Choroba refluksowa przełyku (GERD) to zespół objawów oraz zmian morfologicznych, występujący jako skutek refluksu żołądkowo-przełykowego (GER). Polega on na biernym cofaniu się zawartości żołądka do przełyku, mimo istnienia tzw. bariery antyrefluksowej. U noworodków i niemowląt GER występuje fizjologicznie, pojawia się zazwyczaj po posiłku i nie wywołuje zazwyczaj znaczących objawów klinicznych. Wynika on z niedojrzałości przewodu pokarmowego u najmłodszych pacjentów. Fizjologiczny refluks ustępuje zwykle samoistnie około 1. roku życia. W sytuacji, gdy refluks jest długotrwały, powoduje negatywne skutki w przełyku i/lub poza nim, pojawia się niezależnie od posiłków oraz występuje nawet w trakcie snu, wówczas określa się go mianem refluksu patologicznego [1].

Garść statystyk i doniesień naukowych

Analiza naukowca Carre dowodzi, że objawy GER ustępują u 60% dzieci do ukończenia 2. roku życia. Jednocześnie aż u 30% dzieci dolegliwości te utrzymały się co najmniej do ich 4. urodzin [2].

Jastrzębska i Fyderek zakwalifikowali do swoich badań grupę 163 pacjentów z refluksem żołądkowo-przełykowym. W badaniu ankietowym stwierdzono ustąpienie objawów po 3,5 roku u 45% dzieci z grupy pacjentów poniżej 1. roku życia, u 14,3% dzieci z grupy 1-4 lat oraz u 13,4% dzieci z grupy powyżej 4 lat [3].

Astley wraz ze swoimi współpracownikami przeprowadzili długo trwające badanie — po 20 latach obserwacji zauważono, że u 50% pacjentów cierpiących na GER przed 2. rokiem życia, stwierdzono ponowne występowanie dolegliwości refluksowych [4].

Refluks u dzieci – jak się objawia?

Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego można podzielić na dwie grupy — na objawy przełykowe i pozaprzełykowe.

Do symptomów przełykowych należą:

• zgaga;
• kwaśne odbijanie;
• nieprzyjemny zapach z ust;
• zaburzenia połykania;
• uczucie cofania się pokarmu;
• nudności;
• wymioty;
• ślinotok;
• bóle nadbrzusza;
• uczucie pełności w nadbrzuszu;
• ulewanie (niemowlęta).

Z kolei do objawów pozaprzełykowych zalicza się:

• kołatanie serca i ból w klatce piersiowej;
• przewlekły kaszel i świszczący oddech;
• chrypka, chrząkanie;
• bezdech nocny;
• próchnica i zapalenie dziąseł [1].

Jak diagnozuje się GERD u dzieci i młodzieży?

Kluczową rolę w rozpoznaniu GERD odgrywa dobrze przeprowadzony wywiad lekarski. W gabinecie warto wykonać test przy użyciu inhibitorów pompy protonowej. Przez kolejnych 14 dni dziecku podaje się lek z tej grupy, a potwierdzeniem rozpoznania GERD jest dobra odpowiedź na powyższy test farmakologiczny i poprawa zdrowia. W przypadku braku efektu diagnostykę należy poszerzyć o pH-metrię i wykonać badanie endoskopowe [1,5].

Jak leczyć refluks u niemowląt?

Refluks żołądkowo-przełykowy u niemowląt zazwyczaj mija samoistnie i nie wymaga interwencji specjalisty. Zmniejszenie objawów można uzyskać dzięki modyfikacji sposobu żywienia m.in. zmniejszając jednorazową porcję karmienia, zagęszczając posiłek mleczny lub stosując specjalistyczne mieszanki antyrefluksowe [1].

Domowe sposoby na refluks u dzieci

Leczenie choroby refluksowej przełyku u starszych dzieci powinno opierać się na metodach farmakologicznych i niefarmakologicznych. Leczenie niefarmakologiczne polega głównie na zmianie nawyków żywieniowych, unikaniu przyjmowania pozycji leżącej tuż po posiłku, spaniu z uniesionym tułowiem i ograniczeniu wykonywania dużych wysiłków fizycznych. Niekiedy okazuje się, że zmniejszenie napięcia dolnego zwieracza przełyku jest skutkiem brania niektórych leków, np. antycholinergicznych lub teofiliny — wówczas konieczne jest ich odstawienie. Należy również zadbać o to, żeby w najbliższym otoczeniu dziecka nie było dymu tytoniowego, gdyż bierne palenie może nasilać objawy GER [1,6].

Leki na refluks dla dzieci bez recepty

Farmakoterapia refluksu żołądkowo-przełykowego opiera się głównie na stosowaniu inhibitorów pompy protonowej (np. omeprazol, pantoprazol). Dawkę leku ustala się na podstawie masy ciała pacjenta — przyjęto, że u dzieci stosuje się 1 mg/kg masy ciała dziennie [1]. Można także stosować syropy łagodzące nieprzyjemne pieczenie.

Tabletki na refluks u dzieci

Wśród tabletek z inhibitorami pompy protonowej dostępnych bez recepty można wyróżnić:

• Nolpaza Control;
• Helicid Control;
• Ortanol Max;
• Polprazol Max;
• Panzol Pro;
• Anesteol Max.

Syrop na refluks u dzieci

Do syropów i roztworów doustnych stosowanych w celu łagodzenia uciążliwego pieczenie w trakcie refluksu należą:

• Gaviscon;
• Maalox;
• Alugastrin;
• Dicogel Gastro;
• Gelatum Aluminii phosphorici.

Czy refluks u dzieci jest wyleczalny?

Leczenie GERD u dzieci nie jest prostym zadaniem. Często bagatelizują one zalecane niefarmakologiczne metody leczenia i nie przestrzegają zaleceń dietetycznych. Sama farmakoterapia nie jest w stanie złagodzić wszystkich objawów refluksu — konieczne jest również zmodyfikowanie dotychczasowego stylu życia.