Jak wygląda dziewanna?

Dziewanna (łac. Verbascum L.) obejmuje ponad 300 gatunków roślin, można ją spotkać dziko rosnącą na polach czy łąkach. Była również nazywana „świecą królewską” ze względu na swój wygląd. Jest rośliną dwuletnią lub byliną, która może osiągnąć, w zależności od gatunku, nawet 3 metry wysokości. Dziewanna wielkokwiatowa wykorzystywana w lecznictwie ma charakterystyczne żółte kwiaty wyrastające z długiej białej łodygi. Dziewanna jest bardzo delikatną rośliną,  dlatego należy bardzo uważać podczas jej zbioru (zbiera się ją w pełni rozkwitu) [1,2].

Dziewanna i jej właściwości magiczne

Angielska nazwa zwyczajowa dziewanny “Hag’s Taper” – „Stożek Wiedźmy” wskazuje, że ta roślina może mieć w sobie coś z magii. Według legend, czarownice wykorzystywały dziewannę jako knot do lamp i świec, które następnie były używane podczas magicznych rytuałów. Zarówno świeże, jak i suszone kwiaty dziewanny, były szeroko wykorzystywane we wróżbiarstwie. Stosowano ją do odpędzania konkurentów i innych adoratorów, jak ochrona związków miłosnych. Uważano, że ma właściwości ochronne przed złymi duchami, klątwami, a zaszyta w poduszce zapewnia spokojny i zdrowy sen. Noszenie przy sobie ziela dziewanny miało dodać odwagi i chronić przed dzikimi zwierzętami, a świeżych kwiatów –  przyciągać uwagę płci przeciwnej [3].

Jak diała dziewanna?

Dziewanna ma następujace właściwości lecznicze:

• bogate źródło cennych składników m.in. flawonoidów (działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie), garbników (bakteriobójczo), saponin (przeciwzapalnie i moczopędnie), kumaryn, żywic, śluzów czy kwasów organicznych;
• rozrzedza flegmę i ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny;
• osłania gardło, zmniejsza chrypkę i suchość w gardle;
• wzmacnia odporność organizmu;
• jako okłady stosowane zewnętrznie sprawdza się w przypadku stłuczeń, urazów czy drobnych ran;
• działa przeciwbólowo i rozluźniająco;
• nadaje włosom połysk, wzmacnia je i rozjaśnia (jako składnik szamponów i odżywek do włosów) [1,2].

Na co warto stosować kwiat dziewanny?

Dziewanna jest stosowana przede wszystkim w przypadku chorób układu oddechowego takich jak:

• stany zapalne oskrzeli, w szczególności z zalegającą wydzieliną;
• uporczywy, suchy kaszel i chrypka;
• ból gardła;
• pomocniczo przy astmie oskrzelowej [2].

Dodatkowo może być również stosowana w przypadku:

• dolegliwości układu pokarmowego takich jak nieżyty żołądka, biegunki czy kolka jelitowej;
• po urazach, w przypadku stłuczeń, ran czy oparzeń,
• odleżyn czy odczynów alergicznych;
• chorób reumatycznych;
• osłabionej odporności organizmu [2].

Jak przygotować napar lub odwar z dziewanny?

Kwiat dziewanny może zostać użyty do przygotowania naparu lub odwaru. W celu przygotowania naparu z suszonych kwiatów, należy zalać stołową łyżkę połową litra wrzącej wody. Następnie przez kilkanaście minut parzyć pod przykryciem i na końcu odcedzić. Można również przygotować odwar. Przygotowuje się go podobnie jak napar, z tą różnicą, że dziewannę zalewa się ciepła wodą i ogrzewa do wrzenia (ale nie gotuje). Zaleca się spożycie około pół szklanki takiej herbatki na dobę. Dla smaku można do niej dodać miód lub cytrynę [1].

Kiedy nie powinno stosować się dziewanny? Przeciwwskazania

• uczulenie na składniki ziela dziewanny;
• kobiety w ciąży lub karmiące piersią;
• dzieci poniżej 12 roku życia [2].

Przegląd preparatów z dziewanną. Co kupisz w aptece?

