Jak działa aspiryna?

Jednym z głównych przeciwwskazań do zastosowania aspiryny jest astma. Dlaczego tak jest, skoro astma to choroba układu oddechowego, a aspiryna należy do leków przeciwbólowych?

Aspiryna działa hamując produkcję prostanoidów (prostaglandyn, prostacykliny oraz tromboksanu). Prostanoidy to grupa związków, które biorą udział w stanach zapalnych w naszym organizmie. To one odpowiadają za zaczerwienienie, obrzęk, podwyższoną temperaturę i ból. W ten sposób tkanki próbują zminimalizować skutki uszkodzeń mechanicznych lub działania wirusów czy bakterii. Przeziębienie jest obejmującym cały organizm stanem zapalnym [1].

Zahamowanie syntezy prostanoidów powoduje wyciszenie nieprzyjemnych objawów stanu zapalnego. Dzieje się tak, ponieważ nie ma substancji, które powodują te objawy.

Podobnie do aspiryny działają pozostałe niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak: ibuprofen, diklofenak, naproksen, ketoprofen, czy flurbiprofen [2].

Co to jest astma aspirynowa?

Są osoby, które wykazują nadwrażliwość na aspirynę i jej pochodne (salicylamid np. w Scorbolamidzie), a także na inne NLPZ-y. Nadwrażliwość ta ma swoje źródło właśnie w hamowaniu produkcji prostanoidów. Konkretnie jest to związane z niedoborem jednej z prostaglandyn (PGE2). Pozbawiony ochronnego działania PGE2 układ oddechowy ulega stopniowej obturacji (skurczowi), aż do zagrażającej życiu duszności. Schorzenie nazwano astmą aspirynową, triadą aspirynową, triadą astmatyczną lub chorobą dróg oddechowych zaostrzaną przez NLPZ-y (NSAIDs-exacerbated respiratory disease, w skrócie N-ERD) [2].

Jakie są objawy astmy aspirynowej?

Objawy astmy aspirynowej mogą obejmować:

1. Trudności w oddychaniu;
2. Kaszel;
3. Świszczący oddech;
4. Ból głowy;
5. Zaczerwienienie i pokrzywka.

Warto zaznaczyć, że astma aspirynowa jest poważnym stanem i może prowadzić do groźnych ataków astmy. Jeśli podejrzewasz, że masz astmę aspirynową lub doświadczasz podobnych objawów po zażyciu aspiryny lub NLPZ, natychmiast skonsultuj się z lekarzem. Lekarz może zlecić odpowiednie badania, w tym testy alergiczne, aby potwierdzić diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie.

Kto jest zagrożony astmą aspirynową?

Zagrożone wystąpieniem astmy aspirynowej są osoby dorosłe, głównie kobiety ze współistniejącym przewlekłym alergicznym nieżytem nosa i zatok przynosowych, z polipami nosa i/lub niewyrównaną astmą.

Jak pokazują badania, u ok. 10% chorych z astmą, 30-180 minut po zażyciu aspiryny lub innych leków z tej grupy, pojawia się silny wodnisty katar i uczucie zatkania nosa. Następnie rozwija się duszność mogąca doprowadzić nawet do zgonu (u chorych z niekontrolowaną astmą). Cykl objawów rozwija się w ten sam, charakterystyczny sposób [2,3].

Aby postawić rozpoznanie, lekarz specjalista przeprowadza wywiad. Zleca także wykonanie próby prowokacyjnej z podawaniem kwasu acetylosalicylowego w rosnących dawkach [2].

Praktyczne znaczenie astmy aspirynowej

Poza leczeniem w specjalistycznej poradni, istotna jest edukacja chorego. Pacjent musi wiedzieć, których leków powinien unikać. Mamy tu do czynienia z tzw. krzyżową nadwrażliwością na leki z grupy NLPZ. Oznacza to, że chociaż duszność wywołał konkretny lek, np. ibuprofen, to duszność mogą wywołać także pozostałe substancje z grupy NLPZ.

