Co to są elektrolity?

Elektrolit to jony rozpuszczone w wodzie, które są obdarzone ładunkiem elektrycznym. Wyróżniamy jony o ładunku dodatnim (kationy) oraz te o ładunku ujemnym (aniony). Do najbardziej istotnych dla organizmu człowieka kationów należą przede wszystkim: sód, potas, magnez, wapń. Wśród anionów warto zwrócić szczególną uwagę na aniony chlorkowe.

Elektrolity są niezbędne, ponieważ pozwalają utrzymać homeostazę, czyli równowagę w organizmie człowieka. Odpowiadają m.in. za:

• przewodzenie impulsów nerwowych,
• prawidłową pracę mózg,
• kurczliwość mięśni,
• pracę mięśnia sercowego,
• regulację przepływu wody między komórkami w organizmie [1].

Jakie pierwiastki wchodzą w skład elektrolitów dla dorosłych?

Elektrolity są to związki chloru, magnezu, potas, wapnia i siarki i inne.

W organizmie człowieka występują w postaci soli, to znaczy połączone są z innymi substancjami. Najczęściej są to:

• chlorek sodu, czyli składnik kuchennej soli;
• chlorek potasu;
• wodorowęglan wapnia lub sodu;
• siarczki, cytryniany. 

Jakie jest zastosowanie mikroelementów?

• magnez uruchamia około 300 reakcji w komórkach, odpowiada za pracę serca, mięśni. 
•  sód – czuwa nad  prawidłowym nawodnieniu organizmu, 
• potas odpowiada na ciśnienie krwi, a wraz z sodem bierze udział w przekazywaniu informacji między komórkami

Jak widzisz, elektrolity to małe i ważne związki [2]. 

Różne oblicza odwodnienia

Odwodnienie to zmniejszenie objętości płynu w organizmie. Klinicznie zostało podzielone na 3 rodzaje: izotoniczne, hipotoniczne i hipertoniczne. 

Odwodnienie izotoniczne

W tym przypadku spada poziom płynów w przestrzeni zewnątrzkomórkowej, natomiast w przestrzeni wewnątrzkomórkowej jest on niezmienny. Utracie ulegają zarówno woda jak i elektrolity. Przyczyną mogą być m.in.:

• intensywne wymioty,
• biegunki,
• utrata pełnej krwi w wyniku krwotoku,
• ucieczka płynów ustrojowych do światła przewodu pokarmowego (np. w przypadku niedrożności jelit).

Objawy, jakie towarzyszą odwodnieniu izotonicznemu:

• suchość skóry i zmniejszenie jej elastyczności,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• ogólne osłabienie,
• apatia,
• zwolnienie reakcji na bodźce zewnętrzne.

W skrajnych przypadkach może prowadzić do uszkodzenia funkcji nerek, a nawet śpiączki [1,3].

Odwodnienie hipertoniczne

Odwodnienie to wynika z niedostatecznej podaży wody, utraty samej wody, bez elektrolitów lub utraty płynów hipotonicznych. Pozostałe elektrolity powodują wzrost ciśnienia osmotycznego płynu zewnątrzkomórkowego, a w wyniku tego woda przesuwa się z przestrzeni śródkomórkowej do zewnątrzkomórkowej.

Do odwodnienia hipertonicznego może dojść w przypadku:

• osób, u których występuje zmniejszone spożycie wody, a więc starszych, które nie odczuwają pragnienia, u niemowląt, nieprzytomnych po urazach, u chorych z zaburzeniami ośrodka pragnienia,
• utraty wody przez płuca u osób hiperwentylowanych,
• podczas utraty hipotonicznego płynu: przez skórę u osób gorączkujących z nadmiernym wydzielaniem potu, w wyniku moczówki prostej, podczas wodnistej biegunki.

W przypadku tego rodzaju odwodnienia dominują przede wszystkim objawy wynikające z odwodnienia komórek układu nerwowego oraz te wynikające z hipowolemii (zmniejszenie objętości płynu w łożysku naczyń):

• uczucie pragnienia, suchość skóry,
• trudności w koncentracji,
• niepokój, splątanie, omamy,
• gorączka pochodzenia mózgowego,
• zwiększenie gęstości moczu [1,3].

Odwodnienie hipotoniczne

Dochodzi do niego najczęściej podczas utraty płynów izotonicznych, wyrównywane piciem napojów hipotonicznych (np. herbaty bez cukru). Obniża się ciśnienie osmotyczne w przestrzeni zewnątrzkomórkowej i płyny przesuwają się do przestrzeni wewnątrzkomórkowej. Dochodzi więc do zwiększonego zatrzymania wolnej wody i hipotonii płynów na zewnątrz komórki. W przebiegu tego odwodnienia nie występuje uczucie pragnienia, ponieważ nie zostaje pobudzony ośrodek pragnienia.

