Hemoglobina to cząsteczka białka w krwinkach czerwonych, która przenosi tlen z płuc do tkanek organizmu oraz zwraca dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Jest ona niezwykle ważnym składnikiem krwi, ponieważ zapewnia właściwe natlenienie tkanek i organów, bez którego nie mogłyby one prawidłowo funkcjonować. Do oceny poziomu hemoglobiny służy badanie morfologii krwi, w którym ocenia się nie tylko poziom hemoglobiny, ale także inne parametry  czerwonokrwinkowe. Niski poziom hemoglobiny może wystąpić na skutek różnego rodzaju niedoborów i jest to wyraźny sygnał, że ze zdrowiem dzieje się coś niepokojącego. W tym przypadku należy podjąć jak najszybciej odpowiednie kroki, aby podnieść poziom hemoglobiny. Jednym z głównych sposobów na powrót do zdrowia jest właściwa dieta.

Jaki jest prawidłowy poziom hemoglobiny?

Poziom hemoglobiny różni się w zależności od płci, wieku oraz stanu fizjologicznego.

• Norma hemoglobiny dla kobiet: 12-16 g/dl
• Norma hemoglobiny dla kobiet w ciąży: 11,5- 13,5 g/dl
• Norma hemoglobiny dla mężczyzn: 13-18 g/dl
• Norma hemoglobiny u dzieci: 13 g/dl
• Norma hemoglobiny u noworodków: 20 g/dl

Co obniża poziom hemoglobiny we krwi?

Zbyt niski poziom hemoglobiny może mieć następujące przyczyny?

• utrata krwi w wyniku krwawienia z przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa, żylaki przełyku, choroby zapalne jelita grubego, żylaki odbytu, obecność pasożytów),
• krwawienie z dróg rodnych (obfite miesiączki),
• krwawienie z dróg moczowych (krwiomocz),
• zwiększone zapotrzebowanie przy jednoczesnej niewystarczającej podaży (dojrzewanie, ciąża, laktacja),
• upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego (resekcja żołądka lub jelita, choroba Leśniowskiego- Crohna),
• dieta ubogobiałkowa oraz bogata w szczawiany, fosforany, fityniany i taniny.

Substancje, które znacznie zmniejszają dostępność żelaza, to:

• fityniany (występujące w otrębach i nasionach roślin strączkowych),
• niektóre polifenole (w kawie i herbacie),
• błonnik,
• duże ilości wapnia.

Jakie są objawy zbyt niskiego poziomu hemoglobiny?

Objawy niedokrwistości obejmują:

• osłabienie,
• łatwą męczliwość,
• słabą tolerancję wysiłku,
• zaburzenia koncentracji,
• bóle i zawroty głowy,
• szum w uszach,
• senność,
• zaburzenia widzenia (mroczki przed oczami),
• tachykardię,
• tachypnoe,
• bladość skóry i błon śluzowych.

Jak podnieść hemoglobinę?

W wielu przypadkach spadek hemoglobiny wymaga leczenia przyczynowego oraz zastosowania suplementacji odpowiednimi dawkami żelaza. Leczenie takie wspomaga się jednak odpowiednią dietą uwzględniającą produkty bogate w ten pierwiastek. Niestety duża zawartość w produkcie nie zawsze oznacza, że jest on dobrym źródłem tego pierwiastka. Przyswajalność żelaza uzależniona jest od wielu czynników, takich jak obecność czynników hamujących i wspomagających wchłanianie, rodzaj żelaza oraz stan gospodarki żelazem danego organizmu.

Ważne, aby nie stosować suplementów diety, które w leczeniu nigdy nie mogą być stosowane. Wynika to z faktu, że zawartość żelaza w suplementach diety jest niewystarczająca w odniesieniu do dawek terapeutycznych. Ponadto, w ich skład wchodzą związki żelaza niebędące w zaleceniach WHO, która zaleca stosowanie siarczanu żelaza (II). Co więcej, w przypadku leków znany jest ich profil farmakokinetyczny, co przekłada się na możliwość przewidywania efektu farmakologicznego. W przypadku suplementów diety profil farmakokinetyczny nie jest wyznaczany, co uniemożliwia racjonalne skorelowanie dawki z istniejącym niedoborem. Suplementy nie posiadają badań klinicznych w populacji pacjentów z niedokrwistością i jest to istotny powód, który eliminuje je z leczenia pacjentów chorych.

Żywność podnosząca hemoglobinę — produkty bogate w żelazo

• mięso i przetwory mięsne — wołowina, cielęcina, baranina, gęś, kaczka, królik, wędliny podrobowe: kaszanka, pasztet, pasztetowa;
• podroby mięsne — wątroba wieprzowa, wołowa, cielęca, drobiowa;
• ryby — łosoś, makrela, sardynka, śledź, dorsz wędzony, makrela wędzona, tuńczyk, pikling;
• jaja — żółtko jaja kurzego, jajko na twardo, jajko na miękko, jajko sadzone, jajecznica;
• produkty zbożowe — chleb żytni, chleb pełnoziarnisty, chleb graham, kasza jaglana, kasza gryczana, kasza pęczak, ryż brązowy, amarantu, pumpernikiel;
• nasiona i ziarna — dynia, słonecznik, sezam, mak, siemię lniane, nasiona chia;
• orzechy — pistacjowe, laskowe, arachidowe, migdały, włoskie, wiórki kokosowe;
• warzywa — boćwina, bób, brokuły, brukselka, burak, czosnek, fasola szparagowa, groszek zielony, kiełki, pietruszka liście i korzeń, por, szczaw, szczypiorek, szpinak;
• owoce — porzeczki czarne, porzeczki białe, porzeczki czerwone, poziomki, maliny, awokado;
• owoce suszone — morele, śliwki, figi, daktyle, rodzynki, jabłka.

Co poprawia wchłanianie żelaza?

Czynnikiem ułatwiającym wchłanianie żelaza są:

• duże ilości witaminy C- obecnej w owocach i warzywach
• kwas mlekowy- obecny w produktach kiszonych
• kwas foliowy- obecny w zielonych warzywach liściastych

Podsumowanie

Najskuteczniejsze sposoby na podniesienie hemoglobiny wiążą się ze zwiększeniem ilości produktów bogatych w żelazo w diecie, a także zadbanie o ich przyswajalność. W produktach żywnościowych istnieją dwa rodzaje żelaza: hemowe i niehemowe. Żelazo hemowe, pochodzenia zwierzęcego, to żelazo lepiej przyswajalne. Z kolei rośliny zawierają żelazo niehemowe, którego przyswajalność, jest znacznie mniejsza. Przyswajalność żelaza można zwiększyć poprzez umiejętne łączenie produktów żywnościowych. Produkcja hemoglobiny zwiększa się też podczas aktywności fizycznej. Ruch sprawia, że organizm sam wytwarza jej większą ilość, aby w ten sposób sprostać większemu zapotrzebowaniu na tlen.