Czym są odmrożenia?

Odmrożenia są odwracalnymi uszkodzeniami tkanek powstającymi pod wpływem niskiej temperatury. Zatrzymuje ona przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, co ma, chociażby wpływ na mięśnie czy skórę. Szybciej do odmrożenia dochodzi, jeżeli jest się zmęczonym, głodnym lub pod wpływem alkoholu. Również wiatr i zwiększona wilgotność (np. przemoczone buty) ma wpływ na szybsze powstawanie odmrożeń [1].

Odmrożenia dzieli się według ich stopnia nasilenia:

• I stopień — występuje uczucie drętwienia, zaczerwienienie, może być obrzęk, powstaje w wyniku czasowych zaburzeń krążenia i ostrego stanu zapalnego;
• II stopień — charakteryzuje go powstawanie pęcherzy zawierających płyn surowiczy (może być z domieszką krwi), mogą pozostać przebarwienia skóry i obrzęki na skórze nawet przez długi czas;
• III stopień — dochodzi do martwicy skóry, czasami nawet głębiej zlokalizowanych tkanek, powstają długo gojące się rany, które po oddzielaniu się martwiczych części goją się przez ziarninowanie;
• IV stopień- podobnie jak III stopień dotyka całych części ciała np. palców czy kości, często nie da się uratować zaatakowanej części ciała [1-3].

Jakie są przyczyny odmrożeń?

Odmrożenia powstają głównie przez następujące czynniki:

• suche, zimne powietrze (nawet mocno ujemne temperatury) są znacznie rzadziej przyczyną odmrożeń niż nawet wyższe temperatury, ale z towarzyszącym silnym wiatrem i dużą wilgocią;
• najbardziej narażone są obwodowe części ciała jak nos, uszy czy palce (zarówno nóg jak i rąk);
• brak ruchu (który wytwarza ciepło) oraz zbyt ciasne i przemoczone obuwie;
• głód i zmęczenie;
• nadużywanie alkoholu lub stosowanie niektórych narkotyków zaburza prawidłowe odczuwanie i reagowanie na zimno;
• wiek (starsi ludzie mają z reguły mniej wydolne krążenie);
• niedokrwistość lub cukrzyca;
• neuropatie obwodowe [1-3].

Jakie są objawy odmrożeń?

Do głównych objawów odmrożeń należą:

• przed faktycznym odmrożeniem organizm wysyła znaki ostrzegawcze w postaci pieczenia i szczypania danej części ciała;
• skóra staje się bolesna i zaczerwieniona, w przypadku poważnych odmrożeń zaczyna robić się blada i dochodzi do zaburzeń czucia;
• jeżeli dojdzie do sinofioletowego zabarwienia skóry, koniecznie trzeba jak najszybciej zadzwonić po pogotowie lub udać się do najbliższego oddziału ratunkowego [1,2].

Profilaktyka, czyli jak uniknąć odmrożeń?

Aby uniknąć odmrożeń, należy pamiętać o następujących wskazówkach:

• należy nosić ciepłą i suchą odzież, która zapewnia właściwą izolację i umożliwia parowanie potu;
• ubierać się na tzw. cebulkę, czyli pod wierzchnie okrycie założyć kilka luźnych warstw ubrań;
• palce rąk i nóg są szczególnie narażone na odmrożenia, dlatego należy nosić grube rękawiczki i skarpety;
• uszy i głowa powinny być chronione (organizm traci tą drogą duże ilości ciepła);
• ruszać się, co poprawi krążenie krwi, w przeciwieństwie do pozycji stojącej;
• posmarować osłonięte części ciała, takie jak twarz tłustym kremem [1-3].

Pierwsza pomoc w przypadku odmrożenia — jak leczyć odmrożenia?

Gdy wystąpi u Ciebie ryzyko odmrożenia, w trakcie działań nie zapomnij o poniższych aspektach:

• jak najszybciej należy przywrócić krążenie krwi w odmrożonej części ciała;
• stopniowo ogrzać odmrożone części ciała np. podczas kąpieli najpierw w temperaturze 25–30°C, a następnie powoli zwiększyć ją aż do 38–40°C;
• po kąpieli można odmrożone miejsca delikatnie potrzeć niewielką ilością 70% alkoholu etylowego do momentu, gdy skóra stanie się różowa;
• w kolejnym etapie powinno się założyć jałowy  opatrunek z grubą warstwą waty;
• jeżeli odmrożenie jest poważne, po udzieleniu pierwszej pomocy pacjent powinien być jak najszybciej przetransportowany do szpitala;
• wskazane jest również spożywanie ciepłych napojów i wodnistych pokarmów przez pacjenta;
• jeżeli chodzi o odmrożenia od II stopnia i  powyżej lekarz najczęściej aplikuje pacjentowi surowicę przeciwtężcową [1-3].

Czym można smarować odmrożenia?

Preparaty na odmrożenia są stosowane, gdy dochodzi do uszkodzenia skóry pod wpływem niskiej temperatury. Właściwe leczenie odmrożeń pozwala zapobiegać powstawaniu trwałych zmian na skórze. Stosowane są głównie maści i kremy regenerujące skórę i zapobiegające powstawaniu zakażenia. Trzeba zaznaczyć, że tego typu preparaty są najskuteczniejsze w przypadku niezbyt poważnych odmrożeń [3].

Jaka jest najlepsza maść na odmrożenia?

