Wodobrzusze

Wodobrzusze to nieprawidłowe nagromadzenie płynu w jamie otrzewnowej. Płyn może być surowiczy, krwotoczny lub może być wynikiem przerzutów nowotworowych do otrzewnej. Jednym z pierwszych objawów wodobrzusza jest stopniowo zwiększający się obwód brzucha i towarzyszący temu dyskomfort w obrębie jamy brzusznej. Wodobrzusze nie jest chorobą samą w sobie, ale objawem, który może pojawić się w przebiegu wielu różnych chorób.

Najczęściej wodobrzusze jest objawem marskości wątroby, chorób nowotworowych i niewydolności serca. Inne przyczyny wodobrzusza są zdecydowanie rzadsze. U kobiet stan ten może wskazywać na guza jajnika. W większości przypadków rozwój wodobrzusza ma związek z nadciśnieniem wrotnym – zbyt wysokim ciśnieniem w naczyniach żylnych, które odprowadzają krew z narządów jamy brzusznej. Gromadzenie płynu w jamie otrzewnej może być też wynikiem innych mechanizmów:
– zbyt małej ilości albumin (produkowanych w wątrobie białek) we krwi,
– zmian zapalnych lub nowotworowych otrzewnej,
– mechanicznego utrudnienia odpływu płynu tkankowego z narządów jamy brzusznej.

Pierwszy objaw wodobrzusza zauważony przez chorego to często powiększenie obwodu brzucha (o którym świadczy np. ciasność ubrań, konieczność rozpinania paska do spodni). Oprócz tego pacjent może doświadczać:
– uczucia pełności i dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej,
– wzdęcia,
– bólu brzucha (rzadziej).
W zaawansowanym stadium wodobrzusza, gdy w jamie otrzewnej zbierze się ok. 15 l płynu, pojawiają się duszności. Objawom wodobrzusza mogą towarzyszyć dolegliwości związane z chorobami, które stanowią jego przyczynę.

Wodobrzusze umiarkowane lub zaawansowane może zostać wykryte przez lekarza w trakcie badania fizykalnego jamy brzusznej. Lekarz opukuje brzuch pacjenta, podczas gdy chory leży najpierw na jednym, a następnie na drugim boku. W ten sposób lekarz może zaobserwować przemieszczające się stłumienie odgłosu przez płyn. U pacjentów otyłych opukiwanie odbywa się po przyjęciu przez nich pozycji kolankowo-łokciowej. Inny fizykalny objaw świadczący o wodobrzuszu to chełbotanie, czyli wyczuwalne przemieszczanie się fali płynu. Aby potwierdzić wodobrzusze rozpoznane podczas badania fizykalnego, wykonuje się badania obrazowe. Kolejnym krokiem jest określenie przyczyny nadmiernego gromadzenia się płynu w brzuchu. W tym celu lekarz zleca kolejne badania.

Leczenie zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania wodobrzusza oraz ogólnego stanu pacjenta. Obejmuje leczenie choroby podstawowej i leczenie objawowe. Leczenie objawowe wodobrzusza polega na dożylnym lub doustnym stosowaniu leków moczopędnych (diuretyków). U niektórych chorych istnieją wskazania do leczniczego nakłucia jamy otrzewnowej, co pozwala na upuszczenie płynu.

Zapobieganie wystąpienia wodobrzusza obejmuje głównie szybkie rozpoznanie schorzenia i podjęcie leczenia.