Kaszel jest fizjologicznym odruchem naszego organizmu, umożliwiającym oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny lub ciała obcego. Ze względu na charakter, wyróżnia się kaszel suchy (nieproduktywny) oraz mokry (produktywny). Rozpoznanie rodzaju kaszlu jest kluczowe do wdrożenia odpowiedniej terapii, bowiem każdy z nich wymaga podjęcia odmiennych kroków i wdrożenia innych leków [1].

Czym wyróżnia się kaszel mokry?

Cechą charakterystyczną mokrego kaszlu jest odkrztuszanie zalegającego śluzu. Kaszel produktywny jest naszym sprzymierzeńcem w walce z wszelkimi infekcjami, gdyż odruch ten pomaga usunąć patogeny bytujące w wydzielinie oskrzelowej. Nie ma on charakteru napadowego, niemniej jego natężenie jest zazwyczaj większe, gdy przyjmujemy pozycję leżącą (np. w nocy). W przebiegu mokrego kaszlu pacjenci często uskarżają się również na uczucie śluzu w okolicach gardła [2].

Co podać na mokry kaszel?

Gdy już wiemy, z jakim rodzajem kaszlu mamy do czynienia pozostaję wybór odpowiedniego leku. A zatem co podać na kaszel mokry? Kaszel produktywny leczy się lekami wykrztuśnymi i sekretolitycznymi. Te pierwsze mają coraz mniejsze znaczenie, a praktyka wyraźnie wskazuje na ich słabnącą popularność.

Wśród leków wykrztuśnych wyróżnia się:

• o działaniu odruchowym, takie jak korzeń wymiotnicy czy benzoesan sodu;
• działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe, w tym jodek potasowy, sulfogwajakol, olejki eteryczne;
• zmieniające odczyn wydzieliny oskrzelowej: wodorowęglan sodowy, chlorek amonowy [3].

Znacznie szerzej stosowane są leki o działaniu sekretolitycznym. Wyróżnia się wśród nich detergenty, używane przede wszystkim w warunkach szpitalnych, oraz leki mukolityczne, które obecnie stanowią podstawę łagodzenia mokrego kaszlu i mają ugruntowaną pozycję w terapii tej dolegliwości. Przyjrzyjmy się im bliżej [3].

Co to są leki mukolityczne?

Leki mukolityczne działają poprzez rozrzedzenie gęstej i lepkiej wydzieliny, która gromadzi się w drogach oddechowych podczas infekcji. Mechanizm działania mukolityków polega na rozrywaniu mostków dwusiarczkowych w mukoproteinach, co prowadzi do zmniejszenia lepkości śluzu. Ponadto, niektóre leki mukolityczne mają również działanie sekretolityczne, co oznacza, że zmniejszają wielkość cząsteczek śluzu i ułatwiają jego usuwanie. Istnieją także mukolityki, które mają dodatkowe działanie mukokinetyczne, czyli pobudzają wydalanie śluzu poprzez stymulację pracy rzęsek w drogach oddechowych W trakcie ich stosowania należy bezwzględnie zadbać o właściwe nawodnienie, gdyż umożliwia to efektywne usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych [3].

Leki mukolityczne dzielą się na trzy mniejsze podgrupy:

1. pochodne cysteiny, w tym acetylocysteinę, karbocysteinę i erdosteinę;
2. bromoheksynę;
3. ambroksol — metabolit bromheksyny [3].

Preparaty z wymienionymi lekami mukolitycznymi są dostępne bez recepty lekarza.

Jaki lek na kaszel mokry jest najczęściej wybierany przez pacjentów?

Leki mukolityczne z powyższymi substancjami czynnymi, stanowią najczęstszy wybór pacjentów cierpiących na uporczywy, mokry kaszel. Jest to podyktowane również tym, że można je zakupić bez recepty. Praktyka apteczna dodatkowo wskazuje, że znaczna część chorych dokonuje wyboru między lekami najbardziej popularnymi — ACC i Flegaminą. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Kiedy stosuje się leki z acetylocysteiną?

