Pojęcie współczesnej antykoncepcji nie oznacza jedynie sposobu przeciwdziałania poczęciu dziecka, ale przede wszystkim świadome i odpowiedzialne  macierzyństwo. Szacunkowe dane wskazują, że w ciągu najbliższych kilkunastu lat ponad 2,5 mld kobiet na świecie zgłosi się do  lekarza po poradę związaną z antykoncepcją. Mimo dostępności alternatywnych metod regulacji poczęć doustna antykoncepcja jest ciągle postrzegana przez aktywne seksualnie kobiety jako podstawowa metoda kontroli płodności.  Pomimo powszechnego stosowania tej metody antykoncepcji brakuje pacjentkom pełnych, jasnych informacji a jakże ważnych informacji na ten temat.

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe

Dwuskładnikowa doustna tabletka antykoncepcyjna (COC) jest najbardziej popularną metodą antykoncepcji hormonalnej wśród młodzieży. Wszystkie dwuskładnikowe preparaty zawierają  składnik estrogenowy i gestagenowy. W prawie każdej pigułce składnikiem estrogenowym jest etynyloestradiol w ilości od 15 do 50 µg.

Mechanizm działania tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych polega na hamowaniu owulacji oraz pod wpływem działania tabletek dochodzi do zmian w błonie śluzowej macicy, która nie będzie przygotowana na przyjęcie komórki jajowej. Dodatkowo dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne wywierają wpływ na zmiany śluzu szyjkowego, który jest nieprzepuszczalny  dla plemników. Te wszystkie procesy uniemożliwiają zajście w ciążę.

Jakie zalety mają tabletki dwuskładnikowe?

Prawidłowo stosowana doustna antykoncepcja jest metodą bardzo skuteczną, pewną i niewymagającą stosowania w czasie stosunku. Zmniejsza dolegliwości związane z miesiączkowaniem, obfitość krwawienia i objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Pozwala również kontrolować powiększanie się torbieli jajników i zmniejsza ryzyko wystąpienia raka jajnika i błony śluzowej macicy.

Jakie wady mają tabletki dwuskładnikowe?

Głównie ryzyko stosowania złożonych doustnych środków antykoncepcyjnych to ryzyko wystąpienia zakrzepicy i zaburzeń ze strony układu krążenia. Jest ono zwiększone przy występowaniu takich czynników jak:

• wiek,
• otyłość,
• palenie tytoniu,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• rodzinna hiperlipidemia.

Do innych działań niepożądanych o mniejszym znaczeniu, należą: przyrost masy ciała, spadek libido, bolesność piersi, zmiany nastroju oraz krwawienia międzymiesiączkowe.

WAŻNE: Skuteczność złożonych doustnych środków antykoncepcyjnych jest mniejsza w przypadku jednoczesnego stosowania niektórych antybiotyków, leków indukujących enzymy wątrobowe oraz w przypadku wystąpienia wymiotów i biegunki.

Ze stosowaniem tej metody antykoncepcji związane jest zwiększone ryzyko powstania raka szyjki macicy.

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe

Głównym składnikiem jednoskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej (znanej również jako minipigułka) jest progesteron. Zaletą minipigułki jest fakt, że może być ona stosowana przez kobiety, które karmią piersią lub te kobiety, które z różnych przyczyn nie mogą zażywać tabletek zawierających w sobie estrogeny.

Mechanizm działania tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych polega głównie na zagęszczaniu śluzu szyjkowego, hamowaniu owulacji w 50-60% oraz zmniejszeniu motoryki jajowodów, co bardzo skutecznie chroni przed zapłodnieniem.

Jakie zalety mają tabletki jednoskładnikowe?

Ponieważ nie zawiera estrogenów, minipigułka powoduje mniej poważnych działań niepożądanych.

Jakie wady mają tabletki jednoskładnikowe?

Skuteczność minipigułki zmniejsza się, jeżeli została ona przyjęta z opóźnieniem większym niż 3 godziny. Główny problem podczas stosowania minipigułki to zmiana regularności krwawień, polegająca na występowaniu plamienia bądź krwawienia między miesiączkami, które nie ustępują w przypadku kontynuowania stosowania preparatu.

Jak brać tabletki antykoncepcyjne?

W przypadku tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych pierwsze opakowanie tabletek zaczynamy zażywać pierwszego dnia cyklu. Najczęściej tabletki antykoncepcyjne przyjmuje się w schemacie 21+7, co oznacza, że kobieta przez 21 dni przyjmuje czynną tabletkę hormonalną, a następnie robi tygodniową przerw od hormonów płciowych. W czasie przerwy kobieta zależnie od stosowanego preparatu nie przyjmuje wcale tabletek lub przyjmuje specjalne tabletki placebo, czyli tabletki niehormonalne. W przypadku tabletek dwuskładnikowych nie jest konieczne, aby były zażywane punktualnie, istotne jest, aby brać je codzienne, dopuszczalne są kilkugodzinne przesunięcia w czasie.

W przypadku tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych ten rodzaj antykoncepcji stosuje się nieprzerwanie przez 28 dni, a po skończeniu jednego opakowania, od razu zaczyna się zażywać kolejne. Ważne jest, aby kobieta przyjmowała je codziennie, dokładnie o tej samej porze dnia i godzinie. Tylko takie skrupulatne stosowanie pigułek w skuteczny sposób zabezpiecza przed ciążą.

Kiedy tabletka antykoncepcyjna zaczyna działać?

Jeśli kobieta przyjmie pierwszą tabletkę antykoncepcyjną dwuskładnikową w ciągu pierwszych pięciu od wystąpienia pierwszego krwawienia miesięcznego, jest zabezpieczona przed ciążą od razu, od pierwszego dnia. Jeśli tabletka zawiera tylko progesteron, bez estrogenów należy poczekać 48 godz. ze współżyciem lub używać przez ten czas prezerwatyw.

Podsumowanie

Decydując o wyborze metody antykoncepcyjnej, powinno się uwzględnić oczekiwania pacjentki, skuteczność, wpływ na profil krwawień, działania niepożądane oraz koszty. Wybory odpowiedniej formy regulacji płodności zawsze należy dokonywać indywidualnie, biorąc pod uwagę wiek pacjentki, towarzyszące schorzenia oraz ewentualne plany prokreacyjne. Wraz z rozwojem nauki pojawiają się coraz bardziej udoskonalone, skuteczniejsze metody zapobiegania ciąży, o coraz mniejszych skutkach ubocznych.