Zakażenie Clostridium perfringens

Clostridium perfingens to beztlenowa bakteria, której przetrwalniki występują powszechnie w glebie. Wchodzi w skład flory jelitowej człowieka i zwierząt. Clostridium perfingens wywołuje zatrucia pokarmowe i ciężką chorobę- zgorzel gazową (gangrenę). Do zakażenia może dojść między innymi w wyniku zabiegu lub urazu w obrębie jamy brzusznej, ale także poprzez zakażenie ran. Poprzez uszkodzone tkanki bakteria może dostać się do mięśni. Wywołuje stan zapalny, a następnie martwicę tkanek z wytworzeniem gazu. Po przedostaniu się do krwiobiegu toksyn bakteryjnych może wywołać wstrząs, który jest stanem zagrażającym życiu.

Występowanie zatruć jest związane z przerwaniem łańcucha chłodniczego oraz złym przechowywaniem produktów spożywczych, zwłaszcza gotowanych w dużej masie. Najczęściej problem dotyczy mięsa, produktów mięsnych i drobiu. Warunki do mnożenia się Clostridium perfringens pojawiają się, gdy mięso jest gotowane, następnie chłodzone i ponownie gotowane następnego dnia. Bakterie Clostridium perfringens, które zanieczyszczają mięso, są w stanie przetrwać gotowanie pierwszego dnia, a w trakcie ponownego gotowania dużej masy mięsa, co trwa długo, drobnoustroje zdążą wytworzyć toksynę.

Objawy zatrucia pokarmowego, rozwijają się po upływie 8-24 godzin od spożycia skażonego pokarmu. Do najważniejszych objawów należą dolegliwości bólowe w nadbrzuszu, nudności oraz wodnista biegunka, która utrzymuje się zwykle przez 12-24 godziny. Gorączka i wymioty występują rzadko. Clostridium perfringens czasami wywołuje bardziej nasiloną biegunkę, niż w przebiegu klasycznego zatrucia pokarmowego. Zazwyczaj biegunka trwa dłużej i towarzyszą jej bóle brzucha. Ta cięższa postać choroby występuje u osób starszych i wiąże się ze stosowaniem antybiotyków u osób leczonych w szpitalu. Rzadką postacią zatrucia pokarmowego jest martwicze zapalenie jelit. Martwicze zapalenie jelit wywoływane jest przez toksynę wytwarzaną przez szczepy Clostridium perfringens typu C przy jednoczesnym spożyciu dużej ilości białka w połączeniu z inhibitorami trypsyny (np. słodkich ziemniaków) przez osoby wrażliwe z ograniczoną jelitową aktywnością proteolityczną.

Diagnostyka zakażenia bakterią polega na przeprowadzeniu badania posiewowego kału w celu wykrycia nie tylko bakterii, ale również toksyn A i B, które można również wykryć odczynem aglutynacji lateksowej bądź poprzez badanie neutralizacji cytotoksyczności w hodowli komórkowej. Ostatnie badanie jest najbardziej czułe, jednak na jego wykonanie potrzebne są 3 dni. Nie jest ono dostępne w laboratorium szpitalnym.

Leczenie zakażenia polega na:
– odstawieniu antybiotyku,
– odstawieniu inhibitorów pompy protonowej,
– stosowaniu leków zapierających,
– przyjmowaniu wankomycyny i metronidazolu.
Poza farmakoterapią bardzo ważne jest nawadnianie pacjenta. Ponadto nie w każdym przypadku wyleczenie choroby jest możliwe. U ok. 20 proc. pacjentów dochodzi do nawrotu zakażenia.

Jeśli chcemy zapobiec zakażeniu bakterią Clostridium perfringens, musimy pamiętać przede wszystkim o higienie, zwłaszcza w przypadku odwiedzin w szpitalach i domach opieki społecznej. Nie powinniśmy siadać na łóżkach pacjentów, a po opuszczeniu placówki dokładnie zdezynfekować ręce.

Poza tym bardzo ważne jest przyjmowanie probiotyków razem z antybiotykami. Odbudowują one florę bakteryjną żołądka, a tym samym zamykają drogę namnażania się Clostridium perfringens.

Ważne jest również prawidłowe przechowywanie i gotowanie żywności w odpowiednich temperaturach.