W aptece można kupić gotową apteczkę pierwszej pomocy, jednak najczęściej będą tam tylko podstawowe wyroby medyczne do opatrzenia rany. Oczywiście lepiej mieć taką niż żadną, jednak warto skompletować domową apteczkę, do której dodamy jeszcze kilka innych, potrzebnych leków i opatrunków. Natomiast gotowe apteczki nadal będą dobrym wyborem, np. do samochodu. W takim przypadku nie powinniśmy umieszczać w niej leków, ze względu na duże wahania temperatury w bagażniku auta, które mogłyby sprawić, że będą one niezdatne do stosowania.

Preparaty do dezynfekcji w domowej apteczce

Pierwsza rzecz, jaka kojarzy się z domową, pierwszą pomocą przy zranieniu to dezynfekcja rany. Jest to niezwykle ważne, aby oczyścić ją przed zaopatrzeniem. Dzięki temu unikniemy wielu niepożądanych komplikacji, które mogą skutkować rozwojem bakterii i zakażeniem.

Dobór odpowiedniego środka do dezynfekcji jest ważny. Powinniśmy wybrać preparat, który działa na jak najszersze spektrum drobnoustrojów. Idealnym kandydatem są leki zawierające oktenidynę i fenoksyetanol, np. Oktaseptal lub Octenisept. Substancje te działają przeciwbakteryjnie (na bakterie Gram- i Gram+), przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo. Nie powodują pieczenia po aplikacji na ranę. W celu poprawnego działania leku należy obficie spryskać zranione miejsce i najbliższą okolicę oraz pozostawić roztwór na 1 minutę. Co więcej, oktenidyna jest zalecana w wytycznych dotyczących przewlekłego leczenia ran. Jest dużo lepszym wyborem niż popularny spirytus salicylowy, woda utleniona lub mleczan etakrydyny (Rivanol) [1,2].

Pamiętaj o przemyciu rany!

W domowej apteczce warto mieć kilka ampułek soli fizjologicznej (0,9% NaCl). Dzięki niej bezpiecznie i w sposób jałowy przemyjemy ranę z zabrudzeń i wypłuczemy pozostałości środka do dezynfekcji. W przypadku zwykłego skaleczenia ma to mniejsze znaczenie, ale przy ranach przewlekłych warto pamiętać, aby nie pozostawiać środka do dezynfekcji dłużej, niż jest to potrzebne – jego nagromadzenie się może nie być korzystne dla pacjenta [1].

Sól fizjologiczną można używać bez ograniczeń wiekowych. Idealnie sprawdzi się do przepłukania oczu w przypadku dostania się tam ciała obcego. Sól fizjologiczną warto mieć także, aby przeprowadzić nebulizację przy chorobach dróg oddechowych. Więcej o nebulizacji dowiesz się z naszych artykułów: Nebulizacja i 11 rzeczy, które musisz wiedzieć o nebulizatorach oraz Nebulizacja preparatami na receptę.

Czym najlepiej zaopatrzyć ranę?

Po prawidłowej dezynfekcji musimy odpowiednio zaopatrzyć ranę. Na tym etapie wiele zależy od rodzaju rany. Jeśli jest to niewielkie skaleczenie i otarcie, to bardzo dobre okażą się zestawy plastrów uniwersalnych. W domowej apteczce warto mieć pojedyncze plastry uniwersalne oraz plastry do cięcia, które występują najczęściej w wielkościach: 1 m x 8 cm i 1 m x 6 cm. Dzięki temu łatwo dobierzemy odpowiedni rozmiar do rany. Takie opatrunki w niewielkim stopniu chłoną także wysięk.

Według mnie w domowej apteczce warto mieć także specjalistyczne opatrunki. Na lekkie rany cięte, skaleczenia czy otarcia dobrym wyborem będzie opatrunek z folii poliuretowanej – hydrofilm (second-skin). To przezroczysty, samoprzylepny i jałowy opatrunek. Nie przepuszcza wody i drobnoustrojów do rany natomiast pozwala na wymianę gazową i obserwację rany. Można się z nimi również myć, gdyż są wodoodporne.

Domowa apteczka i większe rany

W przypadku poważniejszych ran, gdzie cięcie lub otarcie jest rozległe, często zwykły plaster opatrunkowy nie wystarczy. W celu odpowiedniego odizolowania rany od środowiska zewnętrznego, trzeba zastosować kompresy jałowe z gazy lub gazę jałową, dlatego warto mieć w domowej apteczce kilka sztuk z każdego rozmiaru.

Niestety gaza po pewnym czasie przyklei się do gojącej się tkanki i będzie trudna do odklejenia. Jej oderwanie spowoduje uszkodzenie tkanki, co wydłuży proces rekonwalescencji. W domowej apteczce warto mieć kilka sztuk opatrunków specjalistycznych impregnowanych maścią. Zakłada się je bezpośrednio na ranę, a dopiero na nie opatrunek wtórny, np. kompres jałowy z gazy. Dzięki temu utrzymujemy wilgotne środowisko rany i przeciwdziałamy przyklejaniu się do niej kompresu. Przykładowe opatrunki to Bactigras (z parafiną oraz chlorheksydyną) lub Grassolind (nasączony maścią).

Więcej o opatrunkach specjalistycznych dowiesz się z poniższego artykułu:

• Opatrunki specjalistyczne to nie gaza i kompres

Wyroby medyczne do przymocowania opatrunku w domowej apteczce

W domowej apteczce powinniśmy mieć także zestaw bandaży, opasek i przylepców do prawidłowego przymocowania opatrunku. Warto mieć klasyczne bandaże dziane i elastyczne oraz kohezyjne. Te ostatnie nie wymagają, np. zapinek do mocowania bandaża, a są “samoprzylepne”. W przypadku przylepców najlepiej mieć różne rozmiary papierowych i np. jedwabnych.

Oparzenie i domowa apteczka

W warunkach domowych mogą zdarzyć się również oparzenia. Domowa apteczka powinna zawierać produkty, które pomogą nam je odpowiednio opatrzyć. Idealne są do tego opatrunki hydrożelowe, które chłodzą, ale jednocześnie nie wychładzają nadmiernie rany. Efekt chłodzenia utrzymują dłużej niż klasyczne chłodzenie oparzonego miejsca pod wodą, a w dodatku są jałowe.

Drugi produkt o działaniu łagodzącym na oparzenia to pantenol w piance.

Czytaj więcej: Jaką piankę z panthenolem po opalaniu wybrać?

Domowa apteczka to również leki!

Oprócz wyrobów medycznych do opatrywania ran, w domowej apteczce powinniśmy mieć także podstawowy zestaw leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, przeciwgorączkowych.

Najbardziej uniwersalny jest paracetamol, który działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. W zależności od wieku domowników warto mieć tabletki, syrop lub czopki. Oprócz paracetamolu warto posiadać także ibuprofen, który dodatkowo działa przeciwzapalnie. O dokładnym dawkowaniu paracetamolu i ibuprofenu dowiesz się z naszego artykułu: Najlepszy lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy.

Jeśli jesteś alergikiem to dobrze mieć pod ręką leki przeciwalergiczne. W aptece znajdziesz wiele leków dostępnych bez recepty, a z naszego artykułu dowiesz się więcej o ich dawkowaniu: Aleric Deslo, Allegra, czy Zyrtec? Poznaj leki przeciwalergiczne dostępne bez recepty!

Inne produkty, które warto mieć w domowej apteczce

Oprócz leków i wyrobów medycznych do opatrywania ran warto mieć w domowej apteczce jeszcze inne produkty, takie jak:

• rękawiczki nitrylowe w różnych rozmiarach,
• pęseta oraz nożyczki jałowe (do mocowania i przecinania opatrunków),
• termometr bezrtęciowy, elektroniczny lub elektroniczny i bezdotykowy,
• chustę trójkątną i temblak (do unieruchomienia kończyny po złamaniu),
• jednorazową maskę do sztucznego oddychania (pocket-mask),
• ochronne maseczki chirurgiczne,
• instrukcję resuscytacji krążeniowo-oddechowej,
• koc termiczny (srebrno-złoty).

Co musisz jeszcze wiedzieć o domowej apteczce?

Kompletując domową apteczkę, pamiętaj jeszcze o kilku zasadach:

• Domową apteczkę trzymaj poza zasięgiem dzieci.
• W domowej apteczce znajdują się leki. Zapewnij im prawidłowe warunki przechowywania. Trzymaj ją w miejscu zacienionym i w temperaturze poniżej 25 °C. Nie umieszczaj jej w kuchni. Najlepszym miejscem będzie sypialnia.
• Sprawdzaj termin ważności wyrobów medycznych i leków. Nie używaj produktów przeterminowanych.
• Pamiętaj, że syropy z paracetamolem i ibuprofenem mają określoną datę ważności po otwarciu – pamiętaj o tym!

Przykładowy zestaw domowej apteczki

Poniżej znajduje się przykładowe wyposażenie domowej apteczki:

• Kompresy jałowe z gazy 5×5 cm, 7×7 cm, 9×9 cm – po 3 sztuki.
• Gaza jałowa ½ m2 i 1 m2 – 2 sztuki.
• Opaska dziana 4 m x 5 cm, 4 m x 10 cm, 4m x 15 cm – po 3 sztuki.
• Opaska elastyczna – różne rozmiary – po 3 sztuki.
• Bandaż kohezyjny – różne rozmiary – po 3 sztuki.
• Zestaw plastrów uniwersalnych.
• Zestaw plastrów do cięcia 1 m x 8 cm i 1 m x 6 cm.
• Przylepiec papierowy oraz jedwabny – różne rozmiary – po 1 sztuce.
• Preparaty do dezynfekcji:
  • Oktaseptal lub Octenisept.
  • Gaziki jałowe nasączone alkoholem izopropylowym – 10 sztuk.
• Sól fizjologiczna – 10 ampułek.
• Spirytus salicylowy i woda utleniona.
• Opatrunki specjalistyczne:
  • Bactigras 10 cm x 10 cm – 2 sztuki.
  • Grassolind 10 cm x 10 cm – 2 sztuki.
  • Aqua-Gel – różne rozmiary – 3 sztuki.
  • Hydrofilm – 2 sztuki.
• Chusta trójkątna – 3 sztuki.
• Temblak.
• Jałowa pęseta.
• Jałowe nożyczki.
• Koc termiczny.
• Termometr.
• Rękawiczki nitrylowe – różne rozmiary – po 3 pary.
• Leki:
  • Paracetamol i ibuprofen:
    • tabletki,
    • zawiesina w syropie i czopki (w zależności od wieku).
  • Przeciwalergiczne:
    • Tabletki (np. Aleric Deslo Active, Lirra Gem, Contrahist Allergy).
    • Krople, np. Fenistil.
    • Syrop, np. Duozinal.
    • Żel, np. Foxill, Fenistil.
    • Maść z hydrokortyzonem.
  • Rozkurczowe, np. No-Spa Max, Buscopan.
• Jednorazowa maska do sztucznego oddychania.
• Ochronne maseczki chirurgiczne – 10 sztuk.
• Instrukcja udzielania pierwszej pomocy.