Przewlekła hiperglikemia, czyli cukrzyca, może uszkadzać nasz organizm w wieloraki sposób. Chociaż współczesna medycyna dysponuje wieloma narzędziami, dzięki którym można zapobiegać i opanować cukrzycę, to odpowiedni styl życia pacjentów jest nie mniej istotny. Aby w pełni zapanować nad poziomem cukru we krwi, należy poczynić zdecydowane kroki w zmianie swojego dotychczasowego stylu życia, jak również wprowadzić odpowiednią farmakoterapię. Takie dwutorowe działanie okazuje się bowiem niezwykle skuteczne. Aby jednak móc je wdrożyć w życie, warto mieć świadomość, jakie dokładnie symptomy wskazują na hiperglikemię [1].

Czym objawia się cukrzyca?

Fundamentalnym krokiem do prawidłowej terapii cukrzycy, jest postawienie odpowiedniej diagnozy (Czytaj także: Cukrzyca ciążowa jako stan zagrożenia dla przyszłej matki i dziecka). Pacjenci, którzy posiadają poniższe objawy, powinni zgłosić się do lekarza, w celu potwierdzenia bądź wykluczenia cukrzycy:

• wielomocz, inaczej poliuria;
• wzmożone pragnienie, inaczej polidypsja;
• cechy odwodnienia, takie jak zmniejszona elastyczność skóry, suchość skóry i błon śluzowych;
• senność i osłabienie;
• skłonność do ropnych zakażeń skóry lub zakażeń układu moczowo-płciowego;
• kwasica i śpiączka ketonowa — często to pierwszy objaw;
• rzadko chudnięcie [2].

Nieleczona cukrzyca — jakie powoduje powikłania?

Aby uniknąć powikłań cukrzycy, ważne jest, aby szybko postawić odpowiednią diagnozę i wdrożyć właściwe leczenie. Długotrwale podwyższony poziom cukru we krwi skutkuje bowiem zaburzonym funkcjonowaniem wielu narządów (Czytaj także: Otyłość vs nowe leki przeciwcukrzycowe). Powikłania cukrzycy można podzielić na ostre i przewlekłe.

Ostre powikłania cukrzycy

Ostre powikłania cukrzycy to gwałtowne zmiany w organizmie, które mogą się rozwinąć w ciągu kilku-, kilkunastu godzin. Należą do nich:

• Kwasica i śpiączka ketonowa

Kwasica ketonowa to wynik nagłego niedoboru insuliny — hormonu, wytwarzanego przez trzustkę i odgrywającego główną rolę w gospodarce cukrowej. Objawia się wzmożonym pragnieniem, suchością w jamie ustnej, zapachem acetonu z ust (aceton to popularny rozpuszczalnik organiczny, znajdujący się np. w zmywaczach do paznokci), nadmiernym oddawaniem moczu, sennością, a nierzadko również zawrotami głowy, wymiotami i nudnościami. Kwasicy ketonowej pod żadnym pozorem nie można bagatelizować — nieleczona prowadzi do śpiączki, która jest bezpośrednim zagrożeniem życia [3].

• Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolarny

Zespół hiperglikemiczno-hiperosmolarny (ZHH) to stan, charakteryzujący się bardzo wysokim stężeniem glukozy we krwi, silnym odwodnieniem oraz niewydolnością nerek. Symptomy wskazujące na ZHH to głównie zaburzenia świadomości, przyspieszony i spłycony oddech, suchość skóry i błon śluzowej, a także obniżone ciśnienie krwi [4].

• Kwasica i śpiączka mleczanowa

W wyniku nieprawidłowej przemiany glukozy w organizmie powstaje kwas mlekowy. Jego zbyt wysokie stężenie jest bezpośrednią przyczyną kwasicy mleczanowej. Jej objawami są: silne osłabienie, zamroczenie, majaczenie, nudności, wymioty oraz bóle brzucha. Co więcej, nieleczona kwasica mleczanowa wywołuje śpiączkę mleczanową. Choć występuje ona zdecydowanie rzadziej niż śpiączka ketonowa, to jej przebieg jest dużo groźniejszy i może zakończyć się śmiercią pacjenta [5].

Przewlekłe powikłania cukrzycy

Nieleczona bądź leczona w nieprawidłowy sposób cukrzyca jest również przyczyną wielu przewlekłych powikłań, które mogą rozwijać się u pacjentów nawet przez długi czas. Nierzadko pojawiają się dopiero po kilku- lub nawet kilkunastu latach od zdiagnozowania choroby. Do przewlekłych powikłań cukrzycy należą:

• Nefropatia cukrzycowa 

Nefropatia cukrzycowa to strukturalne i czynnościowe zmiany w nerkach, których bezpośrednią przyczyną jest zbyt duży poziom glukozy we krwi. Towarzyszy jej stopniowy wzrost ilości białka w moczu, co w konsekwencji prowadzi do niewydolności nerek. Co więcej, czynnikami, które zwiększają ryzyko rozwoju nefropatii cukrzycowej, jest współistniejące nadciśnienie tętnicze oraz dieta obfitująca w białko, oraz sól [6].

• Neuropatia cukrzycowa 

W przebiegu cukrzycy dochodzi do zaburzeń metabolicznych oraz zmian w naczyniach krwionośnych, zaopatrujących komórki nerwowe w tlen i inne niezbędne składniki odżywcze. Konsekwencją tego jest uszkodzenie takich nerwów oraz rozwój neuropatii cukrzycowej. Najczęściej występującym rodzajem tego typu powikłania jest neuropatia obwodowa, która objawia się mrowieniem i drętwieniem stóp i dłoni, a także zanikiem w nich czucia. W zaawansowanym stadium rozwoju neuropatii cukrzycowej może występować silny i piekący ból, nasilający się głównie w nocy [7].

• Retinopatia cukrzycowa 

Niewyrównana hiperglikemia może również doprowadzić do rozwoju patologicznych zmian w siatkówce oka, zwanych retinopatią cukrzycową. Czynnikami, które zwiększają prawdopodobieństwo jej wystąpienia, jest współistniejące nadciśnienie tętnicze oraz zbyt wysokie stężenie kwasów tłuszczowych i cholesterolu we krwi. Postępująca retinopatia cukrzycowa prowadzi do stopniowego pogorszenia wzroku, a w końcu nawet do całkowitej ślepoty [8].

• Zespół stopy cukrzycowej 

W przebiegu cukrzycy, tak jak wspomniano powyżej, bardzo często dochodzi do uszkodzeń naczyń krwionośnych. Prowadzi to do zmniejszonego dopływu krwi do różnych tkanek i narządów, w tym również do stóp. W wyniku takiego niedostatecznego ukrwienia dochodzi do owrzodzenia stóp, głównie na podeszwie i na grzbiecie. Zespół stopy cukrzycowej może prowadzić nawet do martwicy, która nierzadko kończy się amputacją [9].

Powyższych powikłań da się uniknąć. Chorzy na cukrzycę powinni regularnie kontrolować rozwój ewentualnych powikłań u specjalistów — u okulisty, neurologa czy nefrologa. Niemniej ważna jest obserwacja swojego organizmu — nierzadko symptomy powyższych powikłań są niejednoznaczne, dlatego pacjenci powinni być szczególnie na nie wyczuleni.