Tiamina — co to za witamina?

Witamina B1 to inaczej tiamina. Należy ona do witamin z grupy B i jest rozpuszczalna w wodzie. Witamina B1 ulega dość szybkiemu metabolizmowi w organizmie, a oprócz tego jest niezbędna w wielu procesach życiowych, dlatego należy dbać o jej odpowiedni poziom. Jaka witamina B1 jest najlepsza i skąd ją najlepiej pozyskiwać? Odpowiedź na to pytanie znajdziecie w dalszej części artykułu [1].

Tiamina po spożyciu ulega przemianom enzymatycznym i następnie podlega wchłanianiu w jelicie cienkim. Witamina B1 bierze udział w wielu przemianach metabolicznych związanych z glukozą, białkami i tłuszczami. Tiamina w dużej ilości zostaje wydalona z organizmu wraz z moczem, ale niewielkie jej ilości są przechowywane w wątrobie, sercu, nerkach i mózgu – jednak przez bardzo krótki czas [1].

Na co pomaga witamina B1?

Witamina B1 pełni szereg kluczowych funkcji w organizmie, w tym:

• Metabolizm energii: Tiamina jest kluczowym składnikiem dla przekształcania węglowodanów w energię dla naszych komórek.
• Funkcja nerwowa: Tiamina odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego, pomagając w produkcji neuroprzekaźników i wspierając zdrowe funkcje komórek nerwowych.
• Zdrowie serca: Tiamina jest również niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania mięśnia sercowego i układu krążenia.

Ile potrzebujemy witaminy B1?

Ile witaminy B1 przyjmować? Jak powinno się ją dawkować? Witaminy i minerały powinniśmy pozyskiwać ze źródeł naturalnych, tj. pożywienia. Jeśli te ilości będą niewystarczające, to dopiero należy sięgać po leki lub suplementy diety.

Jakie jest optymalne, dziennie dawkowanie witaminy B1? Zalecane wartości dotyczące spożycia tiaminy przedstawia Tabela 1.

Tabela 1. Zalecane dziennie spożycie (RDI) witaminy B1 z podziałem na wiek i płeć [2].

W czym jest witamina B1?

Czy jesteśmy w stanie dostarczyć odpowiednie ilości witaminy B1 z pożywienia? Tiamina występuje w wielu produktach spożywczych, np. w pełnoziarnistym zbożu i jego przetworach, rybach i mięsie. Na podaż witaminy B1 powinny zwrócić uwagę szczególnie osoby niejedzące mięsa.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że obróbka termiczna pożywienia może zmniejszyć zawartość tiaminy nawet o 30%. Z racji tego, że tiamina rozpuszcza się w wodzie, to samo gotowanie obniża zawartość tej witaminy w pożywieniu [2]. Tabela 2. prezentuje wybrane produkty spożywcze wraz z zawartością tiaminy.

Tabela 2. Zawartość tiaminy w produktach spożywczych [1,2].

Niedobór witaminy B1. Jakie ma konsekwencje?

Objawy niedoborów witaminy B1 zależą od czasu, w którym te niedobory występują.

Początkowo objawy nie są charakterystyczne. Dotyczą układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i pokarmowego. Pacjent może doświadczać nadmiernego zmęczenia, zaburzeń koncentracji, osłabienia mięśniowego lub spadku masy ciała. Jednym z częstych objawów zaburzeń sercowych może być tachykardia. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe objawiają się zaparciami lub biegunkami i problemami trawiennymi [3].

Choroba Beri-Beri

U pacjentów narażonych na niedobory witaminy B1, może rozwinąć się choroba Beri-Beri. To choroba układu nerwowego, która charakteryzuje się występowaniem takich objawów, jak:

• polineuropatia obwodowa (zaburzenia czucia, zanik mięśni nóg, mrowienie w dłoniach i stopach),
• niewydolność serca,
• obniżenie ciśnienia,
• tachykardia,
• niewydolność serca,
• obrzęki,
• zaburzenia oddychania [2].

