Co to jest ashwagandha?

Leczenie miejscowymi roślinami, nie tylko ashwagandhą, jest jednym z wielu elementów składających się na tradycyjną medycynę indyjską (Ajurwedę). Założeniem Ajurwedy jest kompleksowe, holistyczne podejście do chorego. Ma ona na celu utrzymanie zdrowia fizycznego, psychicznego oraz duchowego, co w konsekwencji pozwala uzyskać wewnętrzną równowagę organizmu. Wiedza oparta na przekazywanych przez pokolenia doświadczeniach i wierzeniach zyskuje coraz większe zainteresowanie na świecie, co może też potwierdzić uznanie jej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za naukę medyczną.

Ashwagandha jako naturalny adaptogen

Najbardziej znanym i najczęściej udowadnianym działaniem ashwagandhy jest jej tonizujący wpływ na układ nerwowy i zwiększanie odporności na stres. Współczesne badania potwierdzają, że należy ona do grupy silnych adaptogenów. Termin ten został użyty dopiero w połowie XX. wieku by wyszczególnić te związki, które mają szczególny wpływ na organizm ludzki – pomagają utrzymać jego wewnętrzną równowagę (homeostazę) w niekorzystnych warunkach. Co to dokładnie oznacza? Po pierwsze, adaptogeny uodparniają organizm na wszelkie niekorzystne zmiany (tzw. stresory). Do nich należą m.in. zanieczyszczenia powietrza (smog), permanentny stres i zmęczenie psychofizyczne spowodowane szybkim tempem życia, odczuwalne zmiany klimatu, infekcje czy niedostateczna ilość snu.

Po drugie, ashwagandha jak i inne adaptogeny, pomagają zapewnić utrzymanie stanu równowagi w organizmie przez wzmocnienie jego odporności na wszelkie bodźce stresowe z otoczenia. Ostatnią, ale równie ważną cechą roślin i ziół o właściwościach adaptogennych, jest jej nieszkodliwość. Celem adaptogenów jest wsparcie organizmu w przystosowaniu się do wszelkich niekorzystnych warunków, ale bez negatywnego wpływu na jego funkcjonowanie.

Co zawiera ashwaganda?

Ashwagandha jest niewielkim krzewem pokryta bardzo krótkimi włoskami o srebrnoszarym kolorze. Jej liście przybierają jajowaty kształt, natomiast owoc stanowi pomarańczowo-czerwona lub czerwona jagoda. Ashwagandhę najczęściej można spotkać na terenach Indii oraz na Sri Lance, szczególnie dziko rosnącą na terenach wysypisk lub poboczach dróg. Poza tym obecna jest w krajach śródziemnomorskich, południowych i tropikalnych częściach Afryki, Wsypach Kanaryjskich i wysoko położonych rejonach Himalajów.

W zależności od miejsca występowania zmienia się również jej skład fitochemiczny (zbiór związków chemicznych występujących w danej roślinie). Aktualnie znanych jest ponad 30 aktywnych składników chemicznych ashwagandhy w różnych częściach rośliny. Wśród nich wyróżnia się alkaloidy, laktony steroidowe (witanolidy), flawonoidy (np.: kwercetyna) oraz glikowitanolidy (obecne w korzeniu). W celach terapeutycznych, według medycyny ajurwedyjskiej, wykorzystywane są wszystkie części rośliny – liście, kwiaty, owoce, nasiona oraz korzenie (najczęściej stosowane ze względu na zawartość związków o właściwościach adaptogennych).

Jak działa ashwagandha?

Ashwagandha posiada wiele zastosowań w oparciu o dotychczasowe badania przedkliniczne (na modelach komórkowych lub zwierzęcych) oraz kliniczne (z udziałem ludzi). Wśród nich wymienia się właściwości immunomodulujące, przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, neuro- i kardioprotekcyjne (przeciwdziała obumieraniu komórek nerwowych i serca) oraz wspomagająco w leczeniu niepłodności u mężczyzn i w chorobie Parkinsona. Jak widać, jest to szeroka i bardzo obiecująca lista dotycząca szerokich zastosowań indyjskiej rośliny. Potrzeba jednak dalszych badań na szerszej grupie pacjentów by obiektywnie ocenić korzyści ze stosowania ashwagandhy w poszczególnych schorzeniach. Witania ospała najczęściej jednak znajduje zastosowanie jako środek uspokajający, uodparniający na stres i poprawiający ogólne samopoczucie (adaptogen).

Jak stosuje się ashwagandhę?

