Opis schorzenia

W odniesieniu do autyzmu zazwyczaj używa się terminu „spektrum”, które określa szeroką gamę objawów choroby i różnorodność ich nasilenia. Zaburzenie ze spektrum autyzmu to termin opisujący stan rozwoju mózgu, który wpływa na to jak osoba postrzega m.in. kontakty społeczne. Ponadto, pacjent ze zdiagnozowanym zaburzeniem doświadcza problemów z wchodzeniem w interakcje społeczne, swobodnym komunikowaniem się i okazywaniem emocji [1].

Charakterystyczne objawy

Grupą pacjentów, u których najczęściej diagnozowana jest ta choroba, są dzieci poniżej 1. roku życia. Charakterystyczne objawy można podzielić na: odnoszące się do relacji międzyludzkich, powiązane z komunikacją oraz dotyczące stereotypowych zachowań, czy wzorców aktywności. W związku z tym do typowych objawów, które mogą sugerować występowanie zaburzeń, zaliczyć można m.in.: unikanie kontaktu wzrokowego, opóźniony rozwój mowy, trudność w wyrażaniu własnych uczuć oraz brak gaworzenia [2]. Ponadto chorzy na autyzm zdają się nie rozumieć żartów, nie reagują na sarkazm, a w ich zachowaniu można zaobserwować powtarzalne ruchy np. kręcenie się, układanie zabawek/przedmiotów w rzędach [3]. Osoby ze spektrum autyzmu często borykają się z dodatkowymi problemami medycznymi takimi jak np. zaburzenia snu, drgawki oraz dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Przyczyny choroby

Aktualne doniesienia naukowe sugerują, że autyzm jest schorzeniem, którego rozwój zależy od wielu czynników, jednak ciężko jednoznacznie określić co w największym stopniu przyczynia się do wystąpienia zaburzeń [4]. Wśród najczęściej podawanych przyczyn powodujących opisywane zaburzenia znajdują się m.in. nieprawidłowości genetyczne, przebyte ciężkie infekcje wirusowe i nieprawidłowości metaboliczne. Podwyższone ryzyko urodzenia dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mają pary starające się o potomstwo w starszym wieku, kobiety, u których wystąpiły poważne komplikacje przy porodzie (np. prowadzące do porodu przed 26. tygodniem ciąży) oraz kobiety, u których kolejne ciąże oddzielone były w czasie o mniej niż rok [5]. 

Metody leczenia

Osoby, u których występują zaburzenia ze spektrum autyzmu, powinny podjąć leczenie krótko po postawieniu ostatecznej diagnozy.  Na początkowym etapie rozwoju stosowane terapie dobiera się do indywidualnej sytuacji, potrzeb, wyzwań i umiejętności chorego. Ogólny podział metod leczenia autyzmu zakłada wyróżnienie kilku terapii [6].

Terapia behawioralna

Jej celem jest analiza zachowań chorego, wzmacnianie odruchów pożądanych i próba eliminowania niepożądanych. Uważa się, że taka forma leczenia powinna być realizowana w wymiarze co najmniej 40 godzin tygodniowo [7].

Terapia dietetyczna

Zasadność wykorzystania takiej terapii wiąże się z powszechnością występowania dolegliwości trawiennych u osób ze spektrum autyzmu. Sugeruje się, by pacjenci cierpiący na zaburzenia pozostawali pod stałym kontaktem dietetyka lub gastrologa, który określi nietolerancje pokarmowe i zaproponuje konkretne rozwiązania mające na celu wyeliminowanie lub ograniczenie problemu [8].

Farmakoterapia

Pomimo intensywnego rozwoju farmakoterapii, nadal nie dysponujemy skutecznymi lekami, które usuwałyby przyczynę zaburzeń ze spektrum autyzmu. Osobą odpowiedzialną za farmakoterapię pacjenta cierpiącego na to schorzenie powinien być lekarz psychiatra. W przypadku gdy u chorego współistnieją inne zaburzenia psychiczne i neurorozwojowe (np. tiki, stany lękowe) zaleca się stosowanie leków przeciwpsychotycznych. Warto pamiętać, że u niektórych pacjentów nadmierna agresja może być objawem strachu lub odczuwanego bólu. Dlatego w przypadku zaobserwowania nagłych zmian w zachowaniu dziecka ze spektrum autyzmu warto zasięgnąć porady lekarza rodzinnego [9-12] (czytaj również: Konopie lekiem na autyzm?). 

Terapia komplementarna i alternatywna

Zgromadzone w tej grupie techniki mają wspomagać główne, opisane wyżej metody leczenia. Jedną z dodatkowych metod leczenia autyzmu jest dogoterapia, która zakłada udział psa w stymulowaniu rozwoju dziecka ze spektrum autyzmu [13]. W terapii tej jednostki chorobowej wykorzystywać można również muzykoterapię, zakładającą możliwość dotarcia do chorego poprzez komunikat dźwiękowy [14].  

Światowy Dzień Autyzmu

2 kwietnia 2021 obchodzimy Światowy Dzień Autyzmu, czyli wydarzenie, które pozwala solidaryzować się z osobami cierpiącymi na tę jednostkę chorobową i ich rodzinami. W całym kraju organizuje się akcje mające na celu podnoszenie ogólnej świadomości na temat choroby, metod jej diagnozowania oraz leczenia. Jedną z takich inicjatyw jest „Polska na Niebiesko” — kampania organizowana przez fundację JiM. Warto wykorzystać ten czas i zaangażować się w jedną z inicjatyw. Dzięki temu łatwiej będzie nam zrozumieć chorych na autyzm i pomagać im.