Zakażenie Haemophilus influenzae

Haemophilus influenzae jest chorobotwórczą bakterią. Do organizmu wnika poprzez nabłonek jamy nosowo-gardłowej. Wywołuje bakteriemie, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie spojówek, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie oskrzeli i płuc. Jest czynnikiem etiologicznym ostrego zapalenia nagłośni u dzieci, w którym obrzęk krtani może być tak silny, że może uniemożliwić oddychanie.

Najczęściej chorują dzieci w wieku do 5 lat, ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się bakterii między małymi dziećmi, głównie w żłobkach i przedszkolach. Okres wylęgania się choroby wynosi od dwóch do czterech dni od momentu kontaktu z osobą zakażoną. Haemophilus influenzae szerzy się drogą kropelkową lub w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydzieliną z dróg oddechowych osoby chorej.

Bakterie Haemophilus influenzae są pospolitą przyczyną bakteryjnego zapalenia płuc, szczególnie u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Pacjenci zgłaszają gorączkę, kaszel oraz obecność ropnej plwociny. RTG klatki piersiowej ujawnia typowe zmiany zapalne w płucach. Bakterie te są również jedną z trzech najczęściej spotykanych przyczyn zapalenia ucha środkowego u dzieci.

Najpoważniejszym objawem zakażenia wywołanego przez Haemophilus influenzae jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Podstawowym objawem jest gorączka oraz objawy dotyczące zmiany funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Mogą pojawić się objawy oponowe, np. objaw sztywności karku polegający na braku możliwości biernego przygięcia głowy do klatki piersiowej.

Zapalenie nagłośni jest kolejną zagrażającą życiu infekcją wywoływaną przez Haemophilus influenzae, charakteryzującą się szczególnie szybką progresją. Rozwijający się stan zapalny może doprowadzić do ostrego zwężenia światła górnych dróg oddechowych. Do charakterystycznych cech epidemiologicznych zapalenia nagłośni należy częstsze występowanie w starszych grupach wiekowych – zwykle od 2 do 7 lat, chociaż chorują również dorośli. Podstawowe objawy to: ból gardła, gorączka, zaburzenia połykania, ślinienie się.

Najbardziej wiarygodną metodą rozpoznania zakażenia jest izolacja w hodowli mikrobiologicznej (zob. Diagnostyka zakażeń bakteryjnych). Próbkę płynu mózgowo-rdzeniowego pochodzącą od pacjenta, u którego podejrzewa się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych należy poddać barwieniu oraz wykonać posiew mikrobiologiczny. Dodatnie wyniki posiewów mikrobiologicznych innych płynów ustrojowych, które w normalnych warunkach są ujemne, takich jak: krew, płyn stawowy, płyn opłucnowy i osierdziowy, jak również wysięk podtwardówkowy, mają potwierdzające znaczenie w przypadku innego rodzaju infekcji. W diagnostyce zakażeń Hib wykonuje się również badania serologiczne mające na celu wykrycie antygenów otoczkowych Haemophilus influenzae.

W leczeniu zakażeń powodowanych przez Haemophilus influenzae stosuje się antybiotyki oraz leki objawowe i wspomagające, m.in. przeciwobrzękowe, przeciwbólowe. Zastosowanie glikokortykosteroidów u pacjentów z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych wywoływanych przez Hib zmniejsza częstość występowania powikłań neurologicznych. Niekiedy zachodzi konieczność zastosowania mechanicznej wentylacji za pomocą respiratora.

Powszechne stosowanie szczepionek zabezpieczających przed Haemophilus influenza spowodowało uderzające zmniejszenie współczynnika kolonizacji wywoływanej przez Hib oraz częstości zakażeń powodowanych przez Haemophilus influenzae typu b. Niestety występująca na całym świecie postać inwazyjna zakażenia dotyka głównie dzieci nieszczepionych oraz osób z niekompletnym podstawowym cyklem szczepień. W Polsce kalendarz szczepień obowiązkowych również uwzględnia podanie 4 dawek szczepionki przeciw Haemophilus influenzae dzieciom szczepionym od 2. miesiąca życia lub mniejszej liczby dawek w zależności od wieku dziecka. Obecnie nie są dostępne szczepionki zabezpieczające przed chorobami wywoływanymi przez bezotoczkowe szczepy Haemophilus influenzae.