Skąd bierze się uczucie drętwienia kończyn?

Podczas gdy nerw jest ściśnięty, tak samo są też tętnice, które dostarczają krew do nerwu. Nerw nie może działać długo bez stałego dopływu tlenu i glukozy. Nieprawidłowe ukrwienie przeszkadza nerwowi w wysyłaniu sygnałów i powoduje, że kończyna „zasypia”. Kiedy ucisk zostanie zmniejszony, komórki nerwowe zaczynają się budzić i ponownie zaczynają otrzymywać impulsy. Układ nerwowy staje się nadaktywny. Właśnie w tym momencie odczuwamy nieprzyjemne uczucie mrowienia.

Drętwienie i mrowienie w nogach – przyczyny. Skąd się bierze ta dolegliwość?

Wrażenia czuciowe z dowolnej części ciała są odbierane przez receptory czuciowe w skórze, a następnie za pomocą obwodowych nerwów czuciowych trafiają aż do rdzenia kręgowego i mózgu. Nieprawidłowości w przewodzeniu impulsów nerwowych na jakimkolwiek etapie (spowodowane uszkodzeniem nerwów, rdzenia kręgowego lub mózgu) powodują pojawienie się uczucia drętwienia — parestezje. W zależności od schorzenia może ono objawiać się w obydwu nogach, jednej nodze lub tylko jej części.

Drętwienie nóg – objaw choroby o podłożu neurologicznym

Przewlekłe lub nawracające parestezje na ogół są znakiem choroby neurologicznej, lub urazowych uszkodzeń nerwów obwodowych. Często drętwienie nóg i stóp spowodowane jest zmianami w odcinku lędźwiowym i krzyżowym kręgosłupa:

• Ucisk korzeni nerwowych najczęściej spowodowany przez dyskopatie (choroby zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego, czyli tzw. wypadnięty dysk), a w konsekwencji powodujący podrażnienie korzeni nerwów rdzeniowych (rwa kulszowa – mrowienie przemieszcza się z pleców, w dół nogi aż do stopy).
• Ucisk nerwu rdzeniowego spowodowany zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, stanem zapalnym, guzami.
• Obrzęk/pogrubienie korzenia nerwowego na skutek stanu zapalnego.

Zaburzenia czucia w kończynach dolnych to często też jeden z początkowych objawów polineuropatii – zespołu objawów wynikających z uszkodzenia większej ilości nerwów obwodowych. Zazwyczaj uszkodzone są włókna czuciowe, przez co pojawia się drętwienie, mrowienie i cierpnięcie kończyn, ale też upośledzenia czucia czy nawet nadwrażliwość na dotyk i ból. W większości polineuropatie dotyczą przede wszystkim stóp i dłoni, stąd określa się je zaburzeniami czucia „rękawiczek i skarpetek”. Przyczyn polineuropatii może być wiele, ale najczęściej spowodowane są cukrzycą, nadużywaniem alkoholu, procesom zapalnym, infekcjami (AIDS, borelioza), wpółistniejącymi chorobami endokrynologicznymi i nowotworowymi.

Drętwienie nóg może by też spowodowane poważniejszymi, rzadziej występującymi schorzeniami, tj. stwardnieniem rozsianym (wrażenie wbijania szpilek lub igieł nie tylko w nogach, ale w różnych częściach ciała), zwyrodnieniem powrózkowym rdzenia kręgowego związanym z niedoborem witaminy B12 czy guzów mózgu.

Choroby naczyniowe a drętwienie nóg

Wszelkie zaburzenia w ukrwieniu kończyn dolnych mogą powodować wspomniane uczucie drętwienia nóg. Przewlekłe niedokrwienia powstają w wyniku:

• zmian miażdżycowych w obrębie naczyń i tętnic obwodowych – najczęściej u osób po 50 r.ż. szczególnie u palaczy, osób z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą czy zaburzeniami lipidowymi, gdzie zalegające w naczyniach blaszki miażdżycowe utrudniają przepływ krwi i odpowiednie odżywienie nerwów,
• przewlekłej niewydolności żylnej,
• zarostowym zapaleniu tętnic występującym u młodych palaczy,
• zapaleniu żył kończyn dolnych.