Są wskazane jako leki rozrzedzające wydzielinę dróg oddechowych, ułatwiające jej odkrztuszanie, zwłaszcza u pacjentów z zapaleniem oskrzeli związanym z przeziębieniem.

Acetylocysteina nie powinna być stosowana przez dzieci poniżej 6. roku życia, kobiety ciężarne i karmiące piersią oraz osoby z czynną chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy albo z ostrym stanem astmatycznym. Co niezwykle istotne, kaszel mokry może niekiedy przebiegać jednocześnie z infekcją bakteryjną. Leku ACC nie należy wówczas stosować jednocześnie z doustnymi antybiotykami, w tym tetracyklinami, cefalosporynami i aminoglikozydami.

Aetylocysteinę na kaszel mokry należy przyjmować po posiłku. Nie stosować wieczorem, przed snem. Bez kontroli lekarza, nie wolno przyjmować leku dłużej niż 5 dni.

Bromoheksyna— na jaki kaszel? Jak ją stosować?

Wskazaniami do stosowania bromoheksyny są ostre i przewlekłe choroby dróg oddechowych, przebiegające z zaburzeniami odkrztuszania i usuwania śluzu. A zatem zaleca się stosowanie bromoheksyny na kaszel potocznie nazywany kaszlem mokrym.

Bromoheksyna nie powinna być stosowana u dzieci poniżej 2. roku życia. W formie syropu jest przeznaczona dla dzieci dopiero powyżej 7. roku życia. Należy stosować ją ostrożnie u pacjentów z czynną chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, gdyż może nasilać jej objawy.

Co jest dobre na odkrztuszanie, czyli leki na mokry kaszel bez recepty

Flegamina, syrop, smak miętowy, 4 mg/5 ml, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• syropu nie wolno stosować u dzieci poniżej 7. roku życia;
• zawiera nieznaczne ilości alkoholu — należy zachować ostrożność podczas prowadzenia pojazdów mechanicznych;
• nie zaleca się stosowania w I trymestrze ciąży;
• nie stosować w trakcie karmienia piersią.

ACC Optima, tabletki musujące, 600 mg, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• nie stosować u dzieci poniżej 14. roku życia;
• bez kontroli lekarza, lek nie powinien być stosowany dłużej niż 5 dni;
• lek zawiera 139 mg sodu w tabletce musującej, co odpowiada 6,95% zalecanej przez WHO maksymalnej 2 g dobowej dawki sodu u osób dorosłych;
• zawiera laktozę;
• ACC można stosować w ciąży i w trakcie karmienia piersią tylko wtedy, gdy lekarz uzna to za konieczne.

Ambrosol Teva, syrop, 30 mg/5 ml, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• można stosować go już od 1. roku życia;
• nie stosować dłużej niż 14 dni;
• nie zawiera cukru sacharozy;
• bezwzględnie nie należy stosować leku w I trymestrze ciąży;
• nie zaleca się stosowania leku w ciąży i w trakcie karmienia piersią.

Erdomed Muko, proszek do sporządzania zawiesiny doustnej, 225 mg, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• nie stosować u dzieci poniżej 12. roku życia;
• 1 saszetka zawiera 3,5 g sacharozy. Należy to wziąć pod uwagę u pacjentów z cukrzycą;
• pacjenci z zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy, nie powinni stosować tego leku;
  
• produkt zawiera alkohol benzylowy, który może powodować reakcje alergiczne;
• lek uznaje się za „wolny od sodu”;
• nie zaleca się stosowania tego leku u kobiet ciężarnych i karmiących piersią.

Flegamax, roztwór doustny, 50 mg/ml, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• nie stosować u dzieci poniżej 6. roku życia;
• nie stosować dłużej 5 dni;
• lek zawiera czerwień koszenilową (E 124), która może powodować reakcje alergiczne;
• lek nie powinien być stosowany w ciąży i w trakcie karmienia piersią.

Mucosolvan, syrop, 30 mg/5 ml, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• można stosować już od 1. roku życia;
• 5 ml syropu zawiera 1,2 g sorbitolu. Pacjenci z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją fruktozy nie powinni stosować tego produktu;
• nie zaleca się stosować w ciąży, zwłaszcza w I trymestrze;
• nie stosować w trakcie karmienia piersią.

