Zatrzymanie moczu

Zatrzymanie moczu to zaburzenie charakteryzujące się gromadzeniem moczu w pęcherzu moczowym z powodu niemożności oddania moczu. Zatrzymanie moczu może być ostre (nagła niezdolność do oddania moczu) lub przewlekłe (stopniowa niezdolność do całkowitego opróżnienia pęcherza). Objawami tej choroby są niemożność całkowitego opróżnienia pęcherza przy oddawaniu moczu, częste oddawanie moczu w małych ilościach, trudności z rozpoczęciem strumienia moczu, powolny strumień moczu oraz odczuwanie potrzeby oddania moczu po zakończeniu oddawania moczu.

Przyczyny zatrzymania moczu mogą być bardzo różne:
– mechaniczne – (np. mechaniczny ucisk dróg moczowych oraz pęcherza, przez co niemożliwe jest oddawanie moczu);
– neurologiczne – mózg na skutek różnych chorób, np. guzów lub urazów kręgosłupa, może przestać kontrolować proces opróżniania pęcherza;
– stany emocjonalne chorego: histeria, lęk;
– zakażenie układu moczowego;
– farmakologiczne – istnieje pewna grupa leków, która również może zaburzać prawidłowe oddawanie moczu, np. preparaty przeciwdepresyjne, narkotyczne leki przeciwbólowe, agoniści receptorów adrenergicznych, preparaty przeciwhistaminowe;
– nowotwory dolnych dróg moczowych;
– przebyte operacje w znieczuleniu ogólnym,
– przerost prostaty u mężczyzn;
– urazy cewki moczowej;
– obecność kamieni w szyi pęcherza lub cewce moczowej;
– urazy miednicy i kończyn dolnych.

Pacjenci, u których doszło do zatrzymania moczu uskarżają się na:
– ogólne osłabienie,
– złe samopoczucie,
– nadmierne pocenie się,
– zaburzenia świadomości,
– czasem utratę przytomności.

Zatrzymanie moczu rozpoznaje się na podstawie objawów podawanych przez chorego. Podczas badania brzucha można wyczuć pomiędzy spojeniem łonowym a pępkiem powiększony pęcherz moczowy, który jest bolesny. U wszystkich chorych z zatrzymaniem moczu lekarz przeprowadza badanie palcem przez odbytnicę, a u kobiet badanie ginekologiczne.

Zatrzymanie moczu rozpoznaje się stwierdzając zaleganie moczu w pęcherzu po oddaniu moczu. Zaleganie można wykazać wykonując badanie USG pęcherza. Objętość zalegania można w przybliżeniu ocenić podczas badania USG lub dokładnie po wprowadzeniu cewnika do pęcherza i zmierzeniu moczu, który spłynie przez cewnik.

W zależności od przyczyny zatrzymania moczu konieczny może być zabieg urologiczny, np. poszerzenie lub nacięcie cewki moczowej, operacyjne leczenie chorób gruczołu krokowego, usunięcie kamienia moczowego, operacyjne leczenie wypadania narządu rodnego.
Gdy przyczyną zatrzymania moczu jest łagodny rozrost stercza, stosuje się leki w celu zmniejszenia wielkości gruczołu krokowego (np. finasteryd) oraz leki rozkurczające (np. doksazosyna, tamsulozyna, alfuzosyna).
Jeżeli nie można usunąć przyczyny i zaleganie moczu jest istotne (zwykle ponad 100 ml), konieczne jest pozostawienie cewnika w pęcherzu na stałe. W takich przypadkach cewnik musi być okresowo wymieniany na nowy.

Aby uniknąć zatrzymania moczu należy wcześnie i skutecznie leczyć choroby prowadzące do zatrzymania moczu. Mężczyźni z łagodnym rozrostem stercza nie powinni lekceważyć objawów choroby i regularnie przyjmować zalecone leki. Należy unikać leków mogących wywoływać zatrzymanie moczu, a zwłaszcza dotyczy to osób mających problemy z oddawaniem moczu. Kobiety z osłabieniem mięśni dna miednicy mogą je istotnie wzmocnić wykonując odpowiednie ćwiczenia. Należy unikać zaparć (zwłaszcza dotyczy to starszych osób mających już problemy z oddawaniem moczu).