W zależności od złożoności odmrożenia czy ryzyka wdania się zakażenia najlepsze będą różne rodzaje maści, czy żeli. Jeżeli występuje ryzyko zakażenia, to warto użyć preparatu z antybiotykiem, takiego jak np. Altabactin. Regenerację z kolei przyspieszają preparaty typu Maść Tranowa czy Urazo Terapia krem z żywokostem.

Altabactin maść na rany, oparzenia i odmrożenia, lek bez recepty

Skład

• 1 g maści zawiera 250 j.m. bacytracyny cynkowej i 5 mg siarczanu neomycyny.

Stosowanie

• Lek należy stosować  2 lub 3 razy dziennie smarując cienką warstwą zmienione chorobowo miejsce na skórze (maksymalnie przez 7 dni).

Wskazania

• Miejscowe leczenia bakteryjnych zakażeń małych powierzchni skóry (niewielkie rany, zakażenie skóry w przebiegu odmrożeń i oparzeń).

O produkcie

• neomycyna ogranicza biosyntezę białka w komórce bakteryjnej, a bacytracyna ma działanie bakteriobójcze;
• nie należy stosować maści na duże powierzchnie skóry czy w ciężkich uszkodzeniach skóry;
• kobiety w ciąży lub karmiące piersią  powinny skonsultować się lekarzem, lub farmaceutą przed zastosowaniem preparatu (neomycyna przenika przez barierę łożyska i może prowadzić do uszkodzenia słuchu u płodu);
• leku nie wolno stosować u dzieci poniżej 12 roku życia ze względu na ryzyko wchłaniania się substancji czynnych do krwi i związanego z tym działania nefrotoksycznego lub ototoksycznego [4].

Maść tranowa Hasco, lek bez recepty

Skład

• 1 g maści zawiera 0,4 g tranu ((Oleum Jecoris Aselli)

Stosowanie

• Osoby dorosłe mogą wcierać maść raz lub 2 razy na dobę na chorobowo zmienioną skórę.

Wskazania

• Preparat ułatwia gojenie w przebiegu np. oparzeń, odleżyn czy odmrożeń.

O produkcie

• nie należy stosować maści na otwarte rany i znacznie uszkodzoną skórę;
• dzieci, kobiety w ciąży lub karmiące piersią powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem leku;
• lek należy chronić od światła (olej może się utleniać pod wpływem światła) [5].

Urazo Terapia, krem z żywokostem, kosmetyk

Skład

• Pełny skład kosmetyku to: Aqua, Paraffinum Liquidum, Glyceryl Stearate, Petrolatum, Glycerin, Propylene Glycol, C12-15 Pareth-2, Cetyl Alcohol, Menthol, Stearic Acid, Symphytum Officinale Root Extract, Parfum, Camphor, Paraffin, Cera Microcristallina, Phenoxyethanol, Palmitic Acid, Ethylhexylglycerin, Triethanolamine, D-Limonene, Linalool. Składnikami aktywnymi preparatu są wyciąg z żywokostu, mentol i kamfora.

Stosowanie

• Kosmetyk należy wmasowywać ok. 2-3 cm kremu 3 razy dziennie.

Wskazania

• pielęgnacja i masaż miejsc po złamaniach kości oraz na skórę po usunięciu opatrunku gipsowego;
• jest pomocny w trakcie rehabilitacji pourazowej i podczas rekonwalescencji po złamaniach kości, oparzeniach czy odmrożeniach.

O produkcie

• może być stosowany już powyżej 3 roku życia;
• przyspiesza regenerację tkanek;
• daje uczucie ulgi i odprężenia;
• nie wolno smarować uszkodzonej skóry;
• brak informacji na temat stosowania u kobiet w ciąży i karmiących;
• zdecydowanie słabsze działanie niż maści będące lekami np. maści tranowej [6].

Czy odmrożenia znikają?

Odmrożenie (oczywiście zależnie od stopnia) znikają z reguły powoli. Najczęściej występujące odmrożenia niższych stopni z reguły znikają  po upływie 2-3 tygodni. Przez ten czas miejsca, w których doszło do odmrożenia, stają się wrażliwe na działanie niskich temperatur. Należy pamiętać, że każde kolejne marznięcie w tych miejscach może łatwiej powodować obrzęki i swędzenie.

Zdecydowanie łatwiej można sobie poradzić ze świeżymi odmrożeniami. A jaką maść można zastosować na stare odmrożenia ? Nie ma specjalnych maści na ten typ zmian skórnych, trzeba stosować te same preparaty, a w razie problemów udać się do dermatologa. Trzeba pamiętać, że odmrożenia wyższych stopni mogą goić się zdecydowanie dłużej, zostawiać blizny, a w przypadku odmrożeń IV stopnia często nie da się uratować zaatakowanej części ciała.

Podsumowanie

Niskie temperatury w połączeniu z dużą wilgotnością i działaniem wiatru mogą prowadzić do powstania odmrożeń. Szczególnie podatne na to są wystające części ciała, takie jak uszy, nos czy palce. Aby im zapobiegać, należy dbać o odpowiedni ubiór oraz zabezpieczyć twarz, chociażby tłustym kremem. Jeżeli dojdzie do odmrożenia, to w zależności od jego stopnia, może być konieczna interwencja lekarska. W mniej groźnych odmrożeniach z reguły wystarczy ogrzanie się, kąpiel i użycie podstawowych maści dostępnych bez recepty, które przyspieszą regenerację skóry.