Czym są odparzenia na stopach?

Odparzenia na stopach są reakcją skóry na równoczesne przegrzania skóry i nadmierną wilgotność wywołaną wzmożoną aktywnością gruczołów potowych. Dochodzące do tego tarcie skóry z przylegającym do niej powierzchniami powoduje powstanie stanu zapalnego skóry. Z reguły mogą pojawić się odparzenia palców u nóg lub stopy. W kolejnym etapie mogą pojawić się pęcherze, które pękając, tworzą bolesne, często sączące się rany. W rezultacie pacjent ma znacznie utrudnione poruszanie się i może odczuwać ból podczas noszenia obuwia [1,2].

Jakie są przyczyny powstawania odparzeń stóp?

Do głównych przyczyn odparzeń na stopach należą:

• stopy łatwo ulegają przegrzaniu, szczególnie podczas aktywności (np.spacery) w upalne dni;
• niewygodne, wykonane ze sztucznych materiałów lub źle dobrane obuwie znacznie zwiększa szansę powstawania odparzeń (zwiększone tarcie);
• nadmierna potliwość stóp (dodatkowo często potęgowana przez nieprzewiewne obuwie);
• nieodpowiedni, źle dobrany rozmiar obuwia;
• głównymi powodami powstawania odparzeń stóp są więc wysoka temperatura  i wilgotność powietrza, brak odpowiedniej wentylacji nóg oraz nadmierne tarcie stóp podczas poruszania się;
• jednak do powstawania odparzeń przyczynić się może również nadaktywność gruczołów potowych spowodowana np. chorobami lub nadmiernym stresem;
• kolejną przyczyną, związaną pośrednio z poceniem się stóp, jest niewłaściwa higiena, która również może znacznie przyczyniać się do powstawania odparzeń [1,3].

Jakie są objawy odparzenia stóp?

Odparzenia na stopach objawiają się w następujący sposób:

• zaczerwienienie, przekrwienie i obrzęk skóry stopy (symptomy stanu zapalnego);
• wysięk i zmiany skórne;
• ból, często z towarzyszącym świądem;
• oprócz stóp podobne odparzenia często można spotkać również pod pachami, w pachwinach i w okolicach biustu [1].

Jak rozróżnić odparzenie stopy z odciskiem czy nagniotkami?

• zarówno odparzenie stopy, jak i odcisk najczęściej powstają pod wpływem tarcia;
• odciski mają jednak zupełnie inny wygląd, są  to duże powierzchnie zrogowaciałego naskórka charakteryzujące się twardymi zgrubieniami na skórze;
• do odparzenia pięty bardzo podobne są nagniotki mające najczęściej stożkowaty kształt i rumień (rumień jest również charakterystyczny dla odparzenia) [1].

Jak zapobiegać odparzeniom na stopach?

• nosić odpowiednie obuwie, wykonane z oddychających materiałów np. naturalnej skóry;
• zadbać o odpowiedni rozmiar obuwia, buty najlepiej mierzyć po południu, kiedy stopy są zmęczone;
• lepiej unikać obuwia wykonanego z nieoddychających materiałów (większości syntetyków, w tym ekologicznej skóry);
• stosować oddychające bawełniane skarpetki, które będą wchłaniać pot, a jeżeli obuwie jest zakładane na bosą stopę, to stosować dezodoranty czy talk, które zmniejszą potliwość stóp;
• unikać przegrzania stóp, nie wychodzić na długie piesze wycieczki przy wysokich temperaturach w obuwiu, w którym może dojść do tarcia lub nadmiernego pocenia się stopy [1,2].

Co na odparzenia na stopach?

Aby nie mieć problemu z odparzeniami na stopach, warto zastosować działania profilaktyczne opisane powyżej. Jeżeli już pojawia się czerwone lub  białe odparzenia na stopach, nie warto ich zaniedbać. Nieleczone mogą doprowadzić do powstania bolesnych odcisków, czy nawet grzybicy.

Pierwszym krokiem po powrocie do domu powinno być ściągnięcie butów i skarpetek i bardzo dokładne umycie stóp i ich osuszenie. Aby noga mogła swobodnie „oddychać”, najlepiej w domu poruszać się w przewiewnych klapkach lub ciapach. Z domowych sposób, dużą skutecznością zmniejszania dolegliwości po odparzeniach stóp, wykazuje moczenie nóg. Stopy najlepiej moczyć w ciepłej wodzie z dodatkiem nadmanganianu potasu, wyciągu z rumianku, naparu z mięty, szałwi lub kory dębowej czy albo nieposłodzonej herbaty. Moczenie nóg powinno trwać kilka minut, po czym należy dokładnie je osuszyć, uważając jednak, aby nie podrażnić odparzonych miejsc.

Można również zastosować maść na odparzenia na stopach. Najlepiej sprawdzą się tłuste maści, zawierające tlenek cynku np. maść z tlenkiem cynku lub alantoinę np. Alantan. Alantoina działa łagodząco i przeciwzapalnie, a tlenek cynku ma właściwości kojące, leczą podrażnienia skóry czy redukujące zaczerwienienie i świąd. Nogi powinno się smarować na noc, aby maść miała możliwość działania. Aby nie pobrudzić pościeli tłustą maścią, warto zastosować luźne foliowe skarpetki po aplikacji leku. Jeżeli na stopach pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym, to należy zadbać o odpowiednią dezynfekcję, stosując np. środki zawierające oktenidynę (np. Octenisept). Po odpowiedniej dezynfekcji warto założyć dostępne w aptece opatrunki hydrożelowe lub hydrokoloidowe. W przypadku pacjentów, którzy mają problemy z leczeniem ran na skórze, np. w przebiegu cukrzycy, warto udać się do lekarza, który pomoże w rozwiązaniu tego problemu [1, 3].

Podsumowanie

Odparzenia na stopach dotknęły przynajmniej raz każdego. Część ludzi nie zwraca na nich uwagi, ponieważ poza drobnym dyskomfortem, w większości przypadków nie powodują poważniejszych problemów zdrowotnych. Co nie oznacza, że można je lekceważyć. U niektórych pacjentów mogą prowadzić do poważnych powikłań, których leczenie będzie znacznie bardziej skomplikowane. W takim razie można zadać pytanie: co zastosować na odparzone stopy? Zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać, niż leczyć. Nawet po fakcie warto dać stopom odpocząć i włożyć przewiewne, oddychające obuwie. Pomocne może być również moczenie nóg i zastosowanie odpowiednich maści.

Jaka jest najlepsza maść na odparzenia dla dorosłych i dzieci? Zdecydowanie najlepiej sprawdzą się tłuste maści, zawierające alantoinę lub tlenek cynku. Warto pamiętać również o odpowiednich plastrach hydrożelowych lub hydrokoloidowych.