Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) obejmuje zakrzepicę żył głębokich oraz zatorowość płucną, która występuje często jako jej konsekwencja. Zakrzepica żył głębokich to powstanie zakrzepu w układzie żył głębokich kończyn. Zatorowość płucna jest skrzepem krwi w płucach, który powstaje, gdy skrzep z innej części ciała (często nogi lub ręki) przemieszcza się w krwiobiegu i zalega w naczyniach krwionośnych płuc. Ogranicza to przepływ krwi do płuc, obniża poziom tlenu w płucach i zwiększa ciśnienie krwi w tętnicach płucnych. Jeśli zatorowość płucna nie jest szybko leczona, może spowodować uszkodzenie serca lub płuc, a nawet śmierć.

Do powstania zakrzepicy żylnej prowadzą czynniki takie jak: zwolnienie przepływu krwi, zaburzenie pomiędzy czynnikami prozakrzepowymi i przeciwkrzepliwymi, a także uszkodzenie ściany naczynia (np. w wyniku urazu lub podczas operacji). Czynniki te nazywane są triadą Virchowa. Ponadto do zakrzepicy żył głębokich przyczynia się wiek, otyłość, występowanie żylaków kończyn dolnych, urazy, długotrwałe unieruchomienie, a także stosowanie leków antykoncepcyjnych oraz hormonalnej terapii zastępczej.
Główną przyczyną zatorowości płucnej jest zakrzepica żył głębokich, a czynniki prowadzące do zatorowości płucnej są takie same jak czynniki ryzyka zakrzepicy żył głębokich.

Zakrzepica żył głębokich często na początku może przebiegać bezobjawowo. Może objawiać się bólem, obrzękiem, ociepleniem kończyny, zaczerwienieniem, a czasami stanem podgorączkowym.

Objawy zatorowości płucnej zwykle pojawiają się nagle. Pierwszymi oznakami zatoru płucnego są zazwyczaj duszności, kaszel i bóle w klatce piersiowej, które nasilają się przy wysiłku. Może pojawić się również krwawa plwocina i osłabnięcia.

Rozpoznanie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej opiera się na podstawie takich badań jak:
– pomiar stężenia dimeru D w osoczu (pozwala na wykluczenie obecności żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej z dużym prawdopodobieństwem);
– ultrasonograficzny test uciskowy (potwierdza obecność skrzepliny w naczyniu);
– USG z kolorowym Dopplerem układu żylnego całej kończyny dolnej;
– flebografia kontrastowa;
– pletyzmografia impedancyjna;
– rezonans magnetyczny.

Postępowanie terapeutyczne w przebiegu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej opiera się głównie na stosowaniu leków przeciwzakrzepowych. Celem terapii jest zatrzymanie progresji choroby oraz zapobieganie zatorowości płucnej. Najczęściej stosuje się leki przeciwkrzepliwe takie jak: heparyna drobnocząsteczkowa (HDCz) stosowana podskórnie, heparyna niefrakcjonowana, doustne leki przeciwkrzepliwe (antagoniści witaminy K – acenokumarol i warfaryna, nowe leki przeciwkrzepliwe -apiksaban, dabigatran i rywaroksaban) oraz metody fizykalne (takie jak pończochy uciskowe). Niekiedy konieczne jest zastosowanie także leków trombolitycznych oraz chirurgicznej embolektomii.

Aby zapobiegać żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej należy: unikać długotrwałego unieruchomienia, dbać o wczesną aktywność ruchową po zabiegach i operacjach, dbać o odpowiednią masę ciała i zdrowy tryb życia, stosować pończochy uciskowe, w przypadku długich podróży w pozycji siedzącej robić przerwy na spacery oraz nosić luźne ubrania, stosować zgodnie z zaleceniem lekarza leki przeciwkrzepliwe.