Wpływ diety na ciśnienie krwi tętniczej

Normalizacja masy ciała, stosowanie odpowiedniej diety, ograniczenie używek oraz zwiększenie aktywności fizycznej jest w stanie zredukować ciśnienie tętnicze krwi nawet o 20%. Obniżenie ciśnienia rozkurczowego tylko o 5 mmHg zmniejsza liczbę udarów mózgu o 34% oraz ogranicza o 21% częstość występowania choroby wieńcowej [3]. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego wszyscy pacjenci bez względu na stopień zaawansowania choroby oraz liczbę czynników ryzyka powinni wdrożyć niefarmakologiczne sposoby obniżania ciśnienia tętniczego krwi [4] (czytaj także: 6 mitów dotyczących nadciśnienia).

Potwierdzoną licznymi badaniami metodą dającą skuteczny i długotrwały efekt hipotensyjny jest dieta DASH. Nazwa ta jest skrótem badania „Dietary Approaches to Stop Hypertension”. Były one przeprowadzone w latach 1994-1996 w 4 ośrodkach medycznych w USA. W wolnym tłumaczeniu oznacza dietę stosowaną w leczeniu i zapobieganiu nadciśnienia tętniczego. Dieta ta jest uznawana za jeden z najzdrowszych planów żywieniowych, gdyż opiera się na zrównoważonym rozkładzie makroskładników i minerałów oraz zakłada niewiele wykluczeń [5].

Zasady diety

Głównym założeniem diety DASH jest ograniczenie spożycie produktów zawierających duże ilości sodu. Dlatego należy ograniczyć spożycie żywności wysoko przetworzonej, wędlin, produktów wędzonych i marynowanych, mieszanek przypraw oraz samej soli kuchennej. Dodatkowo należy ograniczyć spożycie tłuszczy, a w szczególności kwasów tłuszczowych nasyconych, oraz cukru, słodyczy i słodzonych napoi. Zalecanymi produktami w omawianej diecie są wszystkie warzywa i owoce, produkty zbożowe z pełnego przemiału, chudy nabiał, ryby, drób, suche nasiona roślin strączkowych, orzechy, oliwa z oliwek, olej lniany i rzepakowy [6].

W diecie ważne jest spożywanie określonej liczby dziennych porcji z konkretnych grup produktów. Dodatkowo nie więcej, niż 27% kalorii może pochodzić z tłuszczu i to głównie pochodzenia roślinnego. Szczególnie poleca się spożywanie chudego lub beztłuszczowego nabiału, który stanowi główne źródło białka i wapnia. Spożywanie mięsa i jego przetworów należy ograniczyć do maksymalnie dwóch porcji dziennie. Najlepiej, aby było to mięso drobiowe i ryby. Istotne jest zwiększenie w diecie ilości warzyw i owoców do 4-5 porcji na dobę. Ważnym elementem jest udział orzechów oraz zbóż, nasion i ziaren oraz produktów zbożowych. To one powinny być głównym źródłem energii i błonnika. Słodycze powinno się spożywać sporadycznie i wybierać te z małą zawartość tłuszczu. Należy także obniżyć spożycia sodu w diecie do 1,5 g [5].

Efekty stosowanie diety

Dieta DASH pomaga nie tylko obniżać ciśnienie krwi, ale także zapobiega rozwojowi nadciśnienia tętniczego, sprzyja poprawie gospodarki lipidowej, zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz zgonów z powodu nowotworów [7,8]. Efekt hipotensyjny obserwowany jest już po dwóch tygodniach stosowania diety, natomiast spadek ciśnienia skurczowego wynosi nawet 11 mmHg [9]. W dalszej perspektywie może to być nawet 10% spadek wartości wyjściowej ciśnienia tętniczego [10]. Z długotrwałych efektów diety warto wymienić także wydłużenie życia, regulację gospodarki insulinowej, zmniejszenie ryzyka cukrzycy, miażdżycy, poprawę parametrów lipidowych krwi oraz zmniejszenie aktywności wolnych rodników i białka C-reaktywnego [11].

Podsumowanie

Dieta DASH jest bardzo łatwa do wprowadzenia, gdyż bazuje na ogólnodostępnej żywności. Stosowanie diety nie wiąże się z niedoborem jakichkolwiek składników mineralnych czy witamin. Dzięki temu nie ma przeciwwskazań do stosowania jej nawet w trakcie ciąży czy karmienia piersią. Nie ma również konieczności odważania każdego produktu i sztywnego trzymania się rozpiski żywieniowej. Należy stosować się jedynie do schematu określającego ile produktu z każdej grupy użyć w ciągu dnia. Ważne, aby jadłospis opierał się na liście produktów zalecanych i niezalecanych. Pozwala to na dopasowanie diety DASH do każdych umiejętności kulinarnych oraz wszystkich preferencji smakowych. W przypadku nietolerancji któregoś produktu może zastosować modyfikację diety, tak samo jak w przypadku diety tradycyjnej. Kaloryczność jadłospisu należy dostosować indywidualnie do każdej osoby. Natomiast dostępne na wielu portalach internetowych gotowe plany żywieniowe można z łatwością modyfikować oraz dostosowywać do własnych potrzeb i upodobań (czytaj także: Nadciśnienie a leki na ból, gorączkę i przeziębienie).