego prawidłowej struktury. Ze względu na tak złożony mechanizm działania, Debutir zaczyna działać dopiero po jakimś czasie od rozpoczęcia terapii. Jest to lek, który przyjmujemy przez długi okres, aby przyniosło spodziewane efekty. Skutki uboczne stosowania preparatu Debutir nie są znane. Preparat jest uważany za bezpieczny [4].

Debutir, kapsułki, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

Skład:

• Maślan sodu 150 mg

Stosowanie:

• 1 kapsułka 2 razy dziennie

Wskazania:

• Wspomagająco dla osób z zaburzeniami jelitowymi.

O produkcie

• Maślan sodu bierze udział w trawieniu za sprawą wpływu na florę jelitową przewodu pokarmowego.
• Ma działanie przeciwzapalne polegające na hamowaniu cytokin zapalnych.
• Przyspiesza gojenie nabłonka jelitowego i utrzymywanie jego prawidłowej struktury.
• Skutki uboczne stosowania preparatu Debutir nie są znane. Preparat jest uważany za bezpieczny

• Ze względu na tak złożony mechanizm działania, Debutir zaczyna działać dopiero po jakimś czasie od rozpoczęcia terapii. Jest to preparat, który przyjmujemy przez długi okres, aby przyniosło spodziewane efekty [3].
• Najdroższy pośród preparatów z maślanem sodu.

Igastrik, krople doustne, suplement diety

Igastrik, płyn doustny

Gastrobonisol, płyn doustny, lek bez recepty

Gastrobonisol, płyn doustny

Colilen IBS, kapsułki, wyrób medyczny

Skład:

• ActiMucin- żywice z kadzidłowca,
• polisacharydy z aloesu,
• polifenole z rumianku i melisy.
• olejek eteryczny z kopru włoskiego

Stosowanie:

• 2 kapsułki 3 razy dziennie

Wskazania:

• Dla dorosłych i dzieci powyżej 8 roku życia z jelitem drażliwym.

O produkcie

• Według producenta tworzy ochronny film na jelitach, chroniąc je przed działaniem toksyn, bakterii czy innych środków drażniących.
• Raczej nie pomoże na biegunki, czy zaparcia.
• Może obniżać wchłanianie leków.
• Drogi.
• Przeciwwskazany dla kobiet w ciąży i w trakcie laktacji.

Intesta Max, saszetki, środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego

Skład:

• maślan sodu 750 mg,
• mieszanina trójglicerydów z kwasów tłuszczowych

Stosowanie:

• 1-2 saszetek dziennie

Wskazania:

• Wspomagająco dla osób z zaburzeniami jelitowymi.

O produkcie

• Maślan sodu zapewnia działanie jak w Debutirze. Efekt powinien być szybszy ze względu na matrycę tłuszczową.
• Duża zawartość maślanu sodu w jednej saszetce.
• Tłuszcze na bazie oleju palmowego.
• 50% substancji dociera do jelit.
• Trudniej zażywać saszetki od kapsułek.

Gastrobutin IBS, tabletki, suplement diety

Gastrobutin IBS, tabletki

Rebutestin forte, kapsułki, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

Skład:

• maślan sodu 340 mg

Stosowanie:

• 1 kaps 2 razy dziennie

Wskazania:

• Wspomagająco dla osób z zaburzeniami jelitowymi.

O produkcie

• Kapsułka o zmodyfikowanym uwalnianiu. Omija szkodliwe działanie kwasu zawartego w żołądku i uwalnia stopniowo maślan w jelitach.
• Wysokie stężenie maślanu.
• Można stosować u dzieci po 7 roku życia.
• Nie można przegryzać, ani wysypywać kapsułek. Dzieciom może być ciężko połknąć kapsułkę.
• Nie można stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią.

Gastro Maślan IBS, kapsułki, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego

Skład:

• maślan sodu 300 mg.

Stosowanie:

• 1 kapsułka 2 razy dziennie.

Wskazania:

• Wspomagająco dla osób z zaburzeniami jelitowymi.

O produkcie

• Stosunek ilości maślanu do ceny wypada najkorzystniej.
• Najmniej tabletek dziennie do zażywania.
• Można wysypać kapsułkę co ułatwi podawanie dla dzieci.
• Kapsułki o zmodyfikowanym uwalnianiu byłyby lepsze.

Jeśli chodzi o leki na zespół jelita drażliwego, to pacjent staje przed wyborem czy wybrać Ibesan, Debutir czy Iberogast? Który z tych leków będzie skuteczny w leczeniu jelita drażliwego? Należy pamiętać, że leki stosowane w każdym schorzeniu muszą być dobierane indywidualnie do potrzeb pacjenta. W każdym wypadku jednak należy przed zastosowaniem któregokolwiek preparatu skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej terapii.

Jakie są inne metody łagodzenia IBS?

W przypadku zespołu jelita drażliwego alternatywne, niefarmakologiczne metody leczenia mogą być dobrym rozwiązaniem dla wielu pacjentów. Zmiana diety, takiej jak dieta niskofodmapowa, może pomóc w złagodzeniu objawów, takich jak bóle brzucha, wzdęcia czy biegunki. Badania pokazują, że dieta niskofodmapowa może pomóc nawet do 75% pacjentów z IBS. Innymi sposobami złagodzenia objawów IBS mogą być suplementy diety, takie jak probiotyki, które wpływają na mikroflorę jelitową oraz zmniejszają biegunki.

Terapia behawioralna, takie jak kognitywna terapia behawioralna (CBT), może pomóc pacjentom w radzeniu sobie ze stresem oraz wpływać na objawy IBS. Techniki relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja, mogą również pomóc w redukcji stresu i zmniejszeniu objawów IBS. Warto jednak pamiętać, że w przypadku objawów alarmowych, takich jak utrata masy ciała, obecność krwi w stolcu czy silne bóle brzucha, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ mogą one sugerować istnienie innej choroby przewodu pokarmowego [10,11].

Zespół jelita drażliwego a dieta. Co jeść, a czego unikać?

Dieta odgrywa istotną rolę w zarządzaniu objawami zespołu jelita drażliwego (IBS). Jednym z popularnych podejść żywieniowych w leczeniu IBS jest dieta niskofodmapowa. FODMAP-y to grupa węglowodanów, które mogą powodować dolegliwości jelitowe u niektórych osób. Dieta niskofodmapowa polega na ograniczeniu spożycia pokarmów bogatych w FODMAP-y, takich jak laktoza, fruktoza, fruktany, galakto-oligosacharydy i poliole. Badania wykazały, że dieta niskofodmapowa może przynieść ulgę w objawach IBS, takich jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunki czy zaparcia. Jednak dieta niskofodmapowa jest dietą eliminacyjną i wymaga ścisłego monitorowania, dlatego zaleca się konsultację z dietetykiem w celu ustalenia indywidualnego planu żywieniowego.

Oprócz diety niskofodmapowej, istnieją również inne strategie żywieniowe, które mogą pomóc w zarządzaniu objawami IBS, takie jak unikanie potencjalnych drażniących substancji (np. pikantne potrawy, alkohol, kofeina), regularne jedzenie posiłków o regularnych porach czy odpowiednie nawodnienie organizmu. Warto pamiętać, że każdy pacjent może reagować inaczej na różne pokarmy, dlatego ważne jest prowadzenie dziennika żywieniowego, w którym można rejestrować spożywane produkty i ich wpływ na objawy IBS [5,6].