Tężyczka

Tężyczka to zaburzenie charakteryzujące się drgawkami mięśniowymi, skurczem mięśni karku, a w ciężkich przypadkach skurczem krtani i drgawkami. Stan związany jest z niestabilną depolaryzacją błon aksonalnych, głównie w obwodowym układzie nerwowym. Tężyczka zwykle wynika z obniżonego poziomu wapnia lub magnezu w surowicy. Wspomniane niedobory mogą być związane z hiperwentylacją, niedoczynnością przytarczyc, krzywicą oraz mocznicą.

Częstym powodem tężyczki jawnej jest przypadkowe usunięcie gruczołu przytarczycowego podczas operacji chirurgicznej (zwłaszcza – w obrębie gruczołu tarczowego). Niski poziom wapnia we krwi może również wynikać z niedostatecznej podaży wapnia z pokarmami, upośledzenia wchłaniania tego pierwiastka w jelicie oraz niedoboru witaminy D.

Tężyczka jawna może też występować podczas chorób trzustki i nadmiernej utraty wapnia z moczem (np. w wyniku stosowania leków moczopędnych, tzw. diuretyków pętlowych) oraz przy niewydolności nerek. Spazmofilia natomiast, czyli tężyczka utajona wynika z niedoborów wapnia, któremu często towarzyszy niedobór magnezu i potasu.

Symptomy tężyczki są zazwyczaj charakterystyczne. Wśród nich wyróżniamy przede wszystkim skurcze mięśniowe – bywają one bardzo bolesne.
Do innych objawów tężyczki zalicza się: skurcz powiek, światłowstręt, podwójne widzenie, skurcz mięśni krtani, skurcz oskrzeli (napad astmy), kołatanie serca, drętwienie i mrowienie palców u rąk lub nóg, drżenie warg, migrenę. Do objawów tężyczki jawnej zaliczamy m.in.: drżenie w palcach u rąk oraz w okolicy ust; omdlenia z drgawkami (mylone często z objawami padaczki) oraz rozdrażnienie. Osoby cierpiące na tężyczkę jawną mogą odczuwać napięcie mięśni twarzy, kończyn oraz przykurcze. Pacjenci skarżą się również na zaburzenia pamięci, problemy z koncentracją oraz zaburzenia snu.

Niezwykle istotnym elementem w diagnostyce tężyczki jest wywiad. Do elementów badania lekarskiego należy także ocena neurologiczna.

Najczulszym testem wykazującym obecność nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej, a tym samym tężyczki, jest badanie elektromiograficzne (EMG), tzw. próba tężyczkowa. Osoby, u których stwierdzono obecność dodatniej próby tężyczkowej, zwykle kierowane są na diagnostykę endokrynologiczną celem eliminacji przyczyn tężyczki wynikających z zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej w przebiegu zaburzeń hormonalnych.

W trakcie diagnostyki tężyczki utajonej lekarz prowadzący może oprócz badań laboratoryjnych zlecić wykonanie elektrokardiogramu (EKG) i elektroencefalogramu (EEG). U chorych z tężyczką utajoną niezbędnym elementem diagnostyki jest także badanie psychologiczne.

Celem leczenia pacjenta z tężyczką jest zwiększenie stężenia wapnia w surowicy krwi i jego utrzymanie na stałym poziomie, aby zapobiec wystąpieniu objawów ostrych oraz rozwojowi przewlekłych powikłań. Jeżeli współistnieje zmniejszone stężenie magnezu i potasu, dołącza się odpowiednie preparaty. W przypadku stwierdzonego niedoboru witaminy D częstego w populacji zaleca się jej suplementację, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. U pacjentów z objawami tężyczki w przebiegu niedoczynności przytarczyc, zaleca się przewlekłe leczenie doustnymi preparatami wapnia i witaminy D. U pacjentów z tężyczką utajoną dobre efekty daje stosowanie doustnego preparatu magnezu, a także opieka psychologa.

Nie ma sposobu na zapobieganie wystąpieniu tężyczki. Jednakże przed planowaną operacją w obrębie szyi (np. usunięcia tarczycy) warto zgłosić się do ośrodka, który jest wyspecjalizowany w tego typu zabiegach, co wiąże się ze zmniejszeniem wystąpienia powikłań pod postacią usunięcia przytarczyc. Warto też stosować dietę bogatą w wapń (patrz wyżej) oraz unikać leków mogących wpływać na zwiększone wydalanie wapnia z moczem.