Co to jest anemia?

Anemia (inaczej niedokrwistość) to choroba, która dotyka układ krwionośny i ogólnie mówiąc, związana jest z niedostateczną ilością erytrocytów, czyli czerwonych krwinek. Przyczyny choroby mogą być różne. Czasami anemia jest łatwa do wyleczenia, jednak bywa i efektem poważnych schorzeń. Można wyróżnić różne typy anemii:

• z niedoboru żelaza (bardzo często występująca),
• z niedoboru witamin,
• aplastyczna,
• hemolityczna,
• sierpowata,
• talasemia [1,2].

Co obniża poziom hemoglobiny we krwi?

Istnieje kilka czynników, które mogą obniżyć poziom hemoglobiny we krwi. Jedną z głównych przyczyn jest anemia, która charakteryzuje się spadkiem ilości hemoglobiny. Anemia może być spowodowana różnymi czynnikami, takimi jak niedobory odżywcze (szczególnie niedobory żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego), przewlekłe choroby, utrata krwi oraz choroby szpiku kostnego. Ponadto, niektóre leki, przewlekła choroba nerek oraz niektóre przewlekłe choroby zapalne również mogą prowadzić do obniżenia poziomu hemoglobiny.

Jakie są rodzaje anemii?

Z niedoboru żelaza

Anemia z niedoboru żelaza występuje wtedy, kiedy dostarczamy organizmowi zbyt mało żelaza. Jest ono niezbędne do produkcji czerwonych krwinek. Czasami organizm naturalnie potrzebuje większej ilości czerwonych krwinek, np. podczas ciąży, szybkiego wzrostu (głównie w okresie dojrzewania) lub strat krwi (np. krwotoki). Wtedy też trzeba zwiększyć podaż żelaza, aby zaspokoić potrzeby [3].

Anemia wynikająca z niedoboru żelaza stanowi nawet 50% diagnozowanych przypadków. Najczęściej wynika z nieprawidłowej diety i niedoboru żelaza w pokarmie. Jednak może być spowodowana także zaburzeniami we wchłanianiu żelaza, zwiększonym zapotrzebowaniem na ten składnik lub nadmierną jego utratą [7].

Tabela 1 prezentuje wyniki, na podstawie których można stwierdzić anemię.

Tabela 1. Kryteria diagnostyczne anemii [7,8].

Anemia megaloblastyczna

Anemia megaloblastyczna jest wynikiem niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego. Najczęściej wynika to z powodu niedostatecznej podaży tych związków z pożywienia. Niestety niedobory witaminy B12 mogą też być wynikiem innych chorób związanych z zaburzeniem wchłaniania w układzie pokarmowym. Taki rodzaj anemii nazywa się niedokrwistością Addisona-Biermera [2,3].

Anemia aplastyczna

Anemia aplastyczna to sytuacja, w której niedobór krwinek jest spowodowany zaburzeniem i nieprawidłowym działaniem komórek macierzystych w szpiku kostnym. W tym przypadku występują również niedobory innych składników krwi, takich jak płytki krwi i leukocyty [3].

Anemia hemolityczna

Niedokrwistość hemolityczna związana jest z hemolizą, czyli rozpadem (nieprawidłowym) czerwonych krwinek. Średnio czerwone krwinki żyją około 120 dni i są naturalnie zastępowane. Jeśli proces rozpadu jest indukowany zewnętrznie, to organizm nie nadąża z produkcją i dochodzi do niedoboru [3].

Do anemii hemolitycznej można też zaliczyć anemię sierpowatą. To wrodzona, genetyczna choroba, w której erytrocyty ulegają szybszemu rozpadowi, a hemoglobina ma nieprawidłowy (sierpowaty) kształt i z tego powodu nie może efektywnie wykonywać swoich zadań [2].

Jakie są objawy anemii?

Anemia szczególnie na początku daje nieswoiste objawy, które mogą zostać zlekceważone. Do objawów anemii zalicza się:

• przewlekłe zmęczenie i szybsze niż zwykle męczenie się,
• zawroty głowy i omdlenia,
• nadmierna potliwość,
• nadmierne pragnienie,
• szybkie oddychanie,
• przyspieszona akcja serca ze słabo wyczuwalnym pulsem,
• duszność, ból w klatce piersiowej,
• skurcze nóg oraz obrzęki,
• zaburzenia akcji serca i choroby sercowo-naczyniowe,
• zimne dłonie i stopy,
• blada lub żółtawa skóra,
• problemy z koncentracją [2–5].

