Kołatanie serca to zaburzenie rytmu serca. Może objawiać się przyspieszeniem jego pracy, zwiększonym odczuwaniem jego pracy (”biciem”) lub zmienionym (subiektywnie niewłaściwym odczuwaniem) jego pracy. Czasem pacjenci określają to jako „odczucie, że mam serce”. Kołatanie serca może wystąpić zarówno u osób zdrowych jak i obciążonych chorobami układu sercowo-naczyniowego, lub być symptomem poważnej choroby serca. Niekiedy kołatanie może być odczuwane nie w okolicy serca a w okolicy szyi.

Jak pracuje serce?

W warunkach fizjologicznych serce pracuje rytmicznie, wykonując około 70 uderzeń na minutę. Jego praca zwiększa się wraz ze wzrostem aktywności fizycznej.

Pracę serca warunkuje węzeł zatokowy, zlokalizowany w prawym przedsionku. Powoduje on skurcz przedsionków, a następnie komór i krew wtłaczana jest do tętnic, a następnie rozprowadzana do wszystkich komórek ciała. Krew bogata w tlen i substancje odżywcze oddaje go komórkom i wraca do serca żyłami, by ponownie z serca dostać się do płuc.

Jakie są przyczyny kołatania serca?

Nieprawidłowe bicie serca może mieć kilka przyczyn. Może wywołać je stres, silne emocje, zimno, a także niektóre leki i substancje toksyczne. Także nieprawidłowy poziom elektrolitów (potasu, magnezu i wapnia), choroby tarczycy oraz ciąża mogą wpływać na pojawienie się kołatania serca.

Najważniejsze, aby nieprawidłową pracę serca zdiagnozować. Może być ona skutkiem wyjątkowej sytuacji, ale może też być zwiastunem poważnej choroby.

Leki bez recepty na kołatanie serca — co można kupić w aptece?

Preparaty ziołowe

W przypadku zdrowego pacjenta kołatanie serca może być przyczyną stresu. Pomocne mogą okazać się leki ziołowe, które zmniejszają napięcie nerwowe i ukoją stres. Do substancji leczniczych stosowanych bez recepty należą:

• wyciąg z kozłka lekarskiego,
• melisy,
• różeńca górskiego,
• męczennicy.

Stosuje się je w stanach napięcia nerwowego, stresu, stanów lękowych czy problemów z zasypianiem. Niektóre z ziół należy ostrożnie stosować u osób stosujących leki na receptę. Na przykład wyciąg z różeńca jest inhibitorem enzymów mikrosomalnych i może hamować metabolizm innych, stosowanych leków, zwiększając ich stężenie w surowicy i oprócz działania farmakologicznego wywołać niekorzystne działania uboczne.

Korzeń kozłka lekarskiego, czyli waleriany jest bezpiecznym surowcem i dobrze znosi nadmierną nerwowość i pobudzenie. Sprzyja ukojeniu układu nerwowego, a w konsekwencji może zmniejszać objawy kołatania serca.

Magnez a objawy kołatania serca

Magnez jest makroelementem ważnym dla naszego organizmu. Wpływa on kojąco na układ nerwowy i napięcie mięśni. Jest kofaktorem wielu reakcji enzymatycznych warunkujących prawidłowe funkcjonowanie tkanek i narządów. Jego niedobór może wywołać rozdrażnienie i zwiększoną nerwowość. Jego zbyt niski poziom wpływa również na pracę serca. Dlatego wyrównanie niedoborów może zmniejszyć uciążliwe dolegliwości w postaci niemiarowej pracy serca. Warto skonsultować się z lekarzem i przed rozpoczęciem suplementacji określić jego poziom w surowicy krwi.

Leki z przepisu lekarza na kołatanie serca

Jest kilka grup leków, które lekarz po określonej diagnostyce może przepisać na wyrównanie pracy serca. Należą do nich:

• B-blokery-czyli leki blokujące receptory B1 w sercu
• leki antyarytmiczne
• blokery kanałów wapniowych (werapamil i diltiazem)

Beta-blokery na kołatanie serca

B-blokery poprzez blokowanie receptorów B1 w sercu blokują przekaźnictwo adrenergiczne i zmniejszają pobudzenie serca. Następuje spowolnienie jego pracy i tym samym objawy kołatania serca zmniejszają się i ustępują.

B-blokery są lekami o wielu zastosowaniach, ponieważ oprócz rozkurczu mięśni gładkich naczyń krwionośnych i obniżaniu wartości ciśnienia tętniczego są stosowane w leczeniu choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego i jego niewydolności.

Jednym z pierwszych odkrytych B-blokerów był propranolol. Jest to nieselektywny B-Bloker, często stosowany w zmniejszaniu napięcia adrenergicznego w stanach stresu i silnych emocji. Działa poprzez zwolnienie częstości skurczów serca, tym samym zmniejszając objawy kołatania. Lek stosuje się codziennie, w dawkach podzielonych, kontrolując ciśnienie tętnicze krwi. Pełnia jego działania pojawia się po około dwóch tygodniach regularnego stosowania. Należy pamiętać, żeby odstawiać go stopniowo, zmniejszając dawkę dobową.

Innymi B-blokerami stosowanymi w leczeniu niemiarowej pracy serca są:

• sotalol
• bisoprolol
• acebutolol
• atenolol
• metoprolol

Kolejną grupą są leki przeciwarytmiczne. Zmniejszają one próg pobudliwości mięśnia sercowego. Stosowane są w różnego rodzaju zaburzeniach rytmu serca, a także w zapobieganiu długotrwałego migotania przedsionków.

Leki te dobiera specjalista kardiolog, często w warunkach szpitalnych, pod kontrolą EKG.

Do często stosowanych leków przeciwarytmicznych zaliczamy:

• propafenon
• amiodaron
• lidokaina
• dronedaron

Należy pamiętać, że każdy lek antyarytmiczny ma ryzyko wywołania niemiarowości. Obarczone są one wieloma działaniami niepożądanymi, pacjent powinien być pod ścisłą kontrolą lekarską podczas leczenia.

Istotnymi zaleceniami dla pacjentów leczonych antyarytmicznie są:

• unikanie leków wydłużających odcinek QT (n.p.niektóre antybiotyki: klarytromycyna, erytromycyna)
• utrzymywanie wyrównanego poziomu potasu w surowicy krwi (hipokaliemia sprzyja wystąpieniu niemiarowości)
• unikanie ciągłego i intensywnego wysiłku fizycznego
• unikanie niektórych sportów wyczynowych
• w miarę możliwości wyeliminowanie sygnałów dźwiękowych powodujących przyspieszenie pracy serca i arytmię (specyficzny dźwięk dzwonka telefonu lub budzika)
• niezależnie od leczenia inwazyjnego stosowanie B-blokerów (preferowany propranolol i nadolol, także atenolol)

Blokery kanałów wapniowych 

Przedstawicieli blokerów kanałów wapniowych również stosuje się w zaburzeniach rytmu serca. Należą one do klasy IV podziału leków antyarytmicznych wg Vaughana Williamsa.

Zmniejszają one siłę skurczu mięśnia sercowego oraz wpływają również na zmniejszenie przewodzenia przedsionkowo-komorowego oraz częstości skurczów serca. Werapamil wydłuża znacznie czas ponownego otwarcia kanałów wapniowych, dzięki temu wyraźnie zmniejsza się przewodzenie przedsionkowo-komorowe i zmniejsza się rytm pracy serca. Diltiazem działa na serce podobnie jak werapamil, ale słabiej. Oba leki więc działają przeciwarytmicznie.

Poza zastosowaniem w leczeniu arytmii są stosowane w leczeniu choroby nadciśnieniowej i choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego. 

Co warto wziąć na kołatanie serca?

Kołatanie serca to nieprzyjemne odczucie, związane z jego niewłaściwą pracą. Mimo różnych jego przyczyn nie należy go lekceważyć. Ważna jest diagnostyka i w przypadku konsultacji lekarskiej stosowanie się do zaleceń.

Bez recepty są dostępne surowce roślinne oraz leki i suplementy diety, których zasadność stosowania należy skonsultować z farmaceutą.