Jest to szczególnie ważne w sezonach infekcyjnych, ponieważ substancje, których chorzy na astmę aspirynową muszą się wystrzegać, wchodzą w skład złożonych leków “na przeziębienie”.  Dlatego leczenie przeziębienia u astmatyków jest bardzo ważną kwestią. Poza tym wszelkie bóle, w tym: bóle głowy, zwyrodnieniowe lub reumatyczne, trzeba leczyć bez udziału tzw. nieselektywnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Astma aspirynowa – jakie leki są niedozwolone?

Dorośli z astmą i/lub alergicznym nieżytem nosa i zatok, polipami nosa, nie powinni stosować następujących leków:

• kwasu acetylosalicylowego, czyli aspiryny (Aspirin, Polopiryna, Etopiryna),
• ibuprofenu (Ibum, Ibufen, Ibuprom, Nurofen, Ibumax, Ibupar, Mig, Ibuprofen, Modafen Grip, Metafen, Acatar Zatoki, Ibum Zatoki, Infex Zatoki, Nurofen Zatoki),
• piroksykamu (Piroxicam Jelfa, Flamexin),
• ketoprofenu (Ketonal, Bi-Profenid, Febrofen, Profenid, Refastin),
• indometacyny (Metindol Retard),
• naproksenu (Anapran, Apo-Napro, Naproxen Hasco, Pabo-Naproxen, Aleve, Nalgesin, Naxii),
• kwas mefenamowego (Mefacit),
• flurbiprofenu (Strepsils Intensive, Ultravox Maxe),
• diklofenaku (Voltaren, Olfen, Diclac, Naklofen, DicloDuo),
• nabumetonu (Nabuton VP). [2]

Co stosować zamiast aspiryny?

Okazuje się na szczęście, że większość pacjentów z astmą aspirynową, dobrze reaguje na grupę leków przeciwzapalnych zwanych koksybami, a także na paracetamol, nimesulid i meloksykam w zwykle stosowanych dawkach [2].

Jaka dieta przy uczuleniu na salicylany i astmie aspirynowej?

Dieta przy uczuleniu na salicylany, takie jak aspiryna, może być trudna do przestrzegania, ponieważ występują one naturalnie w wielu produktach spożywczych. Oto ogólne zalecenia dotyczące diety:

1. Unikanie produktów bogatych w salicylany: Należy unikać produktów spożywczych, które zawierają wysokie ilości salicylanów, takich jak niektóre owoce (np. truskawki, maliny, wiśnie), warzywa (np. pomidory, papryka), przyprawy (np. mięta, kolendra, goździki), herbaty, kawa i napoje gazowane;
2. Spożywanie produktów niskosalicynowych: Skoncentruj się na produktach spożywczych o niskiej zawartości salicylanów. Dozwolone produkty obejmują mięso (np. drób, ryby, wołowinę), ziemniaki, ryż, jajka, chleb pszenny, nabiał (jeśli nie jesteś na niego uczulony), olej rzepakowy czy masło.
3. Ostrożność z przetworzonymi produktami: Produkty spożywcze mogą zawierać salicylany jako dodatki lub konserwanty. Należy uważać na żywność przetworzoną, gotowe dania i napoje, które mogą zawierać składniki o wysokiej zawartości salicylanów.
4. Dokładna lektura etykiet: Warto zawsze czytać etykiety produktów spożywczych i unikać tych, które zawierają salicylany.
5. Konsultacja z dietetykiem: Jeśli masz uczulenie na salicylany, warto skonsultować się z dietetykiem, który może pomóc Ci opracować zbilansowaną dietę, która spełni Twoje potrzeby żywieniowe i jednocześnie będzie bezpieczna w przypadku uczulenia.

Podsumowanie

Astma aspirynowa to specyficzny rodzaj astmy, który może być wywołany przez przyjmowanie aspiryny lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). W artykule omawiamy kluczowe aspekty tej choroby, w tym jej objawy, przyczyny i diagnozę. Podkreślamy znaczenie unikania aspiryny i NLPZ, jeśli stwierdzono uczulenie na te leki. Artykuł zawiera również informacje o leczeniu i kontrolowaniu astmy aspirynowej oraz zachęca do konsultacji z lekarzem w celu ustalenia odpowiednich strategii terapeutycznych. Astma aspirynowa to poważna choroba, ale z właściwą opieką medyczną i odpowiednimi środkami ostrożności można ją skutecznie kontrolować.