Pewne jednostki chorobowe mogą stanowić czynnik ryzyka anemii. Podobnie dotyczy to nawyków – głównie żywieniowych. Możesz być w grupie ryzyka wystąpienia anemii, jeśli cierpisz na poniższe choroby:

• choroby nerek,
• choroby wątroby,
• reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby autoimmunologiczne,
• schorzenia tarczycy,
• choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• niedobory żywnościowe lub choroby związane z upośledzonym wchłanianiem składników odżywczych [2].

Jak diagnozuje się anemię?

Anemię diagnozuje się za pomocą różnych metod, z których najczęstszą jest badanie krwi. Badanie krwi mierzy poziomy hemoglobiny, czerwonych krwinek i innych powiązanych parametrów, aby określić, czy istnieje niedobór lub jakaś nieprawidłowość.

Warto jednak pamiętać, że dokładne zdiagnozowanie i leczenie anemii powinno być przeprowadzone przez lekarza na podstawie wywiadu medycznego i konkretnych okoliczności danej osoby.

Czy anemia jest groźna?

Czy anemia jest groźna dla życia? To wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby i jej typu. Głównym efektem anemii jest niedobór hemoglobiny, co skutkuje niedostatecznym zaopatrywaniem organizmu w tlen. Z tego powodu będziemy odczuwać zmęczenie, bóle i zawroty głowy lub duszność. Odbije się to również negatywnie na naszym układzie sercowo-naczyniowym.

Do czego prowadzi nieleczona anemia? Efektem nieleczonej anemii będą, np. choroby sercowo-naczyniowe, takie jak przerost mięśnia sercowego, nieregularna praca serca lub niewydolność serca. Anemia może prowadzić do nadmiernej podatności na rozwój infekcji. Kobiety z anemią często mają problemy z zajściem w ciążę i są narażone na komplikacje podczas jej trwania [6].

Jak szybko pozbyć się anemii? Poznaj metody leczenia anemii

Jeśli chodzi o leczenie anemii, to wszystko zależy od jej rodzaju. Poniżej omówimy, jak wyleczyć anemię w wybranych typach niedokrwistości.

Leki na anemie na recepte do uzupełnienia poziomu żelaza

Jakie leki na anemię na receptę wybrać? Mamy tutaj kilka preparatów w różnych formach. Tabela 2 przedstawia zestawienie leków na anemię na receptę wraz z ich dawkowaniem.

Tabela 2. Leki na anemię na receptę.

Terapia jonami żelaza zwykle trwa minimum 1 miesiąc, a najczęściej do 3 miesięcy. Niektóre preparaty, jak np. Sorbifer Durules mają dodatek witaminy C, która zwiększa wchłanianie żelaza. Witaminę C można stosować dodatkowo (zwykle 250 mg dwa razy na dobę) [9].

Jeśli po 1 miesiącu terapii poziom żelaza nie wzrośnie przynajmniej o 1 g/dl, to należy rozważyć modyfikację terapii [7].

Preparaty z żelazem najlepiej przyjmować przed lub w trakcie posiłku. Leki w formie płynnej najlepiej przyjmować przez rurkę do picia. Jeśli pijemy je normalnie, to po zażyciu najlepiej niezwłocznie wypłukać i umyć zęby, gdyż żelazo ma tendencję do odbarwiania szkliwa.

Po przyjmowaniu preparatów z żelazem stolec może przybrać czarne zabarwienie – jest to normalne.

Dobry lek na anemię bez recepty z żelazem— co warto stosować?

Czy istnieje dobry lek na anemię bez recepty? Preparaty z żelazem możemy również dostać bez recepty. Będą to leki OTC, ale także suplementy diety. Pamiętajmy, aby decyzji o suplementacji nie podejmować bez wykonania wcześniejszych badań  diagnostycznych.

Dobrym lekiem na anemię bez recepty będzie Ascofer. To tabletki przeznaczone do stosowania od 3. roku życia. Leczniczo u dzieci stosuje się 6 mg żelaza na kilogram masy ciała w dwóch dawkach podzielonych na dobę. U dorosłych można stosować nawet 2 tabletki 4 razy na dobę.