Preparaty zawierające tylko dziewannę jako substancję aktywną

Kwiat dziewanny, zioło pojedyncze, 50 g (Flos), produkt leczniczy

• substancją czynną preparatu jest 100% kwiat dziewanny (Verbasci flos);
• młodzież powyżej 12 roku życia i osoby dorosłe powinny 2 łyżeczki kwiatu dziewanny zalać 1 filiżanką wrzącej wody (ok. 150 ml) i zaparzać pod przykryciem przez 10-15 minut, po czym przecedzić i pić po 1 filiżance ciepłego naparu 3-4 razy dziennie;
• stosuje się wspomagająco w leczeniu kaszlu towarzyszącemu przeziębieniom [4].

Noverban, (958 mg/5 ml) syrop 125 g, produkt leczniczy roślinny

• 1 g syropu zawiera 0,15 g wyciągu płynnego z kwiatu dziewanny (zawartość etanolu 4,0-7,0%(v/v));
• młodzież powyżej 12 roku życia i dorośli stosują doustne po 5 ml syropu 3-4 razy dziennie lub po 10 ml syropu 2 razy dziennie, nie dłużej jednak niż przez 7 dni;
• produkt leczniczy stosuje się w celu złagodzenia bólu gardła związanego z suchym kaszlem i przeziębieniem, jak również pomocniczo w nieżytach górnych dróg oddechowych [5].

Sirupus Verbasci syrop z dziewanny 125 g (Hasco), produkt leczniczy

• 1 g syropu zawiera 0,15 g wyciągu płynnego z kwiatu dziewanny (Verbasci flos extractum fluidum, 1:5, rozpuszczalnik: etanol 60 % v/v);
• młodzież powyżej 12 roku życia i dorośli piją 15 ml syropu 3-4 razy dziennie, nie dłużej jednak niż przez tydzień;
• lek jest przeznaczony do łagodzenia bólu gardła towarzyszącego suchemu kaszlowi i przeziebieniu [6].

Preparaty złożone

Zatogrip Kids 3+ syrop 120 ml, suplement diety

• 1 ml syropu zawiera 400 mg owoców czarnego bzu standaryzowanego na 2 mg polifenoli, 9,6 mg ekstraktu z owoców aceroli standaryzowanego na 2,4 mg witaminy C  5 mg ekstraktu z kwiatu czarnego bzu, 3 mg ekstraktu z korzenia pelargonii afrykańskiej, 3 mg ekstraktu z ziela werbeny, 2 mg ekstraktu z kwiatu dziewanny, 1 mg cynku, 1 μg witaminy D;
• dzieci powyżej 3 roku życia powinny otrzymywać 1 łyżeczkę (5 ml) 2 razy na dobę, najlepiej w godzinach porannych i wczesnopopołudniowych.
• syrop jest stosowany podczas grypy, przeziębienia, nieżytu nosa i zatok czy infekcji ucha środkowego [7].

Zatogrip Kids 6+ syrop 120 ml, suplement diety

• 1 ml syropu zawiera 400 mg owoców czarnego bzu standaryzowanego na 2 mg polifenoli, 9,6 mg, 20 mg porostu islandzkiego, 5 mg ekstraktu z  korzenia pierwiosnka lekarskiego,  5 mg ekstraktu z kwiatu czarnego bzu, 3 mg ekstraktu z korzenia pelargonii afrykańskiej, 3 mg ekstraktu z ziela werbeny, 2 mg ekstraktu z kwiatu dziewanny, 1 mg cynku, 1 μg witaminy D;
• dzieci od 6 roku życia mogą przyjmować łyżeczkę dwa razy dziennie;
• suplement diety ma zastosowanie w przypadku grypy, przeziębienia, nieżytu nosa i zatok lub infekcji ucha środkowego [7].

Zatogrip Forte 12+ 15 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 150 mg ekstraktu z korzenia imbiru, 60 mg ekstraktu z ziela werbeny pospolitej, 60 mg ekstrakt z kwiatu dziewanny, 50 mg ekstraktu z korzenia pelargonii, 50 mg ekstraktu z pierwiosnka lekarskiego, 50 mg ekstraktu z kwiatu czarnego bzu, 10 mg cynku oraz 15 µg witaminy D;
• dzieci od 12 roku życia i osoby dorosłe powinny przyjmować 1 tabletkę dziennie;
• tabletki należy stosować podczas objawów grypy, przeziębienia, nieżytu nosa i zatok czy infekcji ucha środkowego [7].

