Zespół zaburzeń oddychania noworodka

Zespół zaburzeń oddychania noworodka (ZZO) to stan noworodka charakteryzujący się dusznością z sinicą, najczęściej występujący u wcześniaków, dzieci matek chorych na cukrzycę i niemowląt urodzonych przez cesarskie cięcie, a czasem bez wyraźnej przyczyny predysponującej. Jest to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych obserwowanych u noworodków. W większości przypadków dolegliwość ma charakter łagodny i ustępuje w ciągu kilku godzin po urodzeniu.

Przyczyny zaburzenia są różne w grupie noworodków urodzonych w terminie oraz noworodków urodzonych przedwcześnie. W pierwszej grupie najczęściej przyczyną ZZO jest opóźnione wchłanianie płynu owodniowego (wód płodowych) z płuc noworodka. Ryzyko tego zjawiska, zwiększa poród drogą cięcia cesarskiego oraz niedotlenienie okołoporodowe. Częstą przyczyną ZZO jest także wrodzone zapalenie płuc (np. z powodu porodu trwającego ponad 18 godzin, częstych zakażeń dróg moczowych matki lub infekcji matki przed porodem). Inne przyczyny mogą obejmować zespół aspiracji smółki (MAS) oraz wrodzone wady układu oddechowego. U wcześniaków najczęstszą przyczyną ZZO jest niedobór surfaktantu oraz powstawanie „błon szklistych”. Dodatkowo niektóre choroby układu krążenia (np. wrodzone wady serca, przetrwałe nadciśnienie płucne u noworodków, zastoinowa niewydolność serca) mogą powodować zespół zaburzeń oddychania noworodka.

Charakterystyczne objawy obejmują przyśpieszony oddech, przyśpieszenie czynności serca, postękiwanie, sinicę (zmianę zabarwienia skóry oraz błon śluzowych), bezdech, wzmożoną pracę mięśni układu oddechowego (wciąganie międzyżebrzy i dołków nadobojczykowych, ruchy skrzydełek nosa).

Diagnoza jest stawiana dość szybko na podstawie objawów pojawiających się tuż po urodzeniu. Istotne jest ustalenie przyczyny wystąpienia zespołu zaburzeń oddychania noworodka. Podczas tego procesu lekarz zwraca szczególną uwagę na towarzyszące ciąży choroby matki, przebieg ciąży oraz objawy towarzyszące (np. problemy z karmieniem). U noworodków wykonywane są takie badania jak gazometria krwi tętniczej, badania laboratoryjne krwi, badania mikrobiologiczne, RTG klatki piersiowej, USG przezciemiączkowe mózgu, ECHO serca oraz bronchoskopia.

Najważniejszym etapem leczenia jest zabezpieczenie prawidłowej czynności najważniejszych dla życia układów. Najprostszą i nieinwazyjną metodą wspomagania oddychania jest tlenoterapia bierna, która zwiększa stężenie tlenu we wdychanym powietrzu oraz dodatkowo może zapobiegać zapadaniu się pęcherzyków płucnych. W cięższych przypadkach stosowana jest tlenoterapia czynna, która polega na wtłaczaniu mieszaniny oddechowej za pomocą oddechu wymuszonego (np. respiratora). Dodatkowo należy wdrożyć leczenie przyczynowe, które może polegać na podaniu do płuc surfaktantu, antybiotykoterapii lub leczeniu chorób serca (przyjmowanie leków lub leczenie operacyjne).

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia zespołu zaburzeń oddychania u noworodka, lekarze mogą podawać leki steroidowe kobietom w ciąży, które prawdopodobnie urodzi dziecko przedwcześnie (przed 37 tygodniem ciąży). Sterydy pomagają dojrzewać płucom dziecka i wytwarzać więcej środka powierzchniowo czynnego przed urodzeniem dziecka.