Flavamed, syrop, 15 mg/5 ml, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• można stosować już od 1. roku życia;
• nie stosować dłużej nuż 5 dni bez konsultacji z lekarzem;
• zawiera kwas benzoesowy, który może powodować reakcje alergiczne;
• pacjenci z dziedziczną nietolerancją fruktozy nie powinni przyjmować tego produktu;
• nie należy stosować w trakcie karmienia piersią i w ciąży, zwłaszcza w I trymestrze.

Ambroksol Hasco Max, tabletki, 60 mg, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• nie stosować u dzieci poniżej 12. roku życia;
• 1 tabletka zawiera 336 mg laktozy — pacjenci z rzadko występującą, dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy nie powinni stosować tego leku;
  
• nie należy stosować w trakcie karmienia piersią i w ciąży, zwłaszcza w I trymestrze.

Deflegmin, kapsułki, 75 mg, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• leku w postaci kapsułek nie należy stosować u dzieci i młodzieży;
• nie należy stosować dłużej niż 5 dni bez konsultacji z lekarzem;
• zawiera sacharozę;
• lek zawiera indygotynę, która może powodować reakcje alergiczne;
• nie należy stosować w trakcie karmienia piersią i w ciąży, zwłaszcza w I trymestrze.

Tussal Expectorans, tabletki, 30 mg, lek bez recepty

O produkcie

• produkt zarejestrowany jako lek, co jest gwarantem jego jakości i bezpieczeństwa;
• zawiera substancję czynną o udowodnionym działaniu;
• nie stosować u dzieci poniżej 6. roku życia;
• Tussal Expectorans zawiera laktozę jednowodną. Pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy nie powinni stosować tego produktu leczniczego;
• nie wolno stosować leku w I trymestrze ciąży;
• w II i III trzymestrze oraz w trakcie karmienia piersią można stosować lek, o ile lekarz stwierdzi, że korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko.

Jakie są inne metody leczenia mokrego kaszlu?

Oto kilka ważnych punktów dotyczących niefarmakologicznych metod łagodzenia kaszlu mokrego:

• Pij odpowiednią ilość płynów, aby utrzymać organizm w dobrym nawodnieniu, co ułatwia rozrzedzenie śluzu i jego odkrztuszanie.
• Spożywaj ciepłe i kojące płyny, takie jak ziołowe herbaty, aby łagodzić ból gardła i ułatwić odkrztuszanie.
• Korzystaj z nawilżacza powietrza, aby ułatwić oddychanie i zmniejszyć podrażnienia dróg oddechowych.
• Zadbaj o higienę jamy ustnej i gardła, aby ograniczyć podrażnienia i zapobiec infekcjom górnych dróg oddechowych.
• Unikaj drażniących czynników, takich jak dym papierosowy lub zanieczyszczone powietrze, które mogą pogłębiać kaszel.

Kiedy zgłosić się do lekarza z mokrym kaszlem?

W przypadku kaszlu mokrego ważne jest zrozumienie, że może on być objawem różnych schorzeń, takich jak zapalenie oskrzeli, infekcje bakteryjne, astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Choć wiele domowych sposobów może łagodzić objawy, nie powinno się ignorować sygnałów wysyłanych przez organizm. Jeśli kaszel utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy, takie jak gorączka, duszność czy uporczywy ból w klatce piersiowej, zawsze zaleca się skonsultowanie się z lekarzem. Tylko profesjonalny diagnoza i odpowiednie leczenie mogą pomóc w identyfikacji przyczyny kaszlu oraz zapewnić skuteczną terapię, dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Podsumowanie

Do leczenia mokrego kaszlu wykorzystuje się przede wszystkim leki o działaniu mukolitycznym, z bromoheksyną i acetylocysteiną na czele.  Flegamina i ACC — jedne z częściej używanych preparatów — mają zbliżone wskazania do stosowania i mechanizm działania. Oba leki przynoszą porównywalny efekt terapeutyczny.