Ból ucha — przyczyny. Gdzie leży źródło?

Ból ucha, zwany inaczej otalgią, to specyficzny rodzaj dolegliwości. Występuje często u osób z różnymi schorzeniami w obrębie głowy i/lub szyi. Jest jednym z częstszych symptomów zgłaszanych w gabinetach otolaryngologicznych. Przyczyn powstawania bólu ucha jest wiele, a co więcej — często są trudne do ustalenia. Znalezienie źródła bólu jest kluczowym zadaniem lekarza, do którego zgłasza się pacjent z opisanymi dolegliwościami [1].

Istnieją dwa podstawowe typy bólu ucha. Otalgia pierwotna — pierwszy typ — występuje wówczas, gdy przyczyna dolegliwości bólowych znajduje się w samym uchu. Jego źródłem jest zazwyczaj trwający proces zapalny, uraz, bądź niekiedy nawet nowotwór. W sytuacji, gdy ból ucha pochodzi z uszkodzeń innych narządów głowy lub szyi, wówczas mówimy o otalgii wtórnej [2].

Otalgia pierwotna jest statystycznie znacznie częstszym problemem niż otalgia wtórna. Może występować u pacjentów w każdym wieku, niemniej choroby ucha zewnętrznego częściej dotyczą dorosłych, dzieci zaś — ostre zapalenia ucha środkowego. Pierwotny ból ucha może być spowodowany urazami przewodu słuchowego lub błony bębenkowej, oparzeniami bądź odmrożeniami, krwiakami, a nawet ciałami obcymi umiejscowionymi w okolicach błony bębenkowej [1].

Inne przyczyny bólu ucha to:

1. Infekcja ucha środkowego (zapalenie ucha środkowego);
2. Nagromadzenie woskowiny w uchu;
3. Uszkodzenie błony bębenkowej;
4. Zapalenie zatok;
5. Zapalenie gardła;
6. Infekcja górnych dróg oddechowych;
7. Reakcja alergiczna;
8. Zapalenie migdałków;
9. Nadmierne narażenie na hałas lub głośne dźwięki.

Jak się diagnozuje ból ucha?

Diagnoza bólu ucha zazwyczaj wymaga badania lekarskiego. Lekarz będzie pytał pacjenta o jego objawy, historię choroby oraz o możliwość narażenia na hałas. Następnie dokona on fizycznego badania ucha, aby sprawdzić, czy istnieją oznaki infekcji, takie jak obrzęk, zaczerwienienie lub wydzielanie płynu. Lekarz może również skorzystać z otoskopu, aby przyjrzeć się wnętrzu ucha i sprawdzić błonę bębenkową pod kątem oznak uszkodzeń lub stanu zapalnego. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak test słuchu lub badania obrazowe, aby pomóc określić przyczynę bólu ucha.

Co na ból ucha? Jak leczyć tę dolegliwość?

Lek na ból ucha to bardzo szerokie, nieco enigmatyczne, pojęcie. Jest bowiem wiele potencjalnych źródeł tej dolegliwości, a każde z nich wymaga innego leczenia. Jeśli ból wynika z trwającego procesu zapalnego (np. w uchu zewnętrznym lub środkowym), sytuacja jest prosta — należy wdrożyć lek przeciwzapalny i przeciwbólowy. Tymczasem, gdy mamy do czynienia z otalgią wtórną, która rzutuje na ucho z okolic głowy, szyi lub klatki piersiowej, wówczas przypadek ten staje się dużo bardziej skomplikowany i wymaga szerokiej diagnostyki.

Co stosować na bolące ucho? Poznaj preparaty z apteki na ból ucha bez recepty

Tabletki na ból ucha

W leczeniu bólu ucha można zastosować doustne leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol (Apap, Panadol, Efferalgan) czy ibuprofen (Ibuprom, Nurofen, Ibum), który wykazuje także działanie przeciwzapalne.

Spraye z ksylometazoliną i oksymetazoliną na bolące ucho

Nierzadko specjaliści zalecają stosowanie leków obkurczających błonę śluzową nosa i nosogardła, dzięki którym możliwe jest udrożnienie gardłowego ujścia trąbki słuchowej. Są to m.in. oksymetazolina (Acatar Control spray, Nasivin spray, Oxalin) i ksylometazolina (Otrivin, Sudafed Xylospray HA, Nasic, Xylorin). Niekiedy konieczne może okazać się wdrożenie antybiotykoterapii — doustnej lub miejscowej [3].

Krople do uszu o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym

Salicylan choliny to pochodna kwasu salicylowego o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Związek ten występuje w kroplach do uszu:

1. Otinum;

2. Ototalgin [4].

Oba produkty zawierają o,2g/g substancji czynnej.