Zespół niespokojnych nóg

Dotyka nawet 5-10% populacji (szczególnie kobiet) i charakteryzuje się nieprzyjemnym uczuciem napięcia, ciągnięcia, mrowienia w nogach oraz uporczywą potrzebą ciągłego poruszania nogami. Objawy występują i nasilają się podczas odpoczynku, szczególnie wieczorem, oraz w trakcie snu. Choroba jednak często jest błędnie lub w ogóle nie diagnozowana, co utrudnia odpowiednie leczenie i przyczynia się do nasilenia objawów.

Jak zdiagnozować przyczynę drętwienia nóg?

Diagnozowanie przyczyny drętwienia nóg może być skomplikowane, ponieważ drętwienie może być spowodowane różnymi czynnikami. Oto kilka kroków, które mogą być podejmowane w celu ustalenia przyczyny drętwienia nóg:

1. Wywiad medyczny: Lekarz będzie zadawał pytania dotyczące objawów drętwienia nóg, takich jak częstotliwość, nasilenie, czas trwania oraz czynniki wywołujące lub nasilające te objawy. Będzie również pytał o inne objawy, jakie pacjent może doświadczać, oraz o historię medyczną, w tym o występowanie schorzeń takich jak cukrzyca, nerwobóle, problemy z kręgosłupem itp.
2. Badanie fizyczne: Lekarz może przeprowadzić badanie fizyczne, sprawdzając siłę i czucie w nogach, oceniając odruchy, szukając ewentualnych zmian skórnych lub patologicznych znaków neurologicznych. Mogą również być sprawdzane tętna i podążające za nimi naczynia krwionośne w nogach.
3. Badania laboratoryjne: W celu wykluczenia lub potwierdzenia pewnych schorzeń, które mogą powodować drętwienie nóg, mogą być przeprowadzane badania krwi, takie jak badania poziomu cukru, poziomu witamin, obecność stanu zapalnego lub innych podwyższonych markerów.
4. Testy obrazowe: Jeśli lekarz podejrzewa, że drętwienie nóg może być spowodowane problemem strukturalnym, takim jak ucisk nerwu, zwyrodnienie kręgosłupa itp., mogą być zlecane badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny (MRI), tomografia komputerowa (CT) lub rentgen.
5. Testy elektrofizjologiczne: W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wykonanie badań elektrofizjologicznych, takich jak elektromiografia (EMG) lub badanie przewodzenia nerwowego, które pomagają ocenić funkcję nerwów i mięśni.

W zależności od wyników powyższych badań, lekarz może postawić diagnozę lub zalecić dalsze badania lub skierować pacjenta do specjalisty, takiego jak neurolog czy ortopeda. W przypadku drętwienia nóg ważne jest skonsultowanie się z lekarzem w celu prawidłowego zdiagnozowania i leczenia potencjalnych przyczyn.

Jak zatrzymać mrowienie w nogach?

Jeśli zauważamy u siebie ten objaw na skutek spędzenia większej ilości czasu w jednej, niekomfortowej pozycji samo rozruszanie i rozmasowanie kończyny oraz uniesienie jej ponad linię serca poprawi ukrwienie i pozwoli komórkom nerwowym wrócić do prawidłowego funkcjonowania. Natomiast jeśli drętwienie nóg objawia się też w innych sytuacjach, niezbędna będzie wizyta lekarska oraz ustalenie przyczyn nieprzyjemnego objawu, co pozwoli wykluczyć poważniejsze schorzenia i dobrać odpowiednią farmakoterapię. W międzyczasie, w zależności od przyczyny parestezji, można dołączyć preparaty dostępne w aptece w celu zmniejszenia dokuczliwych objawów mrowienia w nogach.

Maść na drętwienie nóg

Jeśli przyczyną uczucia mrowienia w nogach mogą być nieprawidłowości w układzie naczyniowym, warto zastosować maści poprawiające ich ukrwienie. Istotne jest regularność stosowania i każdorazowe dokładne wmasowywanie preparatu aż do momentu „suchej skóry”.

