Czym jest ból krzyża?

Ból krzyża to potoczne określenie na dolegliwości bólowe, które pojawiają się w dolnym odcinku pleców, czyli kręgosłupie lędźwiowo-krzyżowym. Często taki ból pleców określa się jako lumbago. Przyczyny bólu pleców mogą być różne. Często ból krzyża jest wynikiem przeciążenia układu kostno-mięśniowego i stanów skurczowych mięśni. Niekiedy może mieć też poważniejszą przyczynę, np. być objawem zwyrodnienia stawów.

Jak złagodzić ból krzyża?

W przypadku każdego schorzenia najlepiej jest leczyć przyczynę, a nie objawy. Jednak dane statystyczne wskazują, że nawet 95% przypadków bólu krzyża ma nieokreślone pochodzenie. Jak w takim razie złagodzić ból krzyża [1]?

Prawidłowa postawa

To dosyć prozaiczne stwierdzenie, ale bardzo często nieprawidłowa postawa jest przyczyną bólu krzyża. I nie chodzi tutaj o problemy medyczne, ale nasze przyzwyczajenia. Brak garbienia się i prawidłowa ergonomia pracy – podczas stania i siedzenia – są niezbędne do życia bez bólu pleców.

Ćwiczenia

Lata niezdrowych nawyków przekładają się na osłabienie naszych mięśni. W tym przypadku samo dbanie o prawidłową postawę może być niewystarczające. Nasze mięśnie mogą być słabe i spięte, dlatego nawet nagłe chodzenie i siedzenie prosto może przynieść odwrotny efekt.

Punkt pierwszy i drugi skłaniają nas do dbania o siebie, ale aby jeszcze bardziej nie cierpiał na tym organizm, to warto wybrać się do fizjoterapeuty, który stwierdzi, w jakiej kondycji są nasze mięśnie. Profesjonalista pomoże dobrać odpowiednie ćwiczenia oraz rozluźni gorset mięśniowy przy pomocy technik manualnych. Czasami nawet jedna wizyta może być skuteczna [2]!

Leki

Jeśli działania niefarmakologiczne nie przynoszą efektów, to często trzeba sięgnąć po leki. W zależności od nasilenia bólu wybiera się różne preparaty.

Co na ból krzyża?

Leki przeciwbólowe na ból pleców

Rekomendacje leczenia bólu krzyża zalecają włączenie Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych (NLPZ) lub paracetamolu (np. Apap). W przypadku NLPZ najczęściej stosuje się:

• ibuprofen (np. Ibum, Ibuprom, Nurofen Express Forte),
• diklofenak (np. Voltaren Max, Olfen Max, Itami, Voltaren Acti Forte),
• ketoprofen (np. Ketonal Active, Ketolek),
• deksketoprofen (np. Dexak),
• meloksykam (np. Opokan, Moilec),
• naproksen (np. Aleve) [1,2].

W przypadku silnego bólu warto zastosować połączenie leków przeciwbólowych działających miejscowo oraz ogólnie. Substancje lecznicze, takie jak diklofenak i etofenamat (np. Difortan, Traumon) dostępne są do smarowania miejscowo bez recepty.

Poniżej prezentujemy zestawienie wybranych leków na ból krzyża oraz zasady ich stosowania.

Ibuprom, tabletki powlekane, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka zawiera 200 mg ibuprofenu [3].

Stosowanie

• Dzieci od 6. do 9. roku życia i masie od 20 kg do 29 kg:
  • 1 tabletka co 8 godzin. Maksymalnie na dobę 3 tabletki.
• Dzieci od 10. do 12. roku życia i masie od 30 kg do 39 kg:
  • 1 tabletka co 6 godzin. Maksymalnie 4 tabletki na dobę.
• Dorośli i dzieci powyżej 12. roku życia (i masie ciała od 40 kg):
  • 2 tabletki co 8 godzin. Maksymalnie 6 tabletek na dobę.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Tabletki przeznaczone dla dzieci od 6. roku życia i powyżej 20 kg.
• Substancja rekomendowana w leczeniu bólu przez wytyczne.
• Nie stosować u pacjentów z czynną chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.
• Przeciwwskazany u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
• Ibuprofen w bardzo niewielkiej ilości przenika do mleka matki, więc krótka terapia w jak najmniejszej dawce nie jest przeciwwskazana, jednak należy zachować ostrożność – szczególnie u dzieci poniżej 3. miesiąca życia.

