Czopki przez wielu pacjentów omijane są szerokim łukiem. Czy jest się czego bać? Czy naprawdę czopki nie mają żadnych zalet i należy ich za wszelką cenę unikać?

Czopek — co to takiego?

Czopki (łac. suppositorium) są stałą postacią leku do podawania doodbytniczego, docewkowego lub dopochwowego. Jednak nazwa ‘’czopek’’ najczęściej dotyczy podania doodbytniczego. Docewkowo podaje się pręciki, a dopochwowo globulki. Mogą mieć działanie miejscowe np. czopki glicerynowe lub ogólne, np. czopki zawierające paracetamol. Najczęściej mają kształt stożka, są zwężone jednostronnie i przypominają swoim kształtem torpedę. Czopki mogą działać na dwa sposoby. W przypadku czopków na podłożu tłuszczowym ulegają one topnieniu pod wpływem temperatury ludzkiego ciała. Alternatywnie mogą one rozpuszczać się w niewielkiej ilości płynu dostępnego w odbytnicy. Czopki działają miejscowo lub wchłaniają się przez błonę śluzową odbytu [1].

Jak prawidłowo zaaplikować czopki?

• przed aplikacją czopka najlepiej się wypróżnić (nie dotyczy sytuacji jeżeli podawany jest czopek za zaparcia);
• należy dokładnie umyć miejsce aplikacji;
• dokładnie umyć ręce ciepłą wodą z mydłem;
• opcjonalnie można założyć rękawiczki jednorazowe lub osłonę na palec wskazujący;
• jeżeli czopek jest miękki — należy go włożyć na krótką chwilę pod zimną wodę;
• następnie należy wyjąć czopek z opakowania i zdjąć zabezpieczającego go plastik lub folię;
• należy uważać, aby nie zdeformować czopka;
• jak najmniej dotykać czopek po zdjęciu zabezpieczeń;
• można na końcówkę czopka nałożyć żel nawilżający na bazie wody lub samą wodę (zmniejsza ból przy podaniu);
• nie wolno nawilżać czopka wazeliną lub olejami;
• przed podaniem czopka należy zdjąć bieliznę;
• najlepiej położyć się na lewym boku i zgiąć w kolanie prawą nogę;
• alternatywnie można zastosować pozycję w przysiadzie, ze zgiętą nogą, opierając się np. o stół;
• palcem wskazującym i kciukiem chwycić czopek;
• rozluźnić się i odchylić pośladek;
• włożyć czopek do odbytu zaokrągloną stroną;
• delikatnie przepchać czopek, żeby w całości przeszedł przez zwieracz odbytu;
• prawidłowo podany czopek nie powinien wypadać ani się wysuwać;
• następnie należy zacisnąć pośladki i przez chwilę pozostać w tej pozycji;
• po aplikacji czopka trzeba umyć dokładnie ręce;
• przez godzinę nie należy ćwiczyć, wykonywać gwałtownych ruchów i unikać oddawania stolca (wyjątek stanowią czopki przeczyszczające) [1,2].

Dlaczego stosuje się czopki?

Czopki są bez wątpienia mniej wygodną postacią leku w porównaniu do tabletek czy kapsułek. Dlaczego w takim razie są w ogóle stosowane? Przede wszystkim są wskazane jeżeli potrzeba miejscowego działania np. podczas dolegliwości odbytu czy zaparcia. Dodatkowo są zalecane w przypadku pacjentów, którzy nie mogą przyjąć leku doustnie, np. mają trudności w połykaniu lub są nieprzytomni. Dotyczy to również dzieci, którym trudno podać tabletkę czy syrop. Niewątpliwą zaletą czopków, w porównaniu do leków przyjmowanych doustnie jest fakt, że dzięki ominięciu żołądka i jelit unika się efektu pierwszego przejścia. Dzięki temu biodostępność leku jest większa, a jego dawka zdecydowanie bardziej efektywna [2,3].

Czytaj więcej: Skuteczne czopki na hemoroidy bez recepty – analiza produktów Procto-Hemolan, Procto-Glyvenol i Hemorol.

W jakich schorzeniach stosuje się czopki?

• w zaparciach mają działanie przeczyszczające np. Czopki Glicerolowe czy Laxol;
• bóle spastyczne, działają rozkurczowo np. Scopolan;
• wymioty, wykazują działanie przeciwwymiotne np. Torecan;
• infekcje i bóle, działają przeciwbólowe i przeciwgorączkowo np. Ibum czy Nurofen;
• hemoroidy, zmniejszają dyskomfort z nimi związany np. Procto-Glyvenol czy Proctosedon;
• świąd, obrzęki, zapalenia np. Hemkortin-HC;
• zapalenie odbytnicy np. Salofalk czy Pentasa [1,3].

Prawidłowe stosowanie i przechowywanie

Czopki są wyjątkowo podatne na nieprawidłowe przechowywanie. Z tego względu należy je bezwzględnie przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta. Niektóre wymagają przechowywania w lodówce, inne suchego i chłodnego miejsca.

Czopków nie wolno pod żadnym pozorem dzielić czy kruszyć. Najczęściej substancja czynna nie jest równomiernie rozmieszczona, a podzielony czopek będzie znacznie trudniejszy w dozowaniu. Jedynym wyjątkiem może być czopek glicerolowy, gdzie działanie wywołuje samo podłoże. Wtedy nie można go kruszyć, a jedynie rozkroić wzdłuż.  Takie podanie należy jednak skonsultować z lekarzem lub wykonać tylko na jego wyraźne polecenie. Czopków nie można również podawać innymi drogami np. doustnie [1,2].