Venożel, 100 g

• substancje czynne: diklofenak sodowy (działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe), trybenozyd i escyna z nasion kasztanowca Aescullus Hippocastani (zmniejszają przepuszczalność naczyń i usprawniają przepływ krwi przez poprawę ich elastyczności i działania uszczelniającego na ściany naczyń)
• stosowanie: miejscowo 3-4 razy na dobę w odstępach kilkugodzinnych

Venoruton Gel, 40 g

• skład: 1 g żelu zawiera 20 mg o-(ß-hydroksyetylo)-rutozydów, które zmniejszają przepuszczalność naczyń oraz wykazują działanie przeciwzapalne
• stosowanie: 2 razy na dobę rano i wieczorem, delikatnie wmasowując żel, aż do pełnej penetracji produktu leczniczego, tzn. aż skóra będzie sucha

Kasztanowy żel z rutyną (VIRDE)

• żel kosmetyczny z kasztanowca i rutyny (działają przeciwobrzękowo, uszczelniająco na naczynia krwionośne, poprawiając ukrwienie w kończynach dolnych)
• zastosowanie: do pielęgnacji i masażu kończyn dolnych

Suplementy na drętwienie kończyn — jakie warto stosować?

Parestezje kończyn dolnych mogą być również objawem niedoboru witamin kluczowych dla prawidłowej pracy układu nerwowego – witaminy B1 (tiaminy), B6 (pirydoksyny) oraz B12 (kobalaminy). Na niedobór witaminy B12 narażone są szczególnie osoby starsze, chorzy na cukrzycę (szczególnie przyjmujący preparaty z metforminą) czy osoby nadużywające alkoholu. Witamina B12 bardzo słabo wchłania się po podaniu doustnym, dlatego w przypadku stwierdzonego przez lekarza niedoboru podawana jest w preparatach w postaci domięśniowej lub podskórnej. W aptekach dostępne są również preparaty bez recepty zawierające powyższe witaminy, np.:

Vitaminum B compositum, 50 tabl.

• skład: 1 tabl. zawiera 3 mg wit. B1, 5 mg wit. B2, 5 mg wit. B6, 40 mg wit. PP, 5 mg wapnia pantoteinianiu.
• Dawkowanie dla osoby dorosłej: 1 tabletka 3-5 razy na dobę
• Preparat wskazany jest również do stosowania pomocniczno w chorobach układu nerwowego, jednak nie zawiera w składzie wit. B12.

Cefavit B12, 60 tabl. do żucia

• skład: 400 mcg metylokobalaminy
• dawkowanie: 1 tabl. dziennie pomiędzy posiłkami
• stosowanie: tabletkę rozgryźć i żuć aż do jej rozpuszczenia

Prewenit Intensiv B, 30 tabl.

• skład: 1 tabl. zawiera 50 mg wit. B1, 18 mg wit. B6, 100 mcg wit. B12, 600 mcg kwasu foliowego
• dawkowanie: 1 tabl. dziennie po posiłku

Drętwienie i mrowienie w nogach – domowe sposoby. Jak się wspomagać?

Niefarmakologiczne metody leczenia drętwienia nóg mogą być pomocne w łagodzeniu objawów i poprawianiu komfortu pacjenta. W zależności od przyczyny drętwienia, poniżej przedstawiam kilka niefarmakologicznych metod, które mogą być stosowane:

1. Zmiana pozycji ciała: Jeśli drętwienie nóg jest spowodowane siedzeniem lub staniem w jednej pozycji przez długi czas, ważne jest regularne zmienianie pozycji ciała. Przesiadanie się, rozciąganie i poruszanie nogami mogą pomóc w poprawie krążenia i zmniejszeniu drętwienia.
2. Ćwiczenia fizyczne: Regularna aktywność fizyczna, takie jak chodzenie, pływanie czy jazda na rowerze, może poprawić krążenie krwi i zapobiegać drętwieniu nóg. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg i rozciągające mogą również przynieść ulgę.
3. Masaż: Delikatne masowanie nóg może poprawić krążenie krwi i złagodzić drętwienie. Można używać różnych technik masażu, takich jak głaskanie, ugniatanie i uciskanie. Jeśli drętwienie jest spowodowane napięciem mięśni, masaż może również pomóc w złagodzeniu napięcia.
4. Stosowanie ciepła lub zimna: Zastosowanie ciepłej lub zimnej kompresji na nogi może przynieść ulgę od drętwienia. Ciepło pomaga rozluźnić mięśnie i poprawiać krążenie krwi, podczas gdy zimno może zmniejszać obrzęk i złagodzić ból.
5. Unikanie czynników wywołujących: Jeśli pacjent zauważa, że pewne czynniki lub sytuacje wywołują drętwienie nóg, warto unikać ich lub ograniczać ich występowanie. Na przykład, jeśli długotrwałe siedzenie na twardej powierzchni jest problemem, warto wybierać bardziej wygodne miejsce do siedzenia.
6. Redukcja stresu: Stres może potęgować objawy drętwienia nóg. Wprowadzanie relaksacyjnych technik takich jak medytacja, głębokie oddychanie czy joga może pomóc w redukcji stresu i złagodzeniu drętwienia.
7. Utrzymywanie prawidłowej masy ciała: Nadmierna masa ciała może wywierać dodatkowy nacisk na nogi i prowadzić do drętwienia. Właściwa dieta i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowej masy ciała.

Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek niefarmakologicznej metody leczenia drętwienia nóg, zawsze zaleca się skonsultowanie się z lekarzem w celu oceny przyczyny i dostosowania odpowiedniego planu leczenia.

Jak zapobiegać drętwieniu nóg?

Oto kilka porad dotyczących stylu życia, które mogą pomóc w zapobieganiu drętwieniu nóg:

1. Prowadź aktywny styl życia: Regularna aktywność fizyczna, takie jak chodzenie, bieganie, pływanie czy jazda na rowerze, poprawia krążenie krwi w nogach. Staraj się być aktywnym przez co najmniej 30 minut dziennie.
2. Unikaj długotrwałego siedzenia lub stania w jednej pozycji: Jeśli przez długi czas musisz siedzieć lub stać w jednej pozycji, regularnie zmieniaj pozycję i wykonuj krótkie przerwy na rozciąganie i poruszanie nogami.
3. Zachowuj dobrą postawę: Staraj się utrzymywać dobrą postawę ciała, zarówno podczas siedzenia, jak i chodzenia. Unikaj garbienia się i staraj się utrzymać równowagę między obiema nogami.
4. Unikaj zbyt ciasnej odzieży i obuwia: Niewłaściwie dopasowane lub zbyt ciasne buty i ubrania mogą ograniczać krążenie krwi w nogach. Wybieraj wygodne, dobrze dopasowane buty i luźne ubrania, które nie uciskają.
5. Zadbaj o właściwą hydratację: Spożywanie odpowiednich ilości wody pomaga w utrzymaniu odpowiedniej hydratacji organizmu i może pomóc w zapobieganiu obrzękom, które mogą powodować drętwienie nóg.
6. Unikaj nadmiernego stresu: Stres może wpływać na napięcie mięśni i krążenie krwi. Staraj się znaleźć metody relaksacji, takie jak medytacja, yoga, czy głębokie oddychanie, aby pomóc w redukcji stresu.
7. Przemyśl swoją dietę: Zbilansowana dieta bogata w owoce, warzywa, błonnik, zdrowe tłuszcze i niskie ilości sodu może pomóc w utrzymaniu zdrowego krążenia krwi.
8. Rób regularne przerwy na rozciąganie: Wykonuj regularne ćwiczenia rozciągające, które pomogą w utrzymaniu elastyczności mięśni nóg i poprawie krążenia krwi.
9. Utrzymuj prawidłową masę ciała: Zbyt duża masa ciała może wywierać nadmierny nacisk na nogi, co może powodować drętwienie. Jedz zdrowo, kontroluj ilość spożywanych kalorii i utrzymuj prawidłową masę ciała.