Lista leków jest — niestety — wyjątkowo krótka. Rynek obfituje natomiast w różnorodne wyroby medyczne, które można nabyć w aptece bez recepty. Ich lista z podziałem na poszczególne składniki znajduje się poniżej.

Miejscowo znieczulające krople do uszu

Na rynku istnieją krople do uszu zawierające także środki miejscowo znieczulające. Jednym z nich jest produkt o nazwie Lix — wyrób medyczny z lidokainą. Związek ten hamuje przewodzenie bodźców w miejscu podania, dzięki czemu znosi odczuwanie bólu. Ze względu na status tego produktu (wyrób medyczny), nie wiadomo ile substancji czynnej, rzeczywiście znajduje się w kroplach. Nie wiemy zatem, czy ilość lidokainy jest wystarczająca, aby osiągnąć efekt terapeutyczny. Niemniej producent deklaruje, że krople Lix zmniejszają odczuwanie bólu.

Łagodzące krople do ucha z pantenolem

Na rynku obecne są także produkty do uszu z pantenolem. Związek ten wykazuje działanie regenerujące i łagodzące. Dolgit med to wyrób medyczny w postaci kropli do ucha zawierający właśnie tę substancję. Choć producent deklaruje, że krople działają przeciwbólowo, to nie posiadają one żadnego składnika o takim działaniu. Co więcej, ze względu na status wyrobu medycznego, nie są określone konkretne ilości poszczególnych składników kropli.

Krople z nanokoloidami srebra i miedzi

Ze względu na obecność jonów srebra, mają zdolność zakłócania rozwoju chorobotwórczych drobnoustrojów. Z kolei jony miedzi posiadają komponentę przeciwgrzybiczą. Na rynku dostępne są następujące preparaty, oba o statusie wyrobu medycznego:

1.Otillan Med;

2. Otoargent.

Choć producenci powyższych kropli sugerują, że mogą one działać przeciwbólowo, to żaden ze składników nie wykazuje takiego działania. Obecność jonów miedzi i srebra pomaga ograniczyć rozwój patogenów. Niemniej ze względu na fakt, że producent nie podaje dokładnej zawartości tych pierwiastków, nie jesteśmy w stanie ocenić, czy ich ilość jest wystarczająca do osiągnięcia efektu terapeutycznego [5].

Spraye i krople z olejkami eterycznymi

Olejki eteryczne to częsty składnik sprayów do uszu. Chociaż producenci często przypisują im działanie przeciwbólowe, to olejki zazwyczaj nie posiadają takiej komponenty. Mają one natomiast hamujący wpływ na rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów, dzięki czemu mogą być stosowane profilaktycznie bądź wspomagająco. Niektóre z nich mogą posiadać także niewielką komponentę przeciwzapalną. Niemniej, aby olejki eteryczne mogły działać w dany sposób i wykazywać konkretny efekt zdrowotny, muszą występować w określonych ilościach. Niestety wszystkie preparaty do ucha z olejkami eterycznymi mają status wyrobu medycznego, w związku z czym ich producent nie jest zobligowany do podawania konkretnej zawartości. Oznacza to, że nigdy nie mamy pewności, czy ich ilość w danym produkcie jest wystarczająca, by mogła realnie nam pomóc.

AkusTone Alert

Wyrób medyczny w postaci kropli do uszu. Zawiera m.in. glicerol pomagający usunąć woskowinę, a także olejek z drzewa herbacianego oraz olejek geraniowy, które hamują rozwój drobnoustrojów. Z kolei chlorek cetylopirydyniowy ma właściwości antyseptyczne. Producent informuje, że spray ten może łagodzić ból ucha, jednak żaden z jego składników nie wykazuje takiego działania.

Fonix Ból Uszu

Spray ten to wyrób medyczny, składający się w głównej mierze z olejów: z liści oliwki europejskiej, sezamowego, z liści murraya Koeniga, z liści cynamonu czy olejku miętowego. Działają one przede wszystkim hamująco na rozwój patogennych mikroorganizmów w obrębie ucha. Co więcej, wyrób medyczny zawiera również bisabolol, działający przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Chociaż związek ten faktycznie może zredukować odczuwany ból ucha, to producent nie podaje jego rzeczywistej ilości. W związku z tym nie wiemy, czy dawka tej substancji aktywnej jest wystarczająca, aby wywołać efekt terapeutyczny.

Ucholek Forte

Jest to wyrób medyczny w formie kropli lub sprayu. Składa się z wyciągów olejowych: z nagietka, dziurawca, czy czosnkowego. Wyciągi te posiadają niewielkie działanie przeciwzapalne oraz kojące i regenerujące. Mogą być stosowane jako dodatek do właściwej terapii. Ze względu na fakt, że jest to wyrób medyczny, nie mamy informacji o rzeczywistej zawartości poszczególnych składników.

