Co to jest bostonka?

Bostonka czy choroba bostońska to potoczne określenie choroby dłoni, stóp i jamy ustnej (ang., HFMD – hand, foot and mouth disease). Jest to choroba wirusowa, wywołana przez enterowirusy z grupy Coxsackie i ECHO. Co ciekawe, enterowirusy te odpowiadają również za inne choroby, takie jak często występujące przeziębienia, biegunki czy anginy. Bostonką można zarazić się podobnie jak innymi chorobami infekcyjnymi, czyli poprzez drogę kropelkową (kaszel, kichanie, itd.). Z powodu podobnych objawów choroba dłoni, stóp i jamy ustnej jest nierzadko mylona z ospą wietrzną. Choroba atakuje jamę ustną, stopy i dłonie. Z kolei pęcherzyki pojawiające się w przebiegu ospy częściej są widoczne na twarzy, owłosionej skórze głowy czy kończynach, i z reguły mają kształt okrągłych pęcherzyków przechodzących w strupki (HFMD — podłużne pęcherzyki na czerwonym podłożu) [1].

Jakie są czynniki ryzyka zakażenia bostonką?

• najczęściej chorują dzieci w wieku od 2 do 5 lat w okresie letnio-jesiennym;
• choroba bostońska łatwo rozprzestrzeniania się w dużych skupiskach dzieci np. przedszkolach, żłobkach, na koloniach czy obozach;
• obniżoną odporność i niewystarczające dbanie o higienę często jest przyczyną zachorowania [1,2].

Bostonka — ile trwa i jakie są jej objawy?

Zdecydowanie najbardziej charakterystycznymi objawami tej choroby są podłużne pęcherzyki na czerwonym podłożu, pojawiające się na języku, gardle i dziąsłach. Zaczynają one pojawiać się już po 1 lub 2 dniach od zakażenia. W ciągu kilku kolejnych dni wysypka pojawia się na stopach i dłoniach. Bardzo rzadko wysypkę obserwuje się w okolicach narządów płciowych. Choroba dotyka głównie dzieci. Jeżeli dorośli chorują, to najczęściej jest to związane z obniżoną odpornością i może mieć cięższy przebieg. Bostonka, sama w sobie, nie należy do bardzo groźnych chorób. Najczęściej przebiega bezobjawowy lub daje łagodne objawy, a następnie samoistnie ustępuje.

Jak długo trwa zarażenie bostonką? Z reguły jest to od 7 do 10 dni. Po ustąpieniu choroby może pojawić się nieprzyjemny objaw polegający na złuszczaniu się płytki paznokciowej i pojawieniu się tzw. linii Beau (poprzeczne bruzdy lub wgniecenia na paznokciach). Oprócz bolesnych owrzodzeń w jamie ustnej, gardle, na dłoniach i stopach mogą pojawić się jeszcze inne, mniej charakterystyczne objawy. Czasami obserwuje się brak apetytu, osłabienie, powiększone węzły chłonne czy objawy bardziej charakterystyczne dla infekcji, takie jak gorączka, kaszel czy katar [1,3].

Jak się nie zarazić bostonką?

• zachorować można przez bezpośredni kontakt z wydzielinami osoby chorej (kaszel, kichanie czy ślinę), najczęściej przy braku odpowiedniej higieny;
• należy pamiętać, że nie ma dostępnej szczepionki (trwają badania kliniczne w Azji), a przechorowanie bostonki nie uodparnia, ponieważ mogą ją wywoływać różne wirusy;
• aby nie zachorować, należy bezwzględnie dbać o higienę, często myć i dezynfekować ręce;
• w miejscach, gdzie występują duże skupiska dzieci (żłobki, przedszkola), należy dezynfekować przedmioty używane przez nie wspólnie np. zabawki (szczególnie w przypadku wystąpienia zakażenia bostonką);
• w przypadku zachorowania należy ograniczyć bliskie kontakty z innymi, nie należy dotykać wysypki;
• warto zadbać o dodatkowy komplet ręczników, sztućców czy talerzy dla chorego [1,2].

