Benzydamina to popularna substancja lecznicza, należąca do tzw. NLPZ — niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Po raz pierwszy została zsyntetyzowana we włoskim laboratorium w 1964 roku, a do lecznictwa wprowadzono ją już dwa lata później. Spośród innych NLPZ wyróżnia się ona jednak mechanizmem działania oraz niewielkim wpływem na gorączkę. Co więcej, w odróżnieniu od innych NLPZ, jest ona używana także poza wskazaniami — do celów “rozrywkowych”, wywołujących halucynacje i omamy [1,2].

Działanie lecznicze benzydaminy

Benzydamina działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwobrzękowo, a także miejscowo znieczulająco i przeciwdrobnoustrojowo. Badania wykazały, że jej miejscowe stosowanie w połączeniu z antybiotykami (np. tetracykliną) może powodować synergizm działania przeciwbakteryjnego. Wynika to z faktu, iż obecność benzydaminy usprawnia proces wchłaniania antybiotyków przez bakterie [2]. (Czytaj także: Leki przeciwbólowe – czy nasze menu ma na nie wpływ?)

Benzydamina w farmakoterapii

Benzydaminę wykorzystuje się głównie w laryngologii oraz ginekologii. Występuje ona w postaci tabletek do ssania, płynów do płukania jamy ustnej, sprayów do jamy ustnej i gardła, a także proszków do sporządzenia roztworu dopochwowego oraz gotowych roztworów do irygacji. W innych krajach dostępne są także żele, kremy i tabletki powlekane z benzydaminą — nie są one jednak zarejestrowane w Polsce [3].

Wskazania do stosowania benzydaminy zależą od postaci leku:

• pastylki do ssania (Hascosept, Septolux, Tantum Verde) — leczenie symptomów stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, stany po ekstrakcji zęba; (Czytaj także: Tabletka ODT – czym jest ta innowacyjna postać leku?)
• płyn do płukania oraz aerozol do stosowania w jamie ustnej i gardle (Actusept, Hascosept Forte, Septolux, Uniben, Tantum Verde) — leczenie objawowe zapaleń jamy ustnej i gardła, np. zakażenia bakteryjne i wirusowe, zapalenie krtani, stany po zabiegach operacyjnych w stomatologii i laryngologii, zapalenie błon śluzowych po radioterapii, zapalenie dziąseł, języka, afty oraz choroby przyzębia;
• roztwory do irygacji (Tantum Rosa) — zapalenie sromu i pochwy, zapalenie szyjki macicy o różnej etiologii, profilaktycznie przed operacjami i po nich [4].

Niemedyczne zastosowanie benzydaminy

Benzydamina posiada taką budowę chemiczną, która umożliwia jej przenikanie przez barierę krew-mózg. Po doustnym przyjęciu, w dawce przekraczającej tę terapeutyczną, mogą wystąpić działania psychoaktywne. Takie właściwości nie mogły przejść bez echa — już w latach 90. XX wieku zaczęto ją zażywać w celach odurzających. Benflogin Party to nazwa regularnej imprezy, na której odurzano się tym związkiem. Nazwa tego „wydarzenia” pochodzi od nazwy ówczesnego preparatu, zawierającego właśnie tę substancję czynną (Czytaj także: Zespół serotoninowy, czyli przedawkowanie hormonu szczęścia)

W Polsce w celach halucynogennych najczęściej używa się proszku przeznaczonego do sporządzania roztworów do irygacji pochwy (Tamtum Rosa). Jego „zaletą” jest to, że jedna dawka zawiera aż 500 mg substancji aktywnej. Nie mniejsze znaczenie ma jego powszechna dostępność (jest dostępny bez recepty) oraz niska cena [3].

Mechanizm działania psychoaktywnego

Mechanizm działania psychoaktywnego benzydaminy nie jest jeszcze do końca poznany. Jej budowa chemiczna jest zbliżona do cząsteczki serotoniny, w związku z czym przypuszcza się, że może ona również oddziaływać na receptory serotoninowe (5-HT2A) [5]. Co więcej, tytułowy związek może zwiększać także aktywność dopaminergiczną, co prowadzi do zaburzeń postrzegania rzeczywistości i występowania halucynacji. Benzydamina zażyta doustnie w dawce powyżej 500 mg powoduje:

• euforię;
• omamy wzrokowe i słuchowe;
• niepokój;
• pobudzenie;
• trudności z koordynacją ruchu;
• osłabienie mięśniowe, zwłaszcza kończyn dolnych;
• suchość w ustach;
• trudności z koncentracją;
• napady drgawkowe.

Czasami po zażyciu tak dużej dawki benzydaminy, mogą pojawić się także symptomy ze strony układu pokarmowego, takie jak: wymioty, nudności, bóle brzucha [1,5,6].

4 fazy doznań

Doznania psychopatologiczne po zażyciu zbyt dużej dawki benzydaminy, można podzielić na 4 fazy. Charakteryzują się ona następującymi symptomami:

1 faza: poczucie nadzwyczajnej lekkości, unoszenie się w powietrzu, odczuwanie braku kończyn.

2 faza: spontaniczne omamy, widzenie jest niestabilne.

3 faza: chaotyczne omamy, pobudzenie z doznaniami oddzielania się ciała, odczucia dźwięków przenikających ciało.

4 faza: szczegółowa pamięć doznać.

Działanie psychoaktywne benzydaminy może się utrzymywać nawet do 12 godzin od jej przyjęcia. Po ustąpieniu objawów organizm może reagować w różnoraki sposób. Najczęstszymi symptomami „oczyszczania” organizmu z nadmiaru benzydaminy jest silny niepokój, splątanie, uczucie odrealnienia, złe samopoczucie, bezsenność, bóle i zawroty głowy oraz nadwrażliwość na światło [3,6,7].