Syndrom Wernickiego-Korsakowa

Inną manifestacją długich i nieleczonych niedoborów witaminy B1 jest Syndrom Wernickiego-Korsakowa. To choroba neurologiczna, która manifestuje się początkowo otępieniem, zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi i polineuropatią (encefalopatia Wernickiego). Jeśli jest nieleczona, to może przerodzić się w psychozę Korsakowa, w której pacjent doświadcza utraty pamięci, dezorientacji i zaburzeń myślenia [2,3].

Bardzo częstą przyczyną powyższych chorób jest alkoholizm.

Czym objawia się nadmiar witaminy B1?

Witamina B1 jest witaminą rozpuszczalną w wodzie, co oznacza, że nadmiar tej witaminy jest zazwyczaj wydalany z organizmu przez mocz. Dlatego też rzadko występuje toksyczność związana z witaminą B1, nawet przy dużych dawkach. Jednak w niektórych rzadkich przypadkach, nadmierne dawki tiaminy mogą prowadzić do niepożądanych efektów, takich jak:

• Reakcje alergiczne, takie jak wysypka skórna, świąd, obrzęk, zawroty głowy, problemy z oddychaniem;
• Dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, wymioty, ból brzucha;
• Ból głowy;
• Bezsenność;
• Pocenie się;
• Zwiększony puls.

Te objawy są jednak rzadkie, a witamina B1 jest zazwyczaj dobrze tolerowana.

Witamina B1 — dawkowanie. Ile jej przyjmować?

Dawkowanie witaminy B1 zależy od konkretnej sytuacji. Jeśli nie cierpisz na żadne zaburzenia wymienione powyżej, to najlepiej przyjmować witaminę B1 ze źródeł naturalnych.

Zapobiegawczo przyjmuje się od 3 mg do 9 mg tiaminy dobowo [4].

Jeśli doświadczasz objawów niedoborów i cierpisz np. na bóle mięśniowe lub parestezje, to zaleca się przyjmować od 25 mg do 50 mg witaminy B1 dobowo [4].

Pacjenci narażeni na trwałe niedobory witaminy B1, np. alkoholicy, powinni przyjmować 50 mg tiaminy na dobę [4].

Jaka jest najlepsza witamina B1?

Nie da się określić, jaka witamina B1 jest najlepsza. Zawsze natomiast warto wybierać leki, ponad suplementy diety. Tabela 3. przedstawia wybrane produkty z witaminą B1.

Tabela 3. Wybrane produkty handlowe z witaminą B1.

Jak długo można brać witaminę B1?

Nie ma precyzyjnego limitu czasowego, przez jaki można bezpiecznie zażywać witaminę B1. Jeśli jest stosowana zgodnie z zaleceniami dotyczącymi dawkowania, powinna być bezpieczna do stosowania na dłuższą metę.

Niemniej jednak, jak w przypadku wszystkich suplementów diety i leków, długotrwałe stosowanie powinno odbywać się pod nadzorem lekarza, szczególnie jeśli przyjmujesz dużą dawkę, masz jakiekolwiek stany zdrowotne lub jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią.

Witamina B1 i przeciwwskazania. Kiedy nie wolno jej stosować?

Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania witaminy B1. W literaturze nie znajdziemy konkretnych wskazań, kto nie powinien przyjmować tiaminy. Natomiast jeśli jesteś uczulony na witaminę B1, to nie powinieneś przyjmować z nią leków i suplementów diety [1].

Dlaczego witamina B1 jest na receptę?

Niektóre formy witaminy B1 mogą być dostępne tylko na receptę ze względu na ich moc lub specyficzne zastosowania medyczne. Na przykład, wysokie dawki tiaminy mogą być potrzebne do leczenia określonych stanów, takich jak beri-beri, Wernickiego-Korsakowa czy zaburzenia związane z nadużywaniem alkoholu. W takich przypadkach, tiamina może być dostępna tylko na receptę, aby zapewnić odpowiednie monitorowanie i opiekę medyczną.

Co więcej, regulacje dotyczące leków różnią się w zależności od kraju i mogą ulegać zmianom. Decyzje dotyczące klasyfikacji leków jako dostępnych na receptę lub bez recepty często zależą od wielu czynników, w tym potencjalnego ryzyka nadużywania, skutków ubocznych, interakcji z innymi lekami i ogólnego bezpieczeństwa.