Co to jest ganglion?

Ganglion to torbiel galaretowata tworząca się w okolicy stawu o wyglądzie guzka. Jest to na szczęście łagodna i często bezobjawowa zmiana, może być wielkości ziarenka grochu albo nawet orzecha włoskiego. Częściej dotyka kobiet, w szczególności pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Najczęściej tworzy się w okolicy nadgarstka, dokładnie w grzbietowej powierzchni nadgarstka,  ale może powstać również w innych częściach ciała. Wewnątrz guzka znajduje się galaretowaty płyn w obrębie ścięgien oraz torebek stawowych. Co ważne, nawet po dłuższym czasie, ganglion nie rozwija się w nowotwór. Początkowo jest miękki, następnie ze względu na zastój płynu w torbieli, zaczyna twardnieć.  Nie powinno się go jednak zaniedbywać i ignorować,  ponieważ zlekceważenie tego schorzenia często prowadzi do powikłań, takich jak niedowład mięśni czy ograniczenie ruchliwości stawów [1].

Dlaczego powstaje ganglion ?

• przy normalnym obciążeniu stawów nic się nie dzieje;
• do powstawania ganglionu dochodzi w przypadku przeciążeń, urazów i przewlekłych stanów zapalnych stawów;
• produkcja płynu w stawach otaczających nadgarstek jest nadmierna, co w konsekwencji tworzy uwypuklenie w postaci torbieli, a guz nie przebija skóry;
• narażone są w szczególności osoby, które są narażone na znacznie obciążenia stawów np. podczas dźwigania przedmiotów lub wykonywania powtarzalnych ruchów;
• szczególnie narażeni są wioślarze, kierowcy zawodowi, sportowcy czy programiści;
• powstanie ganglionu jest związane w szczególności z przeciążeniami, urazami,  zapaleniem ścięgien mięśni nadgarstka i torebek stawowych [2].

Jak zdiagnozować ganglion?

• można go rozpoznać na podstawie wywiadu i obserwacji pacjenta;
• potwierdzenie ganglionu i odróżnienie od innych schorzeń takich jak np. zapalenie stawów czy zespół cieśni nadgarstka, można otrzymać wykonując badania takie jak rezonans magnetyczny (MRI), USG czy RTG [1]. 

 Jakie są objawy ganglionu?

• torbiele są twarde, ale można je przesuwać pod skórą;
• najczęściej pojawia się w okolicy nadgarstka, rzadziej na stopie, kolanie czy palcach;
• guzek powiększa się po wysiłku, a następnie zmniejsza po pewnym czasie;
• okolica guzka może być wrażliwa na dotyk i powodować dyskomfort;
• w przypadku ganglionu nadgarstka nawet delikatne ruchy nadgarstkiem mogą powodować ból, dodatkowo ruchy ręką mogą być mocno ograniczone;
• może dochodzić do wystąpienia stanów zapalnych;
• ze względu na nacisk guzka na małe nerwy, może dochodzić do zaburzeń czucia w okolicy ganglionu;
• w skrajnych przypadkach może dochodzić do niedowładu mięśni [1,2].

Jak zapobiegać powstawaniu ganglionu?

• robić regularne przerwy w czasie pracy z komputerem i stosować myszkę, a nie touchpad;
• w czasie wolnym robić ćwiczenia rozciągające;
• unikać uprawiania sportu obciążającego stawy ręki, kolana i stopy bez kompleksowej rozgrzewki;
• zarazem trening nie powinien być zbyt forsowny;
• najlepiej wzmocnić mięśnie wszystkich partii ciała,co poprawi postawę i zredukuje napięcie obszarów narażonych na powstanie ganglionu [1].

Jak leczyć ganglion?

• zdarzają się przypadki, że ganglion zanika samoistnie;
• należy udać się do lekarza, aby potwierdzić diagnozę i otrzymać leczenie;
• lekarz może wykonać zabieg aspiracji – nakłucie torbieli i odessanie znajdującego się w środku płynu;
• lekarz może również zalecić leczenie kortykosteroidami;
• w początkowym stadium guz może nawet samoistnie zniknąć jeżeli ograniczy się ruchy ręką i założy specjalną szynę lub stabilizator;
• w przypadku nawracających zmian konieczne może być operacyjne usunięcie ganglionu;
• operacja obarczona jest jednak ryzykiem i może doprowadzić do powikłań, takich jak infekcje, obrzęk dłoni, blizny, krwiaki, uszkodzenia nerwów i ścięgien czy sztywność stawów.
• po operacji ważna jest odpowiednia rehabilitacja, odciążanie ręki;
• stosowane są kinezyterapia (zwiększa zakres ruchu stawu i poprawia jego stabilizację), magnetoterapia, laseroterapia, ultradźwięki, jonoforeza – (zmniejszają ból) czy kinesiotaping (przyspiesza regenerację stawu) [1].

Czym smarować ganglion nadgarstka?

• maści i żele przeciwbólowe zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen np. Ibuprom sport żel, czy w przypadku silnego bólu ketoprofen, np. Ketonal żel (dostępny na receptę);
• torbiel galaretowata jest zazwyczaj efektem stanu zapalnego toczącego się w nadgarstku, dlatego preparaty miejscowe z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi mogą zmniejszyć stan zapalny i zwiększyć szansę wchłonięcia się ganglionu;
• często stosowane są stabilizatory i opaski uciskowe np. Futuro Sport stabilizator czy Pani Teresa opaska elastyczna [1,2]. 

Ganglion nie jest groźną chorobą i ma charakter łagodnej zmiany. Niekiedy potrafi sam zniknąć, po zastosowaniu odpowiedniej profilaktyki. Z drugiej strony potrafi również mocno utrudniać życie, nawracać albo prowadzić do groźnych powikłań,  tego względu nigdy nie powinien być bagatelizowany. W wielu przypadkach pomagają zwykłe maści przeciwbólowe i fizjoterapia, jednak w niektórych sytuacjach potrzebna jest interwencja chirurgiczna.