Haluks to choroba zwyrodnieniowa o charakterystycznej deformacji pierwszego stawu śródstopno-palcowego. Mówiąc kolokwialnie, haluks jest zniekształceniem stawu znajdującego się przy paluchu stopy. W wyniku działania nieprawidłowych obciążeń i zniekształceń biomechanika stopy ulega niekorzystnym zmianom, co powoduje, że paluch odchyla się w stronę pozostałych palców. Ciało traci wówczas podparcie w paluchu, a stopa staje się równomiernie obciążona [1].

Haluks — jakie są przyczyny powstawania?

Nie da się wskazać jednej konkretnej przyczyny haluksów. Deformacji stawu palucha sprzyjają następujące czynniki:

• skłonność genetyczna (zwłaszcza wady u matki lub babci);
• choroby reumatologiczne;
• przebyte urazy stopy;
• nadmierna masa ciała;
• mała aktywność fizyczna;
• zaburzenia hormonalne;
• noszenie obuwia na wysokim obcasie i/lub z wąskim noskiem [1].

Haluksy zdecydowanie częściej występują u kobiet. Wynika to ze słabszych połączeń więzadłowych i większej podatności na wahania hormonalne. Paluch koślawy rozwija się najczęściej po ciążach i menopauzie, co w obu przypadkach jest związane ze znacznymi zmianami w gospodarce hormonalnej pacjentek [1]. (Czytaj także: Choroba zwyrodnieniowa stawów – jak sobie z nią radzić?)

Jakie są objawy haluksów?

Haluksy nie powstają z dnia na dzień — proces ten jest długotrwały, dlatego często bywa niezauważony i bagatelizowany. Tymczasem im wcześniej zareagujemy, tym większa szansa, że skorygujemy powstające nieprawidłowości. Gdy haluks będzie już mocno widoczny, może okazać się to bardzo trudne, a wręcz niemożliwe. Na co należy zwrócić uwagę?

• deformacja w okolicy palucha — każda, nawet niewielka zmiana kształtu w okolicy dużego palca powinna wzbudzić naszą czujność. Początkowo może być to tylko zgrubienie, jednak na dalszych etapach może dojść do istotnego wykrzywienia lub podwinięcia palucha pod pozostałe palce;
• bóle w okolicach kości śródstopia. Dolegliwości bólowe mogą być zróżnicowane — u niektórych pacjentów występują tylko w określonym obuwiu, u innych wyłącznie po długim chodzeniu lub innej aktywności;
• pojawianie się bolesnych odcisków i modzeli, zwłaszcza w przeciążonych miejscach na stopie;
• problemy z chodzeniem.

Jeśli objawy haluksów są dla pacjenta bolesne i uciążliwe, wskazana jest wówczas konsultacja u specjalisty [1,2].

Skuteczne sposoby na haluksy

Narzędzia do walki z haluksami są różne, w zależności od rodzaju dolegliwości oraz stopnia ich nasilenia. Warto jednak mieć świadomość, że im szybciej zauważymy niepokojące zmiany, tym szybciej będziemy mogli wdrożyć odpowiednie kroki i zahamować dalszy postęp wady. We wczesnych stadiach choroby można zastopować dalszą deformację poprzez stosowanie korygujących ortez (Marcin I, Marcin II) i wkładek do butów. Na rynku dostępne są także różnego rodzaju separatory i kliny międzypalcowe, przywracające prawidłowe ustawienie stopy.

Jeśli u pacjenta występuje nadwaga lub otyłość, warto także zadbać o redukcję nadmiarowych kilogramów, aby zmniejszyć obciążenie stopy. W zaawansowanych stadiach jedyną możliwością leczenia jest operacja korygująca wadę.

Wszelkim zmianom zwyrodnieniowym stawów często towarzyszy ból. Można go łagodzić, stosując niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) dostępne bez recepty, takie jak ibuprofen (Ibuprom, Ibum, Nurofen), ketoprofen (Ketonal), meloksykam (Opokan, Moilec, Mel), diklofenak (Voltaren Express Forte). Warto jednak mieć świadomość, że tego rodzaju leki nie wyleczą choroby — działają one wyłącznie na uciążliwe dolegliwości bólowe, ale nie zwalczają ich przyczyny [2]. (Czytaj także: Dieta planetarna – czy twoja dieta może ocalić planetę?)

Haluks — jak mu zapobiec?

Haluksy często mają podłoże genetyczne, w związku z tym nie da się im całkowicie zapobiegać. Niemniej, wszystkie osoby obarczone podwyższonym ryzykiem rozwoju haluksów, powinny być bardziej wyczulone na wszelkie niepokojące objawy. Profilaktykę warto zacząć od doboru właściwego obuwia — należy unikać ciasnych butów, a do długotrwałego chodzenia lepiej wybrać płaskie buty, a nie te na obcasie. Nie mniej ważna jest odpowiednia dieta i regularna aktywność fizyczna, które pozwalają na zachowanie prawidłowej masy ciała. Nadmiarowe kilogramy mogą bowiem przyczynić się do deformacji stopy. W przypadku pacjentów cierpiących na choroby reumatologiczne bardzo ważne jest ich prawidłowe leczenie i regularne kontrolowanie [1,2].