Jeśli chodzi o suplementy diety z żelazem, to mamy takie preparaty, jak np.:

• Szelazo +SR,
• Olimp Chela-Ferr Forte,
• Actiferol Fe (saszetki, kapsułki, krople),
• Ibuvit Żelazo+C.

Jak wyleczyć anemię z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego?

Jeśli przyczyną anemii jest niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego, to należy zastosować leki lub suplementy diety z tymi witaminami. Pomocna może okazać się również modyfikacja diety. Przykłady preparatów zestawiono w poniższej tabeli.

Tabela 3. Preparaty z witaminą B12 i kwasem foliowym.

Jak wyleczyć inne rodzaje anemii?

Leczenie anemii z niedoboru składników odżywczych jest stosunkowo proste. Jednak czasami sytuacja jest bardziej skomplikowana. Czasami niezbędny będzie przeszczep szpiku kostnego, aby zastąpić źle działające komórki nowymi. To skomplikowane operacje, które wymagają także dodatkowej farmakoterapii. W leczeniu anemii przeprowadza się także transfuzje krwi, aby szybko zwiększyć ilość czerwonych krwinek w bardzo złych przypadkach. Niekiedy anemia bywa efektem innych chorób, np. nieszczelnej zastawki, infekcji, chorób autoimmunologicznych lub krwawień wewnętrznych. Wtedy najważniejsze jest wyleczenie choroby pierwotnej.

Jakie są naturalne źródła żelaza w diecie? Rola diety w leczeniu anemii

Dieta odgrywa ważną rolę w leczeniu anemii, ponieważ dostarcza organizmowi niezbędnych składników odżywczych do produkcji czerwonych krwinek. Oto kilka ważnych aspektów diety, które można uwzględnić w leczeniu anemii:

1. Żelazo: Jednym z kluczowych składników odżywczych, które pomagają w leczeniu anemii, jest żelazo. Zawartość żelaza w diecie można zwiększyć poprzez spożywanie produktów bogatych w żelazo, takich jak mięso, ryby, szpinak, jarmuż, soczewica, fasola i produkty zbożowe wzbogacone w żelazo. Ważne jest, aby łączyć te produkty z źródłami witaminy C, która pomaga w lepszej absorpcji żelaza. Przykładami źródeł witaminy C są cytrusy, papryka i jagody.
2. Witamina B12: Innym ważnym składnikiem odżywczym w leczeniu anemii jest witamina B12, która pomaga w produkcji zdrowych czerwonych krwinek. Źródłami witaminy B12 są mięso, ryby, nabiał, jaja oraz produkty sojowe wzbogacone w witaminę B12. Osoby na dietach roślinnych mogą potrzebować suplementacji witaminy B12.
3. Kwas foliowy: Kwas foliowy wspiera produkcję czerwonych krwinek i jest szczególnie ważny w przypadku niedokrwistości z niedoboru kwasu foliowego. Źródłami kwasu foliowego są warzywa liściaste, strączki, orzechy, nasiona, wątroba i produkty zbożowe wzbogacone w kwas foliowy.
4. Dieta bogata w składniki odżywcze: Upewnij się, że Twoja dieta jest ogólnie bogata w różnorodne składniki odżywcze. Włącz do swojego jadłospisu świeże owoce i warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze, jak awokado i orzechy, oraz białko pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, aby zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze do prawidłowej produkcji czerwonych krwinek.

Czego nie wolno robić przy anemii?

Przy anemii istnieje kilka czynników, których należy unikać. Oto niektóre z nich:

1. Ograniczaj spożycie kawy i herbaty w trakcie posiłków: Kofeina zawarta w napojach, takich jak kawa i herbata, może utrudniać wchłanianie żelaza z pożywienia.
2. Unikaj spożywania produktów bogatych w fitaty i taniny: Substancje te, które można znaleźć w niektórych zbóż, warzywach i napojach, mogą hamować wchłanianie żelaza przez organizm.
3. Nie zapominaj o witaminie C: Spożywanie żywności bogatej w witaminę C, takiej jak cytrusy, kiwi czy papryka, może pomóc w lepszym wchłanianiu żelaza przez organizm.
4. Unikaj nadmiernego spożywania alkoholu: Alkohol może wpływać na zdolność organizmu do wchłaniania żelaza i prowadzić do niedoboru tego składnika.