Herbatki z kopru włoskiego (Foeniculum vulgare) są w Polsce powszechnie stosowane jako domowa metoda leczenia kolki niemowlęcej. Niestety nie wszystkie sposoby radzenia sobie z dolegliwościami zaczerpnięte z medycyny ludowej są bezpieczne. Dane naukowe wskazują na szkodliwość przepajania niemowląt i małych dzieci naparem z kopru.

Czy koper włoski szkodzi?

Koper włoski, stosowany tradycyjnie w postaci herbatki lub naparu w leczeniu kolki niemowlęcej i niestrawności, zawiera w swoim składzie estragol. Substancja ta jest naturalnie występującym w roślinach związkiem genotoksycznym będącym w związku z tym czynnikiem rakotwórczym. Warto zaznaczyć, że w produktach ziołowych występują bardzo małe ilości estragolu. Sporadyczne stosowanie przez dorosłych produktów z kopru włoskiego nie powinno budzić obaw. W przypadku najmłodszych pacjentów jest jednak inaczej. Eksperci z Europejskiej Agencji Leków stwierdził, że podawanie olejków oraz herbatki z kopru włoskiego niemowlętom i dzieciom do 4. roku życia jest niewskazane. Stanowisko to oparli na braku danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania tego surowca [1].

Rakotwórczy koper włoski

Komitet Unii Europejskiej ds. Roślinnych Produktów Leczniczych opublikował również dokument dotyczący rakotwórczego i genotoksycznego działania estragolu, który znajduje się między innymi w koprze włoskim. W badaniach wyraźnie wykazano, że jego toksyczna aktywność jest zależna od dawki i znacznie maleje przy niskich poziomach ekspozycji. Ilości zawarte w przetworach ziołowych nie powinny więc stanowić zagrożenia dla osób dorosłych. W badaniach na gryzoniach wykazano minimalny poziom ryzyka w zakresie dawek 1–10 mg/kg masy ciała. Przewidywane narażenie pacjenta przy prawidłowym krótkotrwałym stosowaniu leków roślinnych zawierających estragol jest jednak ponad 100 razy mniejsze.

Estrogenowe działanie kopru włoskiego

Kolejnym niebezpieczeństwem związanym z herbatką z kopru jest zawartość w niej związków o działaniu estrogennym. W artykule naukowym opublikowanym w czasopiśmie Journal of Pediatric Surgery badacze zwrócili uwagę na związek podawania niemowlętom preparatów zawierających Foeniculum vulgare z występowaniem u dzieci izolowanego przedwczesnego powiększenia się gruczołów piersiowych. Związki o działaniu estrogennym zawarte w koprze włoskim mogą potencjalnie przyspieszać proces dojrzewania u dziewcząt i zaburzać go u chłopców [4].

Eksperci zwracają uwagę na konieczność ograniczenia przyjmowania kopru włoskiego przez grupy szczególnie wrażliwe na działanie związków estrogenowych. Zaliczają się do nich małe dzieci, kobiety w ciąży i karmiące piersią. Z tej perspektywy należy podejść ostrożnie do tematu przepajania dzieci i niemowląt herbatką z kopru [2].

Naukowcy badający zawartość estragolu w herbatkach z kopru przeznaczonych dla dzieci alarmują, że w niektórych z nich poziom toksycznej substancji jest stosunkowo wysoki. Szacowana ekspozycja u niemowląt wynosiła do 51 μg/kg w przypadku herbat w torebkach i do 23 μg/kg dla napojów instant. Możliwym rozwiązaniem problemu jest stosowania odpowiednich technologii w procesach produkcji preparatów z kopru włoskiego, które pomogłyby znacznie zmniejszyć narażenie na estragol wśród wrażliwych grup pacjentów [3].

Herbatka koperkowa dla niemowląt — czy można ją stosować?

Choć herbatka koperkowa była od lat tradycyjnie stosowana do leczenia kolek niemowlęcych, aktualne wyniki badań wyraźnie wskazują, że nie powinna być ona stosowana u tej grupy pacjentów. Ryzyko powikłań jest znacznie większe niż potencjalne korzyści ze stosowania naparów z kopru włoskiego. Do leczenia kolek u dzieci należy stosować inne metody terapeutyczne.