Przyczyny odwodnienia hipotonicznego:

• nadmierna utrata sodu przez nerki (w przebiegu niektórych chorób nerek),
• uzupełnianie strat wody płynami bez elektrolitów.

W przypadku tego rodzaju odwodnienia dominują objawy krążeniowe:

• zawroty głowy,
• tachykardia,
• hipotonia ortostatyczna.

Pojawiają się także objawy ze strony Ośrodkowego Układu Nerwowego:

• bóle głowy, nudności, wymioty,
• zaburzenia świadomości,
• skurcze mięśni, spadek elastyczności skóry,
• stany gorączkowe [1,3].

Elektrolity na odwodnienie, czyli jak uzupełniać ich niedobór?

Picie odpowiedniej wody

Najprostszym i najbardziej oczywistym sposobem jest dostarczanie do naszego organizmu elektrolitów wraz z wodą oraz pożywieniem.

Warto sięgnąć po wodę mineralną, która zawiera je w swoim składzie. W zależności od ich stężenia można wyróżnić wodę:

• bardzo niskozmineralizowane (nie więcej niż 50 mg/l),
• niskozmineralizowane (nie więcej niż 500 mg/l),
• średniozmineralizowane (500-1500 mg/l),
• wysokozmineralizowane (więcej niż 1500 mg/l).

Dla osób narażonych na znaczną utratę elektrolitów zaleca się spożywanie wody średnio lub wysokozmineralizowanej (np. dla sportowców lub podczas letnich upałów) [4].

Żywność bogata w elektrolity

Elektrolity możemy dostarczyć wraz z żywnością:

• banany, sok pomidorowy — bogate źródło potasu,
• kakao, gorzka czekolada — źródło magnezu,
• produkty mleczne, sery, jogurty, mleko — zawierają dużo wapnia,
• sól kuchenna — źródło jonów sodowych i chlorkowych.

Preparaty elektrolitowe z apteki

Na aptecznych półkach można znaleźć liczne preparaty, które pozwolą na uzupełnienie elektrolitów. Występują głównie w formie tabletek musujących do rozpuszczania (np. Litorsal, Plusssz elektrolity, Oryal) lub saszetek do rozpuszczania w wodzie (Orsalit, Stoperan Elektrolity, Dicoflor elektrolity)

Preparaty dostępne w aptekach do dokładnie płyny nawadniające lub zwane też inaczej płyny glukozowo-elektrolitowe [5].

Po raz pierwszy taki preparat został stworzony w roku 1969 przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). W roku 2006 na podstawie badań  opracowano nowy skład tego płynu, który charakteryzował się zmniejszoną osmolarnością i wyższą skutecznością.

Doustny płyn nawadniający znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia i jest obowiązującym standardem w leczeniu ostrej biegunki infekcyjnej u dzieci. Na jego podstawie opracowywane są składy podobnych preparatów dostępnych w aptekach [6].

Dobre elektrolity dla dorosłych, czyli jakie?

Jest duży wybór. Dlatego ułatwię Ci decyzję i opiszę, na co zwróć uwagę przy zakupie. Elektrolity dla dorosłych różnią się :

• składem mikroelementów,
• dodatkami na przykład witaminy D lub glukozy,
• smakiem, są także bezmakowe
• zawartością cukru, ale możesz wybrać bezcukrowe.

Elektrolity dla dorosłych to najczęściej suplementy diety lub środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Jeśli wolisz coś pewniejszego, czyli preparaty zarejestrowane jako leki, niżej znajdziesz coś dla siebie.

Dlaczego lek jest lepszy? 

 Jak wiesz leki i suplementy wyglądają podobnie, jednak różni ich wiele. Najprościej można to ująć, że suplementom bliżej do kuchni niż do apteki. Po wprowadzeniu na rynek pozostają poza kontrolą niezależnych instytucji. Dlatego coraz częściej pacjenci sięgają elektrolity dla dorosłych, zarejestrowane jako leki. 

Co to są środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego? 

Są to środki niezbędne do zaspokojenia potrzeb żywieniowych. Dzięki nim uzupełnisz składniki, które wspomagają leczenie Twojej choroby np. biegunek i wymiotów, ale także jelita drażliwego i innych. 

Elektrolity – jakie wybrać?

Elektrolity do picia zarejestrowane jako lek

Gastrolit jedyny elektrolit bez recepty zarejestrowanym jako lek. 

 To proszek do rozpuszczenia w szklance wody. Niestety nie jest smaczny, ale pomoże Ci odzyskać siły. W jednej torebce znajdziesz: chlorek potasu; chlorku sodu; wodorowęglanu sodu; wyciągu z rumianku; glukozę.

A teraz przedstawię Ci inne propozycje.

Elektrolity dla dorosłych – suplementy lub środki spożywcze

W tej grupie wybór jest przeogromny. Preparaty różnią się składem, smakiem. Kupisz coś dla siebie i dzieci. 

Litorsal 

Preparat przeznaczony jest do stosowania dla osób dorosłych. Zawiera Witaminę C, sód, potas i glukozę. Są to tabletki musujące. 

Natomiast w wersji dla seniorów występuje w saszetkach i ma bogatszy skład na przykład ekstrakt z głogu. 

Skład Litorsalu dla seniorów: kwas cytrynowy, cytrynian magnezu, fruktoza, węglan wapnia, chlorek potasu, węglany sodu, kwas L-askorbinowy (witamina C), aromaty, ekstrakt z głogu, chlorek sodu, substancja słodząca: sukraloza […].

Orsalit

ORSALIT dla dorosłych to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, do postępowania dietetycznego w sytuacji, gdy jesteś odwodniony. Szczególnie podczas biegunki lub wymiotów. 

Zawiera glukozę, cytrynian, chlorki, sód, potas. Występuję w saszetkach do rozpuszczenia. 

Elektrolity Stoperan 

Elektrolity Stoperan są dostępne w formie proszku do rozpuszczania w wodzie o truskawkowym i pomarańczowym smaku. Możesz spotkać także wersję bezsmakową. Ich skład jest zbliżony do Orsalitu. 

Dicoflor Elektrolity 

Dicoflor Elektrolity – saszetki z proszkiem o smaku bananowym do stosowania w trakcie biegunki. W opakowaniu znajdziesz dwie saszetki.

Porcja preparatu Dicoflor Elektrolity składa się z:

• saszetki A (liofilizowane żywe kultury bakterii Lactobacillus rhamnosus GG)
• saszetki B (elektrolity i glukoza).

Dodatkowo zawierają bakterie, które wspomagają leczenie biegunek. Odbudowują florę bakteryjną jelit [2,3].

Elektrolity – jak długo stosować? Czy elektrolity można pić codziennie?

Nie znalazłam informacji, jak długo powinieneś stosować elektrolity dla dorosłych. Dlatego przyjmij zdrową zasadę. Pij elektrolity dla dorosłych, jeśli czujesz zmęczenie, słabość. Na przykład w upały lub po dużym wysiłku i oczywiście w trakcie niestrawności z biegunką i wymiotami. Nie ma potrzeby stosowania na stałe, ponieważ elektrolity dostarczasz także z pożywieniem. W tym miejscu ostrzegam szczególnie osoby na diecie bezcukrowej. Większość elektrolitów dla dorosłych ma dużą dawkę cukrów prostych. Dlatego stosuj je, tylko wtedy gdy potrzebujesz, ale kontroluj poziom cukru no i wagę.  A teraz odkryję, co jeśli przesadzisz?

Czy można przedawkować elektrolity?

Nie. Nawet jeśli będziesz pił codziennie. Wręcz przeciwnie potrzebujesz elektrolitów w trakcie upałów, po wysiłku i w chorobie. Gdy podczas pracy w ogródku lub wycieczki spocisz się, tracisz ważne składniki. Tak samo, gdy uprawiasz sport, spacerujesz z kijkami. I obowiązkowo, gdy

• dokucza Ci biegunka i wymioty,
• jesteś po zabiegu chirurgicznym,
• chorujesz na cukrzycę,
• stosujesz leki moczopędne.

Zwróć także uwagę, ile płynów pijesz? Lekarze zalecają nawet 2 litry wody dziennie. Jeśli nie czujesz pragnienia, wtedy pij wodę z elektrolitami dla dorosłych i uzupełniaj niedobory. Jeśli jesteś seniorem, pij dużo wody, bo skutki odwodnienia są dotkliwe. Gorzej pracuje mózg, grozi Ci utrata przytomności. I zostań spokojny, bo  nawet jak przesadzisz, Twój organizm potrafi wydalić nadmiary.  A teraz zdradzę, jakie elektrolity dla dorosłych wybrać? [2]