Cyklopiroks, czyli miejscowy środek przeciwgrzybiczy

Pod względem chemicznym cyklopiroks należy do tzw. hydroksypirydonów, co oznacza, że nie jest w żaden sposób “spokrewniony” z powszechnie stosowanymi związkami azolowymi (np. klotrimazol, ketokonazol, flukonazol, mikonazol, ekonazol), pochodnymi alliloaminy (terbinafina) czy morfoliny (amorolfina). Dzięki szerokiemu spektrum działania cyklopiroks jest skuteczny wobec większości istotnych klinicznie drożdżaków i pleśni, a także dermatofitów. Jednak na tym nie koniec, bowiem substancja lecznicza może być również stosowana w przypadku infekcji grzybiczych wywołanych przez niektóre gatunki Candida, które zwykle wykazują oporność na wymienione wyżej związki azolowe.

Na czym polega mechanizm działania cyklopiroksu? Aktywność przeciwdrobnoustrojowa opiera się w tym przypadku na dosyć wysokim powinowactwie tej substancji do kationów metali trójwartościowych (glinu, żelaza). W wyniku takiej interakcji powstają związki chelatowe, a to wpływa niekorzystnie na procesy oddychania komórkowego zachodzące w komórkach grzybów. Chelaty cyklopiroksu wiążą się m.in. ze ścianą i błoną komórkową, a także mitochondriami i rybosomami drobnoustrojów, a to hamuje dalszy dalszy rozwój patogenów [1, 2] (Czytaj także: Jak leczyć grzybicę stóp i paznokci?).

Jakie leki z cyklopiroksem są dostępne w Polsce?

Cyklopiroks jest efektywny w stosunkowo wąskim, ale jednocześnie dość wysokim zakresie stężeń obejmującym przedział 10-100 mg/l. Co ważne, leki przeciwgrzybicze z cyklopiroksem występują w dwóch postaciach: zawierają “czysty” cyklopiroks (ciclopirox) lub sól tego związku z olaminą (ciclopirox olaminum).

Wśród przykładowych preparatów z cyklopiroksem/cyklopiroksolaminą można wymienić:

• Pirolam – lakier do paznokci,
• Pirolam – zawiesina na skórę,
• Pirolam – szampon,
• Hascofungin – krem, 
• Hascofungin – płyn do stosowania na skórę,
• Ciclolack – lakier do paznokci.

Powyższe preparaty to produkty lecznicze dostępne bez recepty. Wskazaniami do ich stosowania są grzybice różnego pochodzenia występujące w okolicy stóp (na podeszwach i powierzchniach bocznych, między palcami), pod piersiami, pomiędzy fałdami skórnymi, na podudziach, a także na paznokciach. Co więcej, preparaty z cyklopiroksem są również skuteczne w przypadku leczenia łupieżu pstrego (żółtobrunatnych zmian chorobowych obejmujących skórę klatki piersiowej) oraz łojotokowego zapalenia owłosionej skóry głowy.

W Polsce dostępne są również preparaty z cyklopiroksem na receptę: 

• Batrafen – płyn do stosowania na skórę,
• Stieprox – szampon leczniczy,
• Axopirox – lakier do paznokci leczniczy,
• Polinail – lakier do paznokci leczniczy.

Jak stosować preparaty z cyklopiroksem?

Stosowanie preparatów z cyklopiroksem różni się w zależności od dolegliwości, z jaką mamy do czynienia. W leczeniu grzybicy skóry owłosionej i gładkiej należy sięgnąć po zawiesinę, płyn do stosowania na skórę lub krem. Dawkowanie opiera się na aplikowaniu tego typu preparatów dwa razy na dobę do czasu ustąpienia symptomów (najczęściej przez 14 dni). Po tym czasie można zastosować leczenie podtrzymujące trwające od 7 do 14 dni (w celu zapobiegania nawrotom choroby) [3, 4].

Terapia grzybicy paznokci opiera się zaś na stosowaniu 8% lakieru leczniczego przez co najmniej trzy (w przypadku grzybicy paznokci dłoni) do sześciu miesięcy (w przypadku grzybicy paznokci stóp). Kuracja dzieli się na kilka etapów, spośród których każdy trwa 30 dni. W trakcie pierwszego miesiąca aplikujemy lakier co drugi dzień, kolejno dwukrotnie w ciągu tygodnia, a następnie raz w tygodniu. Jednocześnie należy pamiętać o dokładnym zmywaniu preparatu z płytki paznokciowej, a także regularnym piłowaniu paznokci jednorazowym pilnikiem. W zależności od indywidualnych uwarunkowań, całkowity czas trwania leczenia może wynosić nawet od 6 do 12 miesięcy. Co ważne, podczas stosowania lakieru leczniczego z cyklopiroksem nie należy używać preparatów kosmetycznych w postaci emalii [3, 5] (Czytaj także: Co na grzybicę paznokci? Pokazujemy skuteczne leki na grzybicę paznokci).

Wskazaniem do stosowania cyklopiroksu jest również łojotokowe zapalenie owłosionej skóry głowy oraz łupież. W takiej sytuacji skuteczny może okazać się 1,5% szampon leczniczy, który należy nanosić 2-3 razy w tygodniu. Maksymalny czas trwania terapii nie powinien przekroczyć 4 tygodni [6] (Czytaj także: Jak pozbyć się łupieżu?).