Voltaren Max, żel, lek bez recepty

Skład

• 1 gram żelu zawiera 23,2 mg diklofenaku dietyloamoniowego [4].

Stosowanie

• Miejscowo na powierzchni od 400 cm2 do 800 cm2 w ilości od 2 g do 4 g (owoc wiśni do rozmiarów orzecha włoskiego) 2 razy na dobę.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Żel przeznaczony dla osób od 14. roku życia.
• Nie stosować dłużej niż 7 dni. Po tym czasie i braku ustąpienia objawów zalecana konsultacja lekarska.
• Nie stosować podczas ciąży.
• W czasie karmienia piersią stosować jedynie na zlecenie lekarza.

Itami, plaster leczniczy, lek bez recepty

Skład

• 1 plaster zawiera 140 mg diklofenaku sodowego [5].

Stosowanie

1 plaster 2 razy na dobę.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Plastry przeznaczone dla ludzi od 16. roku życia.
• Nie stosować dłużej niż 7 dni. Po tym czasie i braku ustąpienia objawów zalecana konsultacja lekarska.
• Maksymalna dawka dobowa to 2 plastry, nawet jeśli leczonych miałoby być kilka miejsc.
• Nie stosować podczas ciąży.
• W czasie karmienia piersią stosować jedynie na zlecenie lekarza.

Voltaren Acti Forte, tabletki powlekane, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka zawiera 25 mg diklofenaku potasowego [6].

Stosowanie

• 1 tabletka co 4 do 6 godzin. Maksymalnie na dobę można przyjąć 3 tabletki.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Do stosowania od 14. roku życia.
• Nie stosować dłużej niż 5 dni. Po tym czasie i braku ustąpienia objawów zalecana konsultacja lekarska.
• Nie stosować podczas ciąży.
• W czasie karmienia piersią stosować jedynie na zlecenie lekarza.

Olfen Patch, plaster leczniczy, lek bez recepty

Skład

• 1 plaster zawiera 140 mg diklofenaku sodowego.

Stosowanie

• 1 plaster 2 razy na dobę.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Plastry przeznaczone dla ludzi od 16. roku życia.
• Nie stosować dłużej niż 7 dni. Po tym czasie i braku ustąpienia objawów zalecana konsultacja lekarska.
• Maksymalna dawka dobowa to 2 plastry, nawet jeśli leczonych miałoby być kilka miejsc.
• Nie stosować podczas III trymestru ciąży.
• W czasie karmienia piersią stosować jedynie na zlecenie lekarza.

Ketonal Active, kapsułki twarde, lek bez recepty

Skład

• 1 kapsułka zawiera 50 mg ketoprofenu [7].

Stosowanie

• 1 kapsułka co 8 godzin.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Nie stosować u osób poniżej 15. roku życia.
• Nie stosować dłużej niż 5 dni. Po tym czasie i braku ustąpienia objawów zalecana konsultacja lekarska.
• Bezwzględnie unikać u osób z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.
• Nie stosować u osób z niewydolnością nerek i wątroby.
• Nie stosować podczas ciąży i karmienia piersią.

Dexak , tabletki powlekane, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka zawiera 12,5 mg lub 25 mg deksketoprofenu z trometamolem [8].

Stosowanie

• 12,5 mg co 4 do 6 godzin lub 25 mg co 8 godzin. Maksymalnie na dobę można przyjąć 75 mg substancji.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Do stosowania jedynie u osób pełnoletnich.
• Najlepiej przyjąć 30 minut przed posiłkiem. Osiąga się wtedy najlepszy efekt działania leku.
• Nie stosować podczas ciąży i karmienia piersią.

Moilec, tabletki powlekane, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka zawiera 7,5 mg meloksykamu [9].

Stosowanie

• 1 tabletka na dobę.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Do stosowania u osób od 16. roku życia.
• Maksymalnie można stosować 7 dni bez konsultacji lekarskiej.
• Nie stosować podczas ciąży i karmienia piersią.

