Jak objawia się grypa?

Do najpopularniejszych objawów, które wskazują na grypę, należą:

• objawy ogólne (występują najczęściej): gorączka, ból głowy, osłabienie i uczucie rozbicia;
• ból gardła, suchy kaszel, nieżyt nosa;
• nudności, wymioty, biegunka — występują rzadko, zazwyczaj u dzieci.

Jeśli nie dojdzie do powikłań, objawy utrzymują się do 7 dni. Niektóre z nich, jak osłabienie czy też kaszel mogą trwać dłużej [1].

Co powoduje grypę?

Grypa jest chorobą wirusową. Wyróżniamy kilka typów wirusa grypy (są one klasyfikowane na podstawie białek budujących rdzeń wirusa): A, B i C. Zachorowania u ludzi wywołują typy A i B (typ B zakaża wyłącznie ludzi natomiast A, także zwierzęta). Zakażenia szerzą się drogą kropelkową lub przez kontakt ze skażoną wirusem powierzchnią. Dodatkowo wśród wspomnianych typów wirusa możemy rozróżnić podtypy, ze względu na odmianę białek błonowych wirusów: neuraminidazy (N) i hemaglutyniny (H). Obecnie najczęściej spotykane podtypy wywołujące grypę sezonową u ludzi to H1N1, H1N2 i H3N2.

Wirus grypy A ulega częstym mutacjom. Dzieje się tak np. kiedy jedna osoba jest jednocześnie zakażona wieloma rodzajami wirusa i dochodzi do reasortacji (zjawisko zmienności genetycznej, wymiana jednego lub kilku fragmentów jednoniciowego RNA wirusa grypy). Z tego też wynika konieczność tworzenia nowej szczepionki na każdy sezon grypowy (czytaj także: Nieobowiązkowe szczepienia — na co warto dodatkowo zaszczepić swoje dziecko?). Jest to także przyczyna występowania okresowo pandemii grypy (np. epidemia tzw. hiszpanki w 1918) [1,4].

Powikłania grypy

Wiele osób uważa grypę, za niezbyt groźną chorobę i bagatelizuje ją. Warto jednak pamiętać, że grypa, szczególnie zaniedbana i nieleczona, może powodować szereg niekorzystnych i niebezpiecznych dla zdrowia powikłań. Należą do nich między innymi:

• zapalenie płuc,
• angina paciorkowcowa,
• zapalenie rdzenia kręgowego,
• nasilenie występujących chorób przewlekłych,
• zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia,
• stany zapalne mięśni,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych [1].

Jak zapobiegać grypie?

Skutecznym sposobem zapobiegania jest szczepienie. W Polsce jest to szczepienie nieobowiązkowe, dobrowolne (czytaj także: Obowiązkowe szczepienia w Polsce). Po podaniu szczepionki, odporność rozwija się w ciągu 2-3 tygodni. Jak wspomniano wcześniej, trzeba się szczepić co roku, ze względu na mutacje wirusa. Najlepiej zrobić to na początku sezonu grypowego (wrzesień-październik). 

Dostępne szczepionki:

a) szczepionki inaktywowane

• Influvac Tetra,
• Vaxigrip Tetra,
• Fluarix Tetra,

b) szczepionki żywe

• Fluenz Tetra (szczepionka donosowa).

Kto powinien się zaszczepić?

Szczególnie zaleca się to szczepienie osobom z grup ryzyka. Należą do nich przede wszystkim:

• dzieci od 6. miesiąca życia do 18. roku życia, 
• pracownicy służby zdrowia,
• dzieci uczęszczające do żłobków/przedszkoli, 
• kobiety planujące ciążę i ciężarne,
• osoby powyżej 55. roku życia,
• pensjonariusze DPS-ów i domów spokojnej starości.
• osoby z obniżoną odpornością m.in. po przeszczepach narządów lub pacjenci onkologiczni [2].

Oprócz szczepienia niezwykle istotna w zapobieganiu jest odpowiednia higiena. Proste czynności takie jak: częste mycie rąk, noszenie maseczki, unikanie kontaktu z osobami zakażonymi są kluczowe, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa [3,4].

Jak leczyć grypę?

Najczęściej stosuje się leczenie objawowe:

• obniżanie gorączki — w tym celu można zastosować leki przeciwgorączkowe: paracetamol (Apap, Paracetamol Polfa Łódź), ibuprofen (Ibuprom, Ibum), metamizol sodu — powyżej 15. roku życia (Pyralgina);
• nawadnianie — picie dużej ilości płynów, najlepiej wody mineralnej ok. 3 litrów/dobę; dodatkowo można przyjmować elektrolity (np. Litorsal, Oryal, Dicoflor elektrolity);
• odpoczynek — podczas choroby nie należy wychodzić z domu, aby nie przemęczać się i zminimalizować ryzyko powikłań pogrypowych, ale także, aby nie narażać na zachorowanie innych osób.

W leczeniu przyczynowym, ale także zapobiegawczo, stosuje się niewiele leków. Dostępne w Polsce preparaty to:

– pochodne adamantanu

• amantadyna (Viregyt K) i rymantadyna (Rimantin) — są skuteczne jedynie w zakażeniu wirusem grypy typu A. Mechanizm działania polega na hamowaniu białka M2 otoczki wirusa grypy. Leki te blokują proces „odpłaszczania” wirusa. Stosowane profilaktycznie — przed ekspozycją na wirusa lub po niej w leczeniu grypy (przyjęte 1-2 dni po wystąpieniu objawów skracają chorobę o 1-2 dni). Obecnie nie są zalecane ze względu na oporność wirusów grypy typu A (czytaj także: Jak to jest z tą dostępnością Viregyt K?).

– inhibitory neuraminidazy

• zanamiwir (Relenza) i oseltamiwir (Tamiflu, Ebilfumin) — hamują uwalnianie wirusów z komórek, przez co blokują rozprzestrzenianie się infekcji na zdrowe komórki. Są skuteczne przeciwko wirusowi typu A i B. Obydwa stosuje się w profilaktyce i leczeniu grypy. Są skuteczne jeśli zostaną użyte tuż po ekspozycji na wirusa grypy lub do 48 h od wystąpienia objawów [4].

Podsumowując, w przypadku grypy — zresztą jak w przypadku każdej choroby infekcyjnej, lepiej zapobiegać niż leczyć. Dostępnych jest niewiele leków skutecznych w leczeniu tej choroby, a niektóre z nich już nie działają ze względu na narastającą oporność wirusów. Mycie rąk, unikanie kontaktu z chorymi, noszenie maseczek, szczepienie — tak niewiele wystarczy, aby zapobiec zachorowaniu na grypę.