Zespół Lescha-Nyhana

Zespół Lescha-Nyhana (LNS) to rzadkie zaburzenie spowodowane genetycznym niedoborem enzymu fosforybozylotransferazy hipoksantynowo-guaninowej (HPRT). Jest to choroba recesywna sprzężona z chromosomem X. Brak lub niedobór enzymu powoduje gromadzenie się kwasu moczowego w płynach ustrojowych i odkładanie się kryształów moczanu sodu w organizmie. Prowadzi to do opóźnienia rozwoju, osłabienia mięśni i ciężkiej dny moczanowej (podagry), zauważalne już w pierwszym roku życia.

Przyczyną choroby jest mutacja w genie HPRT1 zlokalizowanym na chromosomie X, który koduje enzym – HPRT. Enzym ten uczestniczy w szlaku metabolicznym puryn. W efekcie mutacji następuje deficyt enzymu HPRT, przez co puryny nie są prawidłowo wykorzystywane i przekształcane są w kwas moczowy. Nadmiar tego kwasu odkłada się w postaci kryształów w stawach, ośrodkowym układzie nerwowym, nerkach i innych tkankach.

Z powodu wysokiego stężenia kwasu moczowego mogą tworzyć się kryształy moczanu sodu, które następnie odkładają się w stawach, ośrodkowym układzie nerwowym, nerkach i innych tkankach co prowadzi do obrzęków, niewydolności nerek, a także do objawów neurologicznych (zaburzenia funkcji poznawczych, dewiacja społeczna). Charakterystyczne są ruchy kończyn górnych, jak i dolnych, grymasy na twarzy. Niedobór lub brak enzymu może także spowodować niedobór kobalaminy (witaminy B12) co może być przyczyną niedokrwistości megaloblastycznej.

Diagnostyka zespołu Lescha-Nyhana opiera się na obserwacji objawów, badaniach fizykalnych, badaniach biochemicznych krwi i moczu (ocena stężenia kwasu moczowego), badaniach genetycznych. Kobiety w ciąży na polecenie lekarza mogą wykonać badania prenatalne – amniopunkcję, pobranie próbki kosmówki.

Niestety nie ma lekarstwa na zespół Lescha-Nyhana. Leczenie polega na łagodzeniu objawów oraz spowalnianiu przebiegu choroby. Rokowanie niestety nie jest korzystne, a śmierć następuje zwykle w wieku około 30-40 lat. W terapii stosuje się dietę ubogą w puryny, a także leczenie farmakologiczne. Allopurinol zmniejsza stężenie kwasu moczowego, a diazepam, baklofen, haloperidol są stosowane w celu łagodzenia objawów neurologicznych.

Nie ma sposobu, aby zapobiec zespołowi Lescha-Nyhana.