W zależności od celu zastosowania ashwagandhy należy odpowiednio dobrać porę jej pobierania. Jeśli zdecydujemy się na suplementację na skutek narażenia na czynniki stresogenne i niepokój preparat może być zażywany w ciągu dnia. Natomiast jeśli głównym problemem są trudności z zasypianiem najlepszą porą przyjmowania ashwagandhy będzie pora wieczorna. Na skutek regularnej, dłuższej (kilkutygodniowej suplementacji) powinien być zauważalny efekt uspokojenia i rozluźnienia. Jeśli efekt ten będzie dość silny może spowodować nadmierną sedację w ciągu dnia. Wtedy najlepiej zmienić porę przyjmowania preparatu na wieczór. Obojętnie czy ashwagandha będzie zażywana w ciągu dnia, czy wieczorem należy ją przyjmować po posiłku by zapobiec ewentualnym podrażnieniom błony śluzowej żołądka.

Na podstawie aktualnych doniesień naukowych Zespół do Spraw Suplementów Diety, działający przy Radzie Sanitarno-Epidemiologicznej, wydał stanowisko odnośnie stosowania ashwagandhy (Uchwała nr 7/2020 z dn. 7 lutego 2020 r.). Zaleca się nieprzekraczanie dawki 3 g sproszkowanego korzenia oraz 10 mg witanolidów w ciągu doby. Długość stosowania preparatów z ashwagandhą nie powinna przekraczać również 2-3 miesięcy przez brak wiedzy na temat bezpieczeństwa jej długotrwałego stosowania.

Ashwagandha – skutki uboczne

Do najczęściej obserwowanych skutków ubocznych stosowania ashwagandhy zalicza się zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nudności oraz wymioty. Dotychczasowo stwierdzono również interakcje składników ashwagandhy z alkoholem i lekami uspokajającymi (szczególnie z grupy benzodiazepin przyczyniając się do nadmiernej sedacji), immunosupresyjnymi, przeciwcukrzycowymi (możliwe wahania poziomu glukozy i epizody hipoglikemii), przeciwnadciśnieniowymi (dodatkowe działania obniżające ciśnienie krwi) oraz hormonami tarczycy (możliwe zaburzenia gospodarki hormonalnej tarczycy). Suplementacja preparatami z ashwagandhą u kobiet w ciąży, kobiet karmiących i dzieci jest przeciwskazane ze względu na brak wystarczających dowodów na ich całkowite bezpieczeństwo stosowania w tych grupach.

Jakie prepraty z ashwagandhą można kupić w aptece?

Na rynku można obecnie kupić następujące produkty z ashwagandhą:

Naturell Ashwagandha – 60 tabl., suplement diety

• 1 tabletka zawiera: ekstrakt z Ashwagandhy (Withania somnifera), standaryzowany na zawartość minimum 7% witanolidów – 140 mg (w tym minimum 9,8 mg witanolidów).
• Stosowanie: 1 tabletka dziennie.
• Preparat zawiera dobrej jakości wyciąg standaryzowany na określoną zawartość substancji czynnych (witanolidów).

Swanson Ashwagandha Ekstrakt – 60 kaps., suplement diety

• 1 kapsułka zawiera 450 mg ekstraktu Ashwagandhy (korzeń) standaryzowany na zawartość minimum 2,5% witanolidów (min. 11,25 mg witanolidów)
• Stosowanie: 1 kapsułka dziennie
• Preparat zawiera dobrej jakości wyciąg standaryzowany na określoną zawartość substancji czynnych (witanolidów).

Solgar Witania Ospała, Ashwagandha – 60 kaps., suplement diety

• 1 kapsułka zawiera: wyciąg z korzenia witanii ospałej (ashwagandhy) 300mg, w tym witanolidy (1,5%) 4,5mg, surowy korzeń witanii ospałej (ashwagandhy) 100mg.
• Stosowanie: 1 kapsułka dziennie, najlepiej w trakcie lub po posiłku.
• Substancje dodatkowe dobrane tak, aby preparat był odpowiedni również dla wegan. Wyciąg z korzenia ashwagandhy jest standaryzowany na zawartość witanolidów. W porównaniu do poprzednich preparatów jest ich jednak prawie dwukrotnie mniej.

Magnefar B6 Spokój – 30 tabl., suplement diety

• 1 tabletka zawiera: ekstrakt z korzenia ashwagandhy 100 mg, w tym: witanolidy (7%) – 7,0 mg, magnez (cytrynian) 60,0 mg, witamina B6 1,4 mg, tiamina (witamina B1) 1,1 mg, kwas foliowy 600 µg, witamina B12 100 µg.
• Stosowanie: 1 tabletka dziennie.
• Preparat również zawiera wyciąg z korzenia ashwagandhy standaryzowany na konkretną zawartość witanolidów w dość wysokiej dawce (7 mg). Dodatkowo skład wzbogacony jest o witaminy z grupy B wspierające prace układu nerwowego i łagodzące uczucie zmęczenia czy znużenia spowodowanego np.: nadmiernym stresem, przepracowaniem, niepokojem.