Aleve , tabletki powlekane, lek bez recepty

Skład

• 1 tabletka zawiera 220 mg naproksenu sodowego [10].

Stosowanie

• 1 tabletka 2 lub 3 razy na dobę.
• Można stosować w schemacie 2 tabletki a po 12 godzinach 1 tabletka.
• Maksymalnie na dobę można przyjąć 3 tabletki.

Wskazania

• Bóle o różnej etiologii o nasileniu słabym do umiarkowanego.

O produkcie

• Nie stosować u osób poniżej 16. roku życia.
• Do stosowania maksymalnie 10 dni bez konsultacji lekarskiej.
• Nie stosować podczas ciąży i karmienia piersią.

Leki zwiotczające mięśnie

Czasami ból i stany skurczowe bywają na tyle silne, że trzeba wspomóc się lekami zwiotczającymi mięśnie. Są to leki dostępne jedynie na receptę. W bólu krzyża stosuje się substancje takie, jak:

• tyzanidyna (np. Sirdalud),
• tolperyzon (np. Mydocalm, Mydocalm forte),
• pridinol (np. Myditin).

Sirdalud, tabletki powlekane, lek na receptę

Skład

• 1 tabletka zawiera 4 mg tyzanidyny [11].

Stosowanie

• Od 2 mg do 4 mg maksymalnie trzy razy na dobę.

Wskazania

• Bolesne skurcze mięśni oraz zwiększone napięcie mięśni w chorobach neurologicznych.

O produkcie

• Nie stosować u osób poniżej 18. roku życia.
• Tyzanidyna wykazuje wysoką zmienność międzyosobniczą, a dodatkowo wąski indeks terapeutyczny. Z tego powodu leczenie rozpoczyna się od minimalnej dawki i stopniowo zwiększa aż do osiągnięcia efektów.
  • Czasami pożądany efekt osiąga się, podając od 12 mg do 24 mg leku na dobę.
• Nie stosować więcej niż 36 mg na dobę.
• Jeśli pacjent stosował lek długotrwale, to należy powoli zmniejszać dawkę leku. Nagłe odstawienie może wywołać wzrost ciśnienia tętniczego krwi i tachykardię.
• Tyzanidyna może mieć niebezpieczne działanie na płód. Po przerwaniu terapii lekiem jeszcze przez minimum 1 dzień należy stosować skuteczną antykoncepcję.
• Nie stosować podczas ciąży i karmienia piersią.
• Może powodować uczucie senności lub zawroty głowy, dlatego nie należy prowadzić i obsługiwać maszyn mechanicznych podczas terapii.

Mydocalm Forte, tabletki powlekane, lek na receptę

Skład

• 1 tabletka zawiera 150 mg chlorowodorku tolperyzonu [12].

Stosowanie

• Od 1 do 3 tabletek na dobę.

Wskazania

• Leczenie spastyczności mięśni.

O produkcie

• Nie stosować u osób poniżej 18. roku życia.
• Lek popić szklanką wody, gdyż wypicie małej ilości wody podczas podania leku może osłabić jego działanie.
• Nie stosować podczas ciąży i karmienia piersią.

Myditin, tabletki powlekane, lek na receptę

Skład

• 1 tabletka zawiera 3,02 mg prydynolu [13].

Stosowanie

• Od 0,5 do 1 tabletki 3 razy na dobę.

Wskazania

• Bolesne skurcze mięśni.

O produkcie

• Nie stosować u osób poniżej 18. roku życia.
• Nie stosować u pacjentów z jaskrą i przerostem gruczołu krokowego.
• Nie stosować podczas ciąży i karmienia piersią.

Jakie są inne leki na ból krzyża?

Jeśli leki z grupy NLPZ oraz inne przeciwbólowe, a także leki zwiotczające mięśnie i fizjoterapia nie pomagają, to lekarz może rozważyć wprowadzenie innych leków.

W mocnych stanach bólowych można włączyć opioidy. Najczęściej stosuje się tramadol (np. Poltram, Tramal Retard). Można zastosować także połączenie tramadolu z paracetamolem, np. Doreta, Poltram Combo lub z deksketoprofenem, np. Skudexa [2].