Jak się diagnozuje bostonkę?

• diagnozę stawia się na podstawie wywiadu medycznego, obserwacji objawów oraz wieku pacjenta;
• w celu potwierdzenia diagnozy można wykonać badanie laboratoryjne krwi, kału lub wymaz z gardła;
• pomimo że zakażenie najczęściej przebiega bezobjawowo, to czasami może powodować powikłania, takie jak nadkażenia bakteryjne, wtórną infekcję bakteryjną skóry, odwodnienie;
• rzadko może dojść do bardzo poważnych powikłań neurologicznych, takich jak zapalenie mózgu czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych [1,3].

Bostonka — jak leczyć?

Choroba ma najczęściej łagodny przebieg, z tego względu najczęściej stosuje się leczenie objawowe. Nie powinno stosować się antybiotyków i sterydów, oczywiście o ile lekarz nie zaleci inaczej. Należy pamiętać, że jest to choroba wirusowa, a nie bakteryjna, dlatego antybiotyki nie będą skuteczne i mogą przynieść więcej szkody, niż pożytku. W przypadku cięższego przebiegu choroby koniecznie trzeba udać się do lekarza [1].

Bostonka — leczenie u dzieci

• jeżeli dziecko ma gorączkę, to można podać syrop  paracetamol np. Apap syrop dla dzieci Forte lub niesteroidowe leki przeciwzapalne zawierające ibuprofen np. Nurofen dla dzieci Forte syrop;
• w przypadku starszych dzieci i dorosłych można podać odpowiedniki tych preparatów w tabletkach np. Apap tabletki czy Nurofen tabletki;
• jeżeli występuje ból gardła to najlepiej zastosować tabletki do ssania czy spraye do gardła o działaniu przeciwbólowym i odkażającym np. Orofar Junior, Uniben czy Glimbax;
• podczas przebiegu choroby nie powinno narażać dziecka na wysiłek, powinno ono dużo odpoczywać i pić chłodne napoje;
• zmiany w jamie ustnej powodują, że lepiej unikać owoców cytrusowych, napojów owocowych czy gazowanych oraz ostrych potraw;
• dodatkowo należy odpowiednio dbać o powstałe zmiany skórne [2,3].

Bostonka — czym smarować?

• najpierw należy dokładnie  umyć skórę i dokładnie ją osuszyć, najlepiej zawsze  używając czystego ręcznika;
• można zastosować antyseptyczne preparaty takie jak np. Maxiseptic czy Octenisept;
• do odkażania pęcherzyków można użyć również fioletu gencjanowego lub pudru płynnego wysuszającego;
• żeby zmniejszyć dyskomfort, można zastosować specjalne miejscowe środki chłodzące,  które ułatwiają zasuszanie zmian (np. Virasoothe czy Tanno-Hermal);
• żeby przeciwdziałać nadmiernemu łuszczeniu się skóry w miejscu występowania wykwitów skórnych, należy nakładać kremy lub maści nawilżające skórę, takie jak Cicatridina czy  Bepanthen Derm [1,2].

Czy należy bać się bostonki?

Bostonka czy choroba bostońska, to potoczna, i z medycznego punktu widzenia błędna nazwa tej choroby. Prawidłowo powinno się ją nazywać chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej. Jej objawem są podłużne pęcherzyki na czerwonym podłożu, pojawiające się początkowo na języku, gardle i dziąsłach, a następnie na stopach i dłoniach. Jest to choroba wirusowa, która łatwo się rozprzestrzeniania drogą kropelkową i dotyczy głównie dzieci. Najczęściej nie jest groźna dla zdrowia, ale zdarzają się groźne powikłania.  Leczy się ją objawowo, łagodząc dolegliwości, nie ma leku działającego bezpośrednio na wirusy, które je wywołują. Najczęściej choroba ustępuje samoistnie po 7-10 dniach.