Sinulan Duo Forte 30 lub 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 171,4 mg ekstraktu z ziela nasturcji większej (DER 7:1), 48 mg ekstraktu z korzenia chrzanu pospolitego (DER 10:1), 25 mg ekstraktu z kwiatu bzu czarnego (DER 4:1), 25 mg ekstraktu z ziela werbeny pospolitej (DER 5:1), 25 mg ekstraktu z korzenia goryczki żółtej (DER 5:1) oraz 25 mg ekstraktu z kwiatu dziewanny drobnokwiatowej (DER 4:1);
• dzieci od 6 roku życia i osoby dorosłe mają zalecone przyjmowanie 1  lub 2 tabletek dziennie, najlepiej podczas posiłku;
• preparat wspomaga funkcjonowanie układu oddechowego i układu odpornościowego [8].

Sinulan Forte 30 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 50 mg ekstraktu z korzenia goryczki, 50 mg, ekstraktu z kwiatu dziewanny, 50 mg ekstraktu z kwiatu bzu czarnego, 50 mg ekstraktu z ziela werbeny i 25 mg ekstraktu z liści Andrographis paniculata zawierający 98% andrografolidów;
• dzieci od 6 roku życia i dorośli powinni przyjmować 1 tabletkę dziennie podczas posiłku;
• suplement diety jest stosowany w celu wspomagania funkcjonowania układu oddechowego oraz układu odpornościowego [8].

Sinucol Zatoki 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 80 mg ekstraktu z aceroli w przeliczeniu na 800 mg suszonych owoców aceroli i 20 mg witaminy C, 60 mg ekstraktu z korzenia goryczki w przeliczeniu na 300 mg suszonego korzenia goryczki, 55 mg ekstraktu z kwiatów dziewanny w przeliczeniu na 220 mg suszonego kwiatu dziewanny, 55 mg ekstraktu z kwiatów czarnego bzu w przeliczeniu na 110 mg suszonego kwiatu czarnego bzu, 55 mg ekstraktu z ziela werbeny w przeliczeniu na 275 mg suszonego ziela werbeny, 50 mg ekstraktu z liści Andrographis paniculata w przeliczeniu na 250 mg suszonego ziela Andrographis paniculata, 20 mg ekstrakt z kwiatów lipy w przeliczeniu na 40 mg suszonego kwiatu lipy i 10 mg rutyny.
• preparat może być stosowany przez osoby dorosłe w ilości 1 tabletki 2 razy dziennie;
• produkt wspomaga układ odpornościowy i oddechowy [9].

Sinudafen 60 kapsułek, suplement diety

• 1 kapsułka zawiera 55 mg ekstraktu z kwiatu dziewanny, 55 mg ekstraktu z kwiatu bzu czarnego, 50 mg ekstraktu z ziela werbeny, 15 mg ekstraktu z kwiatu lipy, 15 mg ekstraktu z liści Andrographis paniculata i 10 mg ekstraktu z liści mięty pieprzowej;
• suplement diety może być przyjmowany przez dorosłych w ilości 1 lub 2 kapsułek dziennie po posiłku;
• kapsułki wspomagają układ odpornościowy i oddechowy [10].

Zatoxin 60 tabletek, suplement diety

• 1 tabletka zawiera 24 mg ekstraktu z korzenia goryczki, 40 mg ekstraktu z kwiatu dziewanny, 40 mg ekstraktu z kwiatu bzu czarnego, 40 mg ekstraktu z ziela werbeny, 10 mg ekstraktu z korzenia lukrecji, 20 mg ekstraktu z liści Andrographis paniculata i 40 mg beta-glukanu z drożdży Saccharomyces cerevisiae.
• dzieci od 6. roku życia mogą stosować 1 tabletkę dziennie podczas posiłku, a dorośli 1 tabletkę 1 lub 2 razy dziennie podczas posiłku;
• suplement wspomaga prawidłową pracę układu odpornościowego i oddechowego [11].

Czy warto stosować dziewannę?

Jak można zauważyć, w aptece znajduje się wiele preparatów zawierających w swoim składzie dziewannę. Większość z nich stanowią preparaty złożone, gdzie jest ona tylko jednym z wielu składników. Kwiat dziewanny jest w nich dodany, aby działał na zatoki,  suchy kaszel czy inne problemy związane z układem oddechowym, podczas infekcji takich jak grypa czy przeziębienie. W tych przypadkach równie dobrze sprawdzi się syrop z dziewanny, w którym nie występują inne składniki czynne poza dziewanną. Zawsze można samodzielnie wykonać odwar lub napar, kupując surowiec farmaceutyczny w aptece. Z całą pewnością ta magiczna roślina zasługuje na zainteresowanie.