Ucholek

Wyrób medyczny w formie kropli do uszu. Składa się przede wszystkim z olejku goździkowego i geraniowego. Działają one na chorobotwórcze drobnoustroje, hamując ich rozwój. Chociaż producent deklaruje, że stosowanie tych kropli uśmierza ból, nie posiadają one żadnego składnika o takim działaniu. Tak jak w przypadku innych wyrobów medycznych, nie ma informacji na temat zawartości poszczególnym składników.

Otoxaral

To wyrób medyczny w formie kropli do uszu. Zawiera m.in. olejek terpentynowy, olejek geraniowy i lawendowy, które hamują rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów. Producent deklaruje, że wyrób ten zmniejsza ból, niemniej żaden ze składników nie wykazuje działania przeciwbólowego. Brak informacji na temat dokładnej zawartości poszczególnych składników wyrobu.

Domowe sposoby na ból ucha. Jak można sobie pomóc?

Choć zawsze zalecamy konsultację z lekarzem w przypadku bólu ucha, istnieją także niektóre domowe sposoby, które mogą przynieść ulgę. Oto kilka z nich:

1. Stosowanie ciepłego kompresu: Nałożenie ciepłego kompresu lub ciepłego ręcznika na bolące ucho może pomóc w złagodzeniu bólu. Upewnij się, że kompres jest odpowiednio ciepły, ale nie gorący, aby uniknąć oparzeń.
2. Unikanie narażenia na hałas: Hałas może podrażniać ucho i nasilać ból, dlatego ważne jest unikanie głośnych dźwięków lub używanie zatyczek do uszu, jeśli jesteś narażony na hałas.

Jednakże, pamiętaj, że domowe sposoby mogą przynieść tylko tymczasową ulgę i to tylko w niektórych przypadkach.

Co stosować na ból ucha w ciąży?

Ból ucha w ciąży zazwyczaj wymaga takiego samego postępowania, co u pozostałych pacjentów. Stosowane leki wykazują działanie głównie miejscowe, w związku z czym nie ma ryzyka, że przedostaną się one do krwi, a tym samym do płodu. Niemniej, każdorazowe przyjęcie nowego leku przez ciężarną warto skonsultować z lekarzem lub farmaceutą [5].

Kiedy pójść do lekarza z bólem ucha?

Warto wybrać się do lekarza z bólem ucha, jeśli dodatkowo występują takie symptomy jak: sztywny kark, senność lub zmniejszona czujność, nudności lub wymioty, gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza, niedawny uraz ucha lub głowy. Ponadto, jeśli ból ucha trwa dłużej niż 24-48 godzin, to również należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to być oznaką infekcji lub poważniejszej choroby. Warto pamiętać, że każdy przypadek bólu ucha jest inny i tylko lekarz jest w stanie dokładnie określić, kiedy konieczne jest leczenie medyczne.

Profilaktyka bólu ucha. 5 zasad profilaktycznych, aby uniknąć kłującego bólu

Oto kilka zasad profilaktycznych, które pomogą Ci uniknąć bólu ucha:

1. Unikaj zapaleń gardła: Zapalenie gardła może prowadzić do zapalenia ucha, ponieważ obie dolegliwości są ze sobą połączone. Aby uniknąć zapalenia gardła, ograniczaj kontakt z osobami chorującymi na grypę lub przeziębienie, myj regularnie ręce i unikaj dotykania oczu, nosa i ust.
2. Przestrzegaj zasad higieny: Higiena jest kluczowa w zapobieganiu chorobom ucha. Regularnie myj swoje uszy wodą. Nie próbuj czyścić uszu patykami lub innymi ostrymi narzędziami, ponieważ może to uszkodzić skórę wewnątrz ucha i prowadzić do infekcji.
3. Unikaj hałasu: Zbyt głośne dźwięki mogą spowodować szkodliwe skutki dla twojego słuchu. Przy pracach głośnych, takich jak pracowanie przy sprzęcie głośno pracującym stosuj słuchawki lub zatyczki do uszu, aby zminimalizować ryzyko uszkodzeń słuchu.
4. Leczenie infekcji: Jeśli już masz infekcję ucha, konieczne jest leczenie. Unikaj długotrwałego przechodzenia choroby, ponieważ może to prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń ucha. Słuchaj zaleceń lekarza i realizuj zalecenia dotyczące leków przepisanych na infekcję ucha.
5. Odpoczywaj: Jeśli jesteś zmęczony, organizm może być bardziej podatny na choroby i infekcje. Codzienne odpowiednie odpoczywanie i spanie może pomóc w wzmocnieniu układu odpornościowego